ئەنداموو کۊمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی موراد قەرەیلان واتش، کۊشېیای ئازاڎیی کوردسانی پەشتیش بە پانتایېوە کۊمەڵایەتی هێقما و ئانەش وست ڕوە کە حەقەتینا بە تانک و تۆپەو پەشتیوانی هېزەکا بەری و خائینا دلېنە مەشۆ.
ئەنداموو کۊمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی موراد قەرەیلان بۆنەو ٢٠ەمین ساڵیاڎوو هەڵمەتەو ١و حوزەیرانی قسێش پەی ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی (ANF)ی کەرڎۍ. بەشی دووەموو چەمپنەکەوتەکەی پی جۆرەنە.
دەوڵەتوو تورکی جە ئەرەمەرزنایشۆ تا ئیساتۍ سەرو بنەماو نکۆڵی مامەڵە چنی پرسوو کوردی مکەرۆ و سیاسەتوو دلێنەبەرڎەیش ڕاوەبەرکەرڎەن. بەڵام جە لێوەتەرۆ نامای دی ئانەیە و نەمەڕیای کۊشېیای ئازاڎیی پێسە حەقەتینێوە ئینا ئارانە. شمە چا بارۆ چنی ۋیر مکەردێوە؟
جە تورکیانە مەژگوو دەوڵەتی باڵادەسی یاخود ئا لایەنا کە دەوڵەتی بەرانۍ ڕاوە، مشۊم بوینمۍ و قبوڵش بکەرمۍ کە ئا سیاسەتەی جە ساڵەو ١٩٢٥یوە جە کوردسانەنە پەیڕەو کریان بێ ئەنجام بیەن. بە بەربڕیەیۍ تەر، مشۊم بوینیۆ کە سیاسەتوو کۆمکوژی، دووروستەیۆ، چەوەسنایۆ، گێرتەی و زینڎانی کەرڎەی و تاونایۆ کولتوری و دلێنەبەرڎەی گلێرگەو کوردی سەرنەکەوتەن و ئا سیاسەتەی سەڎ ساڵێن بەردەواما، بیەن بە مەڵامەتوو ئانەی کە زەرەری فرە بە تورکیای بیاۋۆ. مشۊم ئا حەقەتینە بزانیۆ: ئیتر محاڵا کە بتاوا کوردۍ هوشیاری، بوزانە چێروو چەپۆکەو ۋێشا، جە گێڵای شۊنەو ئازاڎیی و ئشناسنامەو ۋێشانە دوورشا بوزاوە و بە تایبەتیچ دلېنەبەرڎەو ئاڎیشا محاڵا. مشۆم بزانیۆ کە ئیتر مەتاوا کەسی بوزانە چێروو باری هاڵی ٦٦و دەستوری بنچینەیی تورکیایوە. سەڎ ساڵۍ تەریچ بۋییەرۆ، جە دماینە مشۆم دەوڵەتوو تورکی بێنە سەروو خەتەو چارەسەری رابەر ئاپۆی. ۋەروو ئانەی حیچ ڕێوەتەرە بیەیش نیا. بە حیچ جۆرێوەتەر مەتاۋۆ گەلو کوردی مردنۆ. گەنجا، ژەنا و وڵاتپاڕێزنا کوردی کە ئەویندارۍ شێوازوو ژیۋای ئازاڎیوازانەی بە ئایدۆلۆژی، فەلسەفە و کولتوری وڵاتپارێزنی ئاپۆیی پەروەردەکریێنۍ، شۊنەو حەقەتینەیرە هەنگامە منیا، پەی ئانەیچ سڵ جە حیچ فیداکاریێوە مەکەراوە، خاوەن پاگیریێوە ئێژانۍ، کەس مەتاۋۆ پاشەکشەشا پنەبکەرۆ و شکسشا پنەبارۆ.
بە کۆمکوژی، گێرتەی و هەڕەشا ئیتر محاڵا گلېرگەو کوردی، گەنجا و ژەنا کوردی مردنا. ئا ۋەربەسە ۋییەرڎەن. ئانەی گرنگا دیەو ئانەینە. جە ئازەی هەنوکەینە ئانەی ستەمش ۋنە مکریۆ گەلو کوردین. گرڎ جۆرە ستەمێوە سەروو گەلو کوردی بە رەوا موینا. بەڵام ئانەی کە زەرەر و ماڵوێرانیش توش بۆ گەلو تورکین. هێزە باڵادەسە میان نەتەوەییەکۍ و بورژوازی باڵادەس دلۍ وڵاتەکەینە ئیسفاڎەشا چانەی کەرڎەن. گەل حیج ئیسفاڎەو و مەسڵەحەتێوەش چانەینە نییا. مەسڵەحەتوو گەلی ئینا چارەسەرینە. رەنگە بڕۍ هێزۍ باڵادەسۍ و چینی باڵادەس پا تاکتیکا ئینسانەکا بڎا جەنگ و گلێرگەکا پێکوەرە سەرحاڵۍ بکەرا مەسڵەحەتەکاشا پارێزنا، بەڵام حەجگیز مەسڵەحەتوو گەلی و چینوو کرێکارا نیا چانەینە.
چی دماییەنە لافیتێوە بە نامۍ 'کورد جە قەڵەموو مسەفا کەمال'ینە پېسە دماینێوە(پاشکۆیێ) رۆنامەو سۆزجوینە وەڵاکریاوە. جە قسۍ و نویستەکا مسەفا کەمالی جە رێکەوتی جیاجیانە بڕۍ بەشێ ئامۍ بێنۍ. ئەگەر دەرفەتوو ئانەیتا پەی رەخسیابۆ کە سەرو ئانەی ئەوەکۊڵیای بکەردۍ، ئایا سەروو ئا بەڵگە و مامەڵەو ئا وەختیە چنی ۋیر مکەردێوە؟
بەڵێ، من دەرفەتم بۍ کە سەروو بەڵگێوە کە شمە ئاماژەتا پنەکەرڎ ئەوەکۆڵیای بکەروو، جە حەقەتینەنە ئانۍ ١٠٠ ساڵۍ چێوەڵتەر وچیێنۍ، بەڵام ئا لایەنۍ کە کێشەکاو ئارۊو تورکیای ڕۊشن مکەراوە بیەیشا هەن. وەختۍ ئینسان تەماشەو نویستەکا مسەفا کەمالی مکەرۆ، ئانەی موینۆ کە جە هەلومەرجوو ئا ڕووەینە چێشش واتەن، راسی ئا ڕووەیە موینۆ. ئەنجامی گرنگش وستەن ڕووە. هەڵبەت حەرچنڎە فرەیی ئانیشا پېسە باس کریان وەڵێچ نەکریێ باوە، جە تەرەفوو جمیەرەکەیماوە بەشێوێوە تاریخی هەڵوێسەشا سەر کریان و پېسە ئارگومێنتی و بەڵگەو چارەسەری پرسوو کوردی پێشکەش کریێنۍ. ئانۍ تۆمار کریێنۍ و بیێنۍ بە موڵکوو تاریخی. حەرچنڎە جە ئیساتێنە نکۆڵیچشا ۋنەمکریۆ، بەڵام ئینە جە راسی ئاڎیشا مەفاڕۆ.
چا نویستەیا ١٠٠ ساڵۍ چێوەڵتەرینە، یەکسانی گەلو کوردی-تورکی، قەراداری هامبەش، وڵاتی هامبەش و ئاینڎەی هامبەش بۍ و رابەر ئاپۆیچ فرەو وەختی چی ساڵانە باسش کەردەن. ۋەروو بڕۍ مەڵامەتا دەسەڵاتداری ئیساتۍ تورکیای، سیاسەتمەدارا، رۆشنۋیرا و ئەکادیمیسیا کە ۋێشا سەروو خەەتەو کەمالیزمیۆ موینا، ئا قسۍ کە مسەفا کەمال ئاتاتورک جە ماوەکا ۋییەرڎەینە کەردێبێنێش پېسە ئانەی نەکەردێباش منیاشەرە و سەروو مەبەسوو ئاڎیی جە بارەو ئا قساوە مەمردا.
شمە متاودۍ چن نمونێوە چانیشا باردێوە؟
یووەم؛ ئانە حەقەتینێوەن کە گەلو کوردی جە بنیاڎنیای تورکیاینە کۆڵەکێوە سەرەکیەنە. گرڎوو ئا قسا کە وەڵتەر کریێنۍ ئانەی پەشتڕاس مکەراوە.
دووەم؛ ئیراڎێوە کە بە بێ یەکسانی و یەکێتی کوردا و تورکەکا رزگاری و سەرکەوتەی بەدەس بارۆ، محاڵا.
یەرەم؛ میساقی میللی چا خاکیە پێکمۍ کە کورد و تورک چنەشەنە مژیۋا.
چوارەم؛ هەردووە گەل خاوەن ئاینڎێوە هامبەشەنۍ و پەی سەرکەوتەی پێویسا ئانەی درێژە پنەبڎەیمۍ.
پەنجەم؛ وڵاتوو هامبەشوو تورکی و کوردەکا تورکیان؛ واتە تورکیا وڵاتێوە هامبەشا.
ششەم؛ وەختۍ تەنیا باس جە گەلو تورکی بکریۆ، کورد ۋێش بە بێگانە منیۆرە، ۋەروو ئانەی مشۆم چەمکوو 'گەلو تورکیای' پېسە چەمکێوە کە گرڎ کەسۍ ۋێش چانەینە بۋینۆوە، بەکاربۍ.
حۆتەم؛ بە ڕۊشنی ماچۆ کە بە پاو دەستوری بنچینەیی مافوو کوردا هەن کە دلۍ سنوورەکا تورکیاینە بە سیستموو ۋێڕاوەبەری و ئۆتۆنۆمی ۋێشا بەرانۍ ڕاوە.
هەڵبەت نمونەکۍ چانەیچ زیاتەرێنۍ، بەڵام ئا ئەنجامە ڕۆشنۍ چا بەڵگەنە بە ئاشکرا دیاریکریێنۍ.
بەراسی، چێوۍ تازەما چا بەڵگەنە نەڎیی. جگە چا بابەتا چانە وچیێنۍ، بەڵگۍ فرۍ هەنۍ کە ئێمە جە بارەو ئا قۆناغەیۆ مزانمێشا و موینمێشا. ئێمە چێگەنە جارێوەتەر قسێشا سەر مەکەرمۍ. بەڵام بڕۍ گروپۍ ماچا کە ئاتاتورک ئانێش پېسە تاکتیکی واتێنۍ و پی جۆرە خەتێوەشا سەرەرە مارا. ئەگەر پا جۆرەیچە بۆ ئانەی گرنگا ئانەنە کە تێبینی راس و دروس جە ۋێش مگێرۆ. ۋەروو ئانەی ئەگەر خەتەشا سەروو ئا حەقەتینارە کێشتە بۆ و هیچ بەهایێوە پا هەڵوێسەیە نەڎا غەڵەتا. بڕۍ گروپۍ لایەنی کوردیچ بە شێوەی خەڵەت مامەڵە چنی ئانەی مکەرا و بە شێوێوە فەرامۆشکاری داکۆکی جە سیاسەتوو نکۆڵی مکەرا، بڕۍ گروپۍ تورکێچ پېسە ئانەی ئا قسۍ نەکریۍ با مامەڵەش چنی مکەرا و ئاستشەنە چەمۍ قوجنا. ئا دووو جۆرە مامەڵەیچە غەڵەتێنۍ و خزمەت بە رۆشنکەردەیۆ حەقەتینەکا مەکەرۆ.
دلۍ ئا بەڵگەینە کە شمە باستا کەرد جە کوڵە سەرەقەڵەم و یاداشتەکا کۆنفرانسی رۆژامەوانی ١٦-١٧و کانونوو دووەم و ١٩٢٣ ۍ ئاتاتورکی و ژمارێوە رۆنامەوانی پێکمۍ. ئێمە ئانیشا بە بەڵگەی جیاواز کە بە ۋەرفراوانی شرۊڤەکریێنۍ مزانمێشا، بەڵام عالتەر ئانەنە کە ئێمە چا بەڵگانە نمونە بارمێوە:
پەی نمونەی مسەفا کەمال جە یاداشت و تۆمارەکانە چێش ماچۆ؟ ماچۆ "بە پاو یاساو پێکئاوردەی بنچینەیی ۋێڕاوەبەریێوە ئەرەمەرزیۆ. ئا وەختە کە رێژەو ئەرەنیشتا چ لیوێوە یا مەحاڵۍ کە کوردۍ بیێبا، ئا محاڵۍ بە شێوەی ۋێڕاوەبەری ملۆڕاوە". کەلیمەکۍ بە تەمامی پی جۆرەنۍ. بە پوختی، پېسە چنی چێگەنە بە ڕۊشنی موینیۆ، جە پرۆسەو ئەرەمەرزناو تورکیاینە کورد کۆڵەکۍ و پایێوە بنچینەییا، بەڵام دماتەر وەختۍ کە کورد جە لۆزانەنە جە ئاکاموو فێڵێوە بەریتانیەکانە نکۆڵیشا ۋنەکریا، کاربەدەساو تورکچ جە رادەسکەردەی ئا مافا دوورۍ کەوتێوە. بە راسیچ ئا مافۍ کە دریۍ و قەرارشا سەر دریا کە هەنگامە پەی دمای بنیا. قۆناغەو مدرامانوو شێخ سەعیدی کە جە رای گرڎینینە گفتوگۆش جە بارۆ مکریۆ و مدرامانەکۍ گەلو کوردی بە تەمامی رەوێنۍ و جە ۋەرا ۋەرشەنە ناحەقیێوە مکریۆ کە مایۍ قبوڵکەردەی نییا. بەڵام بە شێوێوە دڕنڎانە و ستەمکارانە هۊرشا کوا سەرو ئاڎیشا و گەرەکشا بۍ بە قڕکەردەی گەلو کوردی ئەنجام بەدەسبارا. پی جۆرە کۆمکوژی لجێ، هانی و پالۆیشا ئەنجامدا. زیاتەر جە ٧٠ هەزار کەساشا جە دێرسیمەنە کۆمکوژۍ کەردۍ، جە ئاگری-زیلان جە ماوەو حەفتێوەنە ٤٠ هەزار کەسێشا کوشتۍ.
حەرپاسە "سیاونووسوو قەراروو خۆسەری کوردی" کە پێشکەش بە ئەنجوومەنوو ئەرەمەرزنەری کریا و جە ١٠و کانوونوو یووەم و ١٩٢٢ێنە وزیا دلۍ بەرنامەو کاری. دماتەر گوایە ئی پێشنیارە جە ئەرەنیشتێوە وزیایرەنە ڕووەو ڕای گرڎیی و چاپەمەنینە گفتوگۆش سەر مکریۆ، پەی ئانەی هێزەکاو بەری نەتاوا دەسوەردایش چنە بکەرا. داخەم مەشۆ سەروو بنەماو نکۆڵیکەردەی کە دماتەر پەرەش سانا، پرۆتۆکۆڵەکا ئەنجوومەنی سەبارەت پی قەراریە لادریا و بە پەنهانی مەناوە. بەڵام بەڵگە نامەکیشا ئینۍ ئەرشیفوو بەریتانیا و فەرەنساینە. ئی سیاونوسە جە ١٨ خاڵا پێکمۍ و ۋەرفراوانا، مافەکۍ جە چوارچێوەو ئا چێوانە ئشناسیێنۍ کە ئارۆ پنەش وچیۆ خۆسەری (ئۆتۆنۆمی). پا مەعنۍ ئەنجوومەنوو کوردا بۆ و هەر شارێوە جە چوارچێوەو سیستموو خۆسەرینە ۋێش بەرۆڕاوە.
جە زانستوو تاریخینە عال ئانەی مزانمۍ کە جەوهەروو هەر پێکئاوردەیۍ، هەر ڕامانێ، هەر هەنگامنیایۍ، هەر خەباتێوە کە دلۍ قۆناغۍ تاریخینە منریۆ، جە هەنگامەکا سەرەتاینە شاریێنۍ. هەر پۊکەی هەنگامەکۍ سەرەتای ئا هەنگامۍ بێنۍ کە نوێنەرایەتی جەوهەری و ئا دیاردەیە کەرێنۍ. ئا حەقەتینە جە ڕوو زانستیوە پەشڕاس کریانۆ. ئیساتۍ چێگەنە کەمالیستەکۍ کە کەمالیزمی هۊرسەنگنا، قۆناغەو مسەفا کەمالی جە ساڵەو ١٩١٩ تا ١٩٢٤ ی بە پرۆسێوە جیا مزانا، ئینە کەمکوڵی و غەڵەتێوە گەورەن پەی ئاڎیشا. چونکی جەوهەرەکەش ئینا چینەینە. وەختۍ دەوڵەتبیەی و پاوانوازی چنی پرۆسەو ئابووری جیهانی هۊرسەنگیۆ ئا وەختە ئاژەکە فرە جیاوازا.
چا وەختەنە پێویسا کام بەشی بنەڕەتی هۆرگیریۆ؟ سەردەموو ١٩١٩-١٩٢٤ یا جە ١٩٢٥ تا ١٩٣٨؟
ئینە مژارێوەن نەک من بەڵکو پێوسا کەسانی پەیوەندیدار پی بابەتیۆ قسێش سەر بکەرا. من وەڵتەر پەیلواو ۋێم باسکەرد. بەڵام جە یاگۍ هۊرچنیەو یۆ چا دووە قۆناغەیە، خاستەرا ئینسان بە حەقیقەتوو ئیساتێوە نزیکوو بابەتەکەی بۆوە. حەقیقەتوو کوردی حەقیقەتێوەن کە نەواخنەکەش ئینا قوڵای تاریخینە. پۊکەی ئەتاتورک و هامڕاکێش ئی حەقەتینەیە عال زانێنۍ، چا وەختەنە کە جەنگوو ڕزگاریشا پێکئاورد، جە ئاستێوە گرنگەنە کوردشا ۋەرووچەما گێرت. پەشتگیرییشا جە کوردی کەرد و واتشا، "بەبێ هامپەیمانی بەینوو کوردی و تورکی سەرکەوتەی محاڵا." جە حەقەتینەنە قۆناغی پی جۆرە ملۆ وەڵێوە. ئینە جە ماوەکا ۋەڵتەروو تاریخینە موینمۍ. ئینە جە ساڵەو ١٠٧١ ینە بۍ؛ جە ساڵەو ١٥١٦ ینە پرۆسێوە پا جۆرە بۍ. بە پوختی، ماوە ماوە جە هەر سەردەمێوە تاریخینە یەکێتی کورد-تورکی گەشەش کەردەن و سازبیەن. پۊکەی چێگەنە قسەکاو ئەتاتورکی سەبارەت بە واڵە و برایەتی بەینوو کورد و تورکی و ۋییەرڎەی هامبەشوو وڵاتی و وڵاتی هامبەش سەرو ئی حەقەتینە تاریخیە ئەرەمەرزیێنۍ. بەڵام دماتەر پڕچیایۍ مێنە ئاراوە و وەڵێکەوتەیەکۍ پێچەوانۍ باوە.
وەختۍ پرسەکە بە هەڵوێسۍ زانستییوە هۊرسەنگنمۍ و سەروو شێوازوو چارەسەرکەردەی کێشەکا ئارۊی مردمۍ، موینمۍ کە چارەسەری پرسوو کوردی ئارۆ جە کوردسانەنە جە چوارچێوەو پرۆسەو ئەرەمەرزناو کۆمارینە هەن. چوارچێوەو چارەسەری جە تەرەفوو ڕابەر ئاپۆیۆ ئەرەمەرزنانش و ئا چوارچێوە کۆمارییەی چاوەختەنە نریانەرە، سەرەڕاو بڕۍ جیاوازیا، جە یۆشیەی فرەیچشا بەینەنە هەن. چی پانتایەنە ڕێبازێوە پېسە ڕەڎکەردەیۆ ئۆتۆنۆمی کوردا و دژایەتیکەردەی ئشناسنامە و مافە کلتورییەکا کوردی، پېسە ئەی بی سی کەمالیزمی پەرەش پنە مڎریۆ. ئی ڕێبازە فرە غەڵەتا و چەقبەستەیی قووڵتەر مکەرۊوە. ۋەروو ئانەی گەر کەمالیزم پېسە چێوۍ دۆگمای یان پېسە ئایەتێوە قورئانی هۊرنەگیریۆ کە هیچ چێوۍ مەفاڕیۆ، ئانە پەی پرسەکا ئارۊی متاویۆ بە ئاسانی پەرە بە چارەسەریی بڎریۆ سەروو بنەماو شێوازوو چارەسەرکەردەی پرسەکا جە سەرەتاو دروسبیەی کەمالییەکانە. بە شێوێوەتەر ئی ڕێبازە تنە، کۆمکوژیە، تاونایۆ و قڕکەردەیە کە جە ساڵەو ١٩٢٥یوە بریۆ ڕاوە هیچ ئەنجامێوەش چۊوە بەدەسنمۍ. بە پوختیەکەش ئانۍ کە بە ڕوانگێوە دروسۆ نزیکۍ ئی پرسەیە باوە متاوا چارەسەری پرسوو کوردی وەڵۍ وزا؛ چونکی جە سەرەتاو ئەرەمەرزناو تورکیاینە چوارچێوەی چارەسەری بیەن. ئانە گرنگا کە ئینسان چەقبەستەیی سەڎساڵەو کۆماری بوینۆ و غیرەتوو ۋێش بەروزۆ پەی ۋییەرنایش.
پەرسوو کوردی جە ۋەرکەوتوو دلێڕاسەینە و تورکیانە حەقەتینێوە حاشا هۊرنەگیرا. گرڎوو دەوڵەتا و گەلا پەرسە گلێرگەییەکێشا بە گفتووگۆ و وەڵێوستەی سیستموو سیاسی چارەسەرکەردێنۍ. وەختۍ تەماشەو نموونەکا ئاسیا، هندستان، ئەوروپای و ئەمریکای لاتینی مکەرمۍ، فرەو قۊرتەکا بە ڕێبازی فرەلایەن چارەسەرۍ کریێنۍ، نەک بە یاواینەو شۆڤێنیستی و یەکپارچەی و یەک دەوڵەتی و یەک نەتەوەیی. ئارۊنە نمونەی زینڎە چا بارۆ ئیسپانیا، ئینگلتەرا، بەلجیکا و سویسرانە هەن؛ جە هندستانەنە هەن. نمونەی پی جۆرە جە گرڎوو جیهانینە موینیۆ. وەختۍ بە شێوێوە دروس تەماشەو چارەسەرکەردەی پرسوو کوردی جە تورکیانە بکەرمۍ، پانەی چنی چارەسەر بکریۆ هەر ئانەی موینمۍ.
زهنەیەتوو ئیدارەی سەر بە دەسەڵاتی حۆڵ مڎۆ کێشەو کوردی بە جەنگ چارەسەر بکەرۆ
داخەم مەشۆ تا ئیساتۍ کەسانێوە هەنۍ پاسە خیاڵ مکەراوە کە بە جەنگ کەردەی چنی ئێمە دمایی بە کۊشیای ئازاڎیی کوردسانی مارا. سیاسەتمەداربۆ یان هەرکەسێوەتەر ئەگەر بە هۆشەمەندی حەقەتینەو گلېرگەی چەم جە ئاژەکەی بکەرا، ئانەی موینا ئا چێوەی کە باسش مکەرا پێکئاردەیش محاڵا. جە ئیساتێنە جمیەروو ئازاڎیوازی گەلو کوردی ۋێش مسپارۆ بە گلێرگەی. نەک تەنیا چەکڎاری جە کەشەنە هەن، بەڵکم جە شار و دەگایەکانە بە هەزاران گەنجۍ، هەوادارۍ و ئەندامۍ ئا ڕێکوستەینۍ. بەڵام ئا کەسۍ کە جە حەقەتینەو گلێرگەی دوورێنۍ و خاوەنوو زهنەیەتۍ فاشیستی، کۆنەپەرسی و نەژاڎپەرسینۍ ئەجۊشانە بە کوشتەی جەنگەوانا ئا دۆزە دمایش پنە مۍ. ئاشكران کە بە ئەنەیاوای دەوڵەتپارێزنی و نەتەوە پارێزنی و ڕوانگەو تەنگی شۆڤینیانەی مەتاوا بیاوا بە حەقەتینەو سەڎەو ٢١ی. سەپنای ڕوانگەو تەنگوو پارتوو نەتەوە پەرسی تورکی(مەهەپە) سەروو تورکیایرە بۆ بە تەرسێوە گەورۍ و خراپەکاری چنی ۋێش پەی تورکیای مارۆ.
پاسە قەرارا چی ڕووانە هۊرچنیەی هەرێمی جە سەرنیشت و ۋەرکەوتوو سوریاینە بلۆڕاوە، بەڵام پروپاگەنڎەو ئانەی مکریۆ کە "پەکەکە دەسوەردای مکەرۆ جە هۊرچنیەکانە و دەسوو بەریچش چنەنە هەن". سەروو ئی بابەتیە پەیلوایتا چێشا؟
بەربڕیەو "دەسوو بەری " نەوەشی دەوڵەتوو تورکین . هەمیشە پەی کۊشیای ئازاڎیی کوردی جە قسەکاشانە دەسێوە بەری پێڎا مکەرا. جە حەقەتینەنە جە ساڵەکا سەرەتاینە جەمعیەتی کوردی پەیوەندیش چنی ئیگلیزی و فەرەنسیەکا بیەن. جە حەقەتینیچەنە ئانە خەڵەتی فرە گەوەرەو ئا سەردەمەو ئاڎیشا بۍ. هیچ کەسێوە جە هۊرسەنگناکاسەنە مەیاوۆ ئەنجام بە مقارنەکەردەی کۊشیای جمیەری ئازاڎیی گەلو کوردی و بە کۊشیای کلاسیکی سەردەموو جەمعەیەتی و کۆمەڵە کوردیەکا.
ئا پەیلوایەی کە ماچۆ:" ئەمریکا دەوڵەت پەی پەکەکەی وەش مکەرۆ " پڕووپاگەنڎێوە پوچا و هیچ پەیوەندیێوەش بە حەقەتینیوە نیا، گێرە پێچەوانەکەش حەقەتینا.دەوڵەتوو تورکی کە ٤٠ ساڵێن بە پەشتگیری ئەمریکای و ناتۆی دژوو گەریلاکا ئازاڎیی جەنگ مکەرۆ، ئەگەر بەهامکاری ناتۆی نەبیۍ دەوڵەتوو تورکی نەتاوۍ جەنگ ئانڎە درێژ بکەرۊوە. نموونەی ۋەرچەمیچ ئانەنە کە ڕابەر ئاپۆ جە تەرەفوو هێزە کۆپڵەگەرە میان دەوڵەتیەکا و ناتۆیۆ گیریاو ڕادەسوو دەوڵەتوو تورکیایشا کەردۆ. مەگەر مەوینا دەوڵەتوو تورکیای بە هامکاری ئەمریکای جە سوریا و عیراقەنە جە حەر شۆنێنە هەر کۆش گەرەک بۆ هجووم مکەرۆ و جموو جوڵێوە ۋەرفراوانش هەن، هاموەخت جە پانیشت و کوردسانیچەنە بڕۍ هێزۍ هامکاری تورکیای مکەرا هەر چا چوار چێوەنە. بە پوختی ئەمریکا پەشتگیری ئاڎیشا مکەرۆ نەک ئێمە، پەی ئانەیچ ئەمریکا پەی سەرەو هەڤاڵا ئێمە (خەڵات)ش نیانەرە. جگە چا پەیوەندیە تاکتیکیەو ئەمریکای چنی هێزەکاو سوریای دیموکراتی( قسەدە)ی جە ۋەرنیشتوو کوردسانی کە تەنیا پەیوندیش بە جەنگوو داعشیۆ هەن، ئەمریکا چنی ئێمە (پەکەکە) حیچ پەیوەندیێوەش نیا و ئا بابەتە دوورا جە عەقڵیوە. وەڵۍ گرڎ چێوێچەنە پەکەکە و قەسەدە یەک چێو نیەنۍ. حەرپاسە پەیوەندیەکۍ چنی قەسەدەی فرە سنوردارۍ و تەنگێنۍ. هەتا ئا ئاستەی بە پاو نەریتە قەڎیمیەکاشا ئەمریکا گرڎوو ئاوی و واردەو ۋێچشا جە بەروو سوریایۆ مارا. پەی ئانەیچ گرڎ حەفتێوە جارێ ئەمریکا قافڵێوە جە واردەی و پێویسیەکاش پەی سەروازەکاش بەرۆ. بەڵام دایمە گلەیی ئانەی مکریۆ کە "ئەمریکا چەک و پێویسی سەروازی پەی قەسەدەی بەرۆ. " جە حەقەتینەنە چێوۍ چامنە نیا ئەگەر چێوۍ چامنەیچ بۆ مەکریۆ بە پەکەکەیۆ لکە بڎریۆ.
وەرپەرساو دەوڵەتوو تورکی دژوو ئانەیە ورچنیەیە وێمانەکاو سەرنیشت و وەرکەوتوو سوریای مکەریانێ مدرانێوە و بانگەشەو ئانەیە مکەران، کە ئی ورچنیەیە نایاساییا. شمە چەنی ئی بابەتەیە ورمسەنگندێ؟
چی بابەتەنە لاو ڕژێموو ئاکەپە-مەهەپەیوە دوژمنکاریێوی ڕاستەوخۆ و وەرفراوانوو کوردی مکریۆ. واوەی دوژمنایەتی وەراوەروو سیستمی دیموکراتیکی هەن. بەڵێ دەوڵەتوو تورکی دژوو ئی ورچنیەیا مدرانۆ و بە نایاسایی نامێشا مارۆ. هەرپاسە سەروو ئی بابەتەیە لاو وەزارەتوو وەرگێریوە ئەرەیاونیان. ئانەی من بزانووش ٦ ملیۆن کەسێ چا مژیوا. ئی کەسێ هەوڵێ مدانێ بە سیستموو دیموکراتیکی وێشا بەرانێ ڕاوە، بەڵام ڕژێموو ئاکەپە-مەهەپەی دژوو ورچنیەیە وێمانە دیموکراتیکەکا ئاویر زوانشاوە مێ بەرۆ. نەک تەنیا وەراوەروو کوردانە بەڵکوم وەراوەروو گردوو ئا کەساوە چا مژیوانێ ڕێبازێوی دوژمنایەتی مکەرۆ. ئینە دۆخێوی شێتانەی جەنگەرانەن. دوژمنایەتیی دژوو گەلوو کوردی پێسە پێسە لەیەک مدریۆوە.
ئەگەروو بییەی پەیوەندیتانە چەنی ئەمریکا چێش ماچدێ؟
بنەمانە هیچ دوودڵیەکمان نییا چانەی چەنی ئەمریکای پەیوەندیما بۆ، بە خەڵاتێوی فرەش نمەنیەیمێرە، بەڵام ئێساتێنە پەیوەندیێوی چانە نییا. چەنی ئینەیچە وەرپرساو تورکی، بەتایبەت چاپەمەنییەکاو ئاکەپەی کە بە 'میدیاو حەوزی' نامێ نریێنێ، پێسەو ئانەیە تەماموو دۆزی ئازادوو کوردستانی وێش سپارابۆ بە هێزە میاننەتەوەییەکا و پڕۆژێوی کە ئەمریکای ئەرەمەرزنابۆ بە شێوێوی پێچەوانە نیشانە مدانێ. ئینەیچ دروێوی ئاشکرێنە. پێچەوانەکەردەیوەی ڕاسییەکان.
جگە چێنیشایچ، جە ڕووەو ئایدۆلۆژییوە جمیەرەکەتا لایەنگێرو دەوڵەتگەرایی نییا.
ئەرێ. وەڵێ گرد چێوێوەنە خاڵێوی سەرەکییە پارادایمەکاو ڕابەر ئاپۆینێ، کە ئارۆنە جیهانەنە واتەواچشا سەر مکریۆ، ئانەنە کە یاگەدارو سیستموو دەوڵەت-نەتەوەینێ. پەوکای ئامانجوو ئێمە ئەرەمەرزنای دەوڵەت-نەتەوەی نییا. بە پێچەوانەو ئینەیوە ئێمە هەوڵێ مدەیمێ سیستمێوی پێچەوانەو دەوڵەت-نەتەوەی ئەرەمەرزنمێ. ڕابەر ئاپۆ پارادیموو کۆنفیدراڵێزمی دیموکراتیکیش پێسەو یاگەداری وەراوەروو نەتەوە دەوڵەت-نەتەوەی ئاردەن ئاراوە و پێسەو خەتەی سەرەکییەو سیستمەکەی دەسنیشانەش کەردە. ئارۆنە ڕەگەزی ناوەندی پارادایمی، کە ڕابەر ئاپۆ پەرەش پنە دێنە دەوڵەت نییا؛ وەڵیوستەی سیستمێوی نادەوڵەتی، بەڵکوم سیستموو کۆنفیردراڵیزمی دیموکراتیکین سەروو بنەماو یەکسانی و یۆبییەی گلێرگەکان.
پەکەکە دژوو نەتەوە-دەوڵەتی حەقیقەتێوی ئایدۆلۆژی-سیاسیین. چەنی ئینەیچە، بوچیۆ پەکەکە دژوو دەوڵەتوو تورکیاین، گەرەکشا دەوڵەتێو ئەرەمەرزنۆ، پێچەوانەکەردەیۆ گەورەو چێوەکان. ئینەیچە جگە جە دروێوی جەنگی تایبەت پەی خەڵەتنای گەلوو تورکیای و ڕای گردینی هیچی تەر نییا. پەکەکە ورگێروو چوارچوێوی ئایدۆلۆژییا، کە سیستمێوی یەکسان و ئازادا، کە گەل سەروو بنەماو یەکسانی، بە دیای تازە، بە یاواینەی نەتەوەی دیموکراتیکی، مپارێزنۆ بەبێ ئانەیە پاشێلوو سنوورەکاو وەرکەوتوو دلێڕاسەی بکەرۆ. ئی سیستمە کە دوڵەت نییا، سەروو ئازادیی ژەنێ و ئیکۆلۆژی و دیموکراسی، یەکسانی و ئازادی پایەکێش متێنێرە. بە کوڵی ئا شێوە قسێ کە وەڵێ مکریانێوە سیاسەتوو جەنگی تایبەتینێ. داوایەکاو وێشا مسپارانێ بە هێزە میاننەتەوەییەکا و بە ناتۆی ئێمە دلێنە بەرا و هەرپاسە ماچا، "پرۆژەو ناتۆی و هێزە میاننەتەوەییەکا." ئینە پێچەوانەکەرەیوە ڕاسییەکان و دروێوی گەورێنە.
چی ساڵاو دماینە ئابووریی تورکیای تا مێ زیاتەر ممەڕیۆنێ. گەل ڕووە بەڕوو هەژاری مبۆوە. کێ وەرپەرسا چا دۆخەیە؟ ڕاچارەو ڕزگاربییەی چێشەن؟
تورکیانە سەدێوەن بە فشار و قڕکەردەی، سیاسەتوو ئاویری و ئاسنی مکریۆ، پنەش ماچانێ "سیاسەتی ئەمنی". پانەیچە گەرەکشانە دمایی بە گەلوو کوردی و بزاڤی ئازادیوازوو گەلوو کوردی بارانێ. پەی ئینەیچە ونی مجانێ و هێز و پۆنتاسیلوو گەنجاو کوردی و تورکی پووچ مکەران. بەڵام سیاسەتی دیموکراتیکنە، گەلێ سەروو ئەساسوو ڕێککەوتەی و هامکاری، یۆبییەی هەنێ، ئانەیچ سیاستاو لاو ڕابەر ئاپۆیوە نەورۆزوو ئامەدوو ساڵەو ٢٠١٣ینە بە ئامادەبییەی زیاتەر جە یەک ملوێن کەسا پێشکەش کریا، پرۆژێوا، کە متاوی تورکیانە وەرکەوتوو دلێڕاسەینە بکەریش بە ناوەند. ئەگەر ئا پڕۆژە و دیایەو ڕابەر ئاپۆیە قەبووڵ بکریێ ئارۆ گەلاو تورکیای ئاورێ و هەژارێ نەبێنێ. ئارۆ گەلوو تورکیای ڕووە بەڕووێ هەژاریی بیێنێوە. هۆکاروو ئا بارودۆخە زهنیەتی نەژادپەرستی، دەوڵەتی فاشیستی و قڕکەرین. چونکوم ئا سیاسەتا کە مکریانێ پەی وەڵێوستەی ئابووریی تورکیای، دیموکراتیزەکەردەی تورکیای نییا، بەڵکوم سیاسەت و ئابوری، دیبلۆماسیی دەوڵەتوو تورکیای سەروو بنەماو دلێنەبەردەی گەلوو کوردی ئەرەمەرزیا و مکریۆ. ئەگەر نا بە پێچەوانەوە تورکیا ساعیبوو خاکێوی بەپت و ستراتیژیکین.
جەختکەردەیوە سەروو ئا سیاسەتەیە کە ئیساتێ، تورکیانە مکریۆ پاسەش کەرد، تورکیا تووشوو وڕایرەێوە گەورەی بۆ، ئینەیچە چەنی وێش قەیرانی کۆمەڵایەتییش ئارد، ئەگەر پاسە نەبیێ گەل دلێ وەشی و ئارامیینە ژیوێ. ئەگەر گلێرگەو تورکیای ئیساتێ ڕووبەڕووێ قەیران و هەژاری بییەنۆ، هۆکارەکەش ئانەنە، کە حەریۆ جە ئاکەپە، مەهەپە و ئارگۆنەکۆنی بیێنێ بە یۆ و یەک ستراتیژوو کۆنسێپت دژوو گەلوو کوردی مکەرانێ، ئادیچ قڕکەردەی گەلوو کوردین. نۆ ساڵێن ئانە هەرمانە مکەران بەڵام هیچ ئەنجامێوەشا دیار نییا. پێسە ئانەیە ئێمە ئاماژەما پەنە کەرد، ڕێککەوتەی بەینوو کوردی و تورکی، کە ڕابەر ئاپۆی وستەبێ ڕووە، دلێنەنە متاوۆ تورکیای وەرکەوتوو دلێراسەینە بکەرۆ بە سەرمەشق. بابەتی پێسەو بەینوو گەلانە ئاشتی و سیستمی دیموکراتی پەی تورکیای متاوۆ دەورێوی گەورەش بۆ.
بەڵام ڕاوەبەری وەڵین چێشش کەردەن؟ سەرەتا واتشا "پەیماننامەو لۆزانینە کورد پەراوێز وزیان" کە ئانە فێڵێوی بەریتانیەکا بێ و واتشا "ئێمە گۆش پانەیە نمەدەیمێ"، "ناتۆئینا پەشتەو ئێمەوە، بەڵام هیج هێزێو پشتەو پەکەکەیوە نییەن" و واتشا "ئێمە پەکەکە و جمیەروو کوردی پاکتاو مکەرمێ". دماتەر پیلانگێڵنی میاننەتەوەیی کریا. وەختێو ڕابەرایەتی دەسوو تورکیایوە دریا، وەروو دەهۆڵ و زوڕنای سەما کەرێنێ. هەرگیز نەواتشا "چی ئینە ڕووەش دا؟" بەڵام تاوێنێ ئانەیە بپەرسا. بەڵام واتشا "ئێمە هەرمانەکێما میاونمێ ئەنجام". بەدڵنیاییوە یۆشا بە پاکتاوێو، کە چەمەڕایش کەرێنێ نەیاوا ئەنجام. دماتەر، دماو هجوومەکا پەی سەروو تاوەرە دوانەکا ساڵەو ٢٠٠١، ویرێشا کەردێوە، کە ئا وەختە پێویس نمەکەرۆ کە چەنی جمیەرەکەیما بگنانێ دیالۆگۆ و واتشا "پەکەکە ئینا لیستوو تیرۆرینە، دلێنە مشۆ". دمایی، ئەمریکا، ئیسرائیل، فڕۆکەی بێفڕۆکەوانشا دا پادیشا؛ فەرماندەی گردینوو سوپاو تورکیای چا وەختەنە یاشار بیوک ئانیت واتەبێش، " گردوو مەیدانەکاو بارەگاکاو پەکەکەی پەی ئێمە پێسەو یانێوی چەمدارییا"، پەوکای دڵوەشێ بێنێ و واتشا "ئێمە ئیساتێ سەرێ مگنمێ"، بەڵام دیسان سەرنەکەوتیمێ. چی دماییچۆ؛ ٨-٩ ساڵەی وەڵیننە چیرۆکەو فڕۆکەی بێفرۆکەوانی هجوومبەریشا ئارد کایەوە و واچێنێ "ئێمە ئیساتێ بەدماوە دمایی بە پەکەکەی مارمێ"، پەشتیشا پانەیە بەستە و بە شێوێوی فرە گەورە دیێوە وێشارە. خاسا، ئیساتێ ئا درۆنێ موزیانێرە واری، شمە چێش پینەیە ماچدێ؟ ئایا ڕاش مشۆنە، کە سەروو ئا بنەما ستراتیژێکێ وزدێ وەڵێ؟ شمە نمەتاودێ گەلاو کوردستانی و جمیەروو چەپ-سۆسیالیست-دیموکراتیکوو تورکی، کە ڕێخەشا تاریخەنە قووڵا و بە سیستموو ئەندێشەکاو ڕابەر ئاپۆی ڕۆشنێ بیێوە. شمە نمەتاودێ وەڵێ پی مدرامانەیە گێردێ، گێڵای و کۆشیای ئازادیی بە سەرمەشقایەتیی ژەنێ و گەنجە وەڵێکەوتا بگێردێ. ئی جمیەرە ئایدۆلۆژی-فەلسەفییە ڕاسیی کۆمەڵایەتیبییەی کە جۆشوخرۆش مخولقنۆ و بە هەزاران، دەیان هەزار گەنجێ بە وەشەسیای سەرشۆ مدرانێ. نکۆڵی وەنە بکەرا یا دلێشنە بەرانێ.
مشۆم ئانە بوینیۆ، کە ئەڵقێ بنچینەییەو چارەسەروو کێشە ئیسەییەکا تورکیا ئینەنە. بە بێ وینای ئا ڕاسییە هیچ ڕژێمێ، هیچ هێزێو نمەتاوۆ کێشە ئیسەییەکا تورکیانە چارەسەر بکەرۆ. پەرسەی حەرەبنچینەییە پەرسەو کوردینە. سیستم و کۆنسێپتوو قڕکەردەی ئیساتێ ئیمراڵینە ئەرەمەرزیان. سەرکەوتەی تورکیای تەنیا بە ڕزگاربییەی چا وەربەسییە مبۆ.
ئاخرۆ چە چێوێ هەن کە بتاودێ ئاماژەش پنە بکەردێ؟
ئانە گە گەرەکمانە ئاخرۆ بتاومێ بواچمێش: ڕژێموو دەوڵەتوو تورکین کێشە و تەنگەژەش هەن. مامەڵە و ورسونیشتەکا نەک حەر پەی گەلوو کوردی، پەی چینوو کرێکارا تورکیایچ بییەن بە کێشە. ئا ئەقڵیەتە، کە کورد، عەلەوی و چەرکەسەکا بە گولانە منیارە، بە ئەقڵیەتی ئارۆیی وێش نمەتاوۆ کێشەکاو تورکیای چارەسەر بکەرۆ. ئا مامەڵە فشارکەردەی، پەراوێزوستەی کە بە جیهانبینیی تەسکیوە کە خەتەو فاشیستی و قۆرخکاری مسەپنۆ، خەریکا زەرەرێوی گەورە بە گەلاو تورکیای میاونۆ. مشۆم ئانە ویەریۆ. بەڵام پێسەو بەرێوی شۆڕشگێڵنی ئێمەیچ کێشەما هەن؛ ئا قۆرتێ، کە مشۆم جمیەری سۆسیالیستی تورکیای بویەرنۆشا و جمیەروو ئازادیی کوردستانیچ هەرمانێ گرنگێش ئینێ وەروودەمینە. بەڵام ئیمتیاز و خاڵەی ئەرێنییەیێ حەرە گەورێچما ئانێنە، کە دۆخوو نەتاواین پەی پڕایوە پەی ستراتیژو جەنگوو گەلی شۆڕشگێڵنی، کە پێرسپێکتیڤوو کۆشیای بنچینەیی سەردەمی تازەین، چی ٤-٥ ساڵەنە دا ویەرییا. جمیەر بە گردوو ئۆرگانەکاشۆ سەروو ستراتیژوو جەنگی شۆڕشگێڵنیوە و بە پاو ئا هەڵوێست و شێوازوو خەباتییە موزۆنێش وەڵێ، بە پاو ستراتیژوو کۆشیای کە ڕابەرایەتیی نەخشنان، بە دێروەختیچ بۆ هەڵوێستێوی ڕاس و کۆشیای نیشانە مدۆ، ئانە گرنگا.
بابەتی گرنگی تەریچ ئا ئاستە، کە جە مدرامانوو گەریلاینە ئامان ئاراوە. ئارۆ سەرباروو گردوو توانا تەکنەلۆژییەکاو سەردەمی، بەکارئاردەی ئا چەکانە، کە جە ڕووەو یاسا میاننەتەوەییەکاوە قەدەغە کریێنێ، پانیشت و سەرنیشتنە بڕێو گرووپێ داردەسێ و هامکارێ کوردێ پاڵوو وێشەوە نیارە و جگە جە یاردەی و هێزوو ناتۆیچ سوپاو تورکی ٣ ساڵێن زاپنە مردییان. پەی هامپەیمانیی ئاکەپە-مەهەپە-ئەرگەنەکۆنی، کە فەرماندەیی ئا جەنگەو ئیساتێنە، ئی ڕاسییە شکست و بنکەوتەیێ گەورێنێ. هەڵبەت ئانەشا قەبووڵ نەکەردەن و بە ئاسانییچ قەبووڵش نمەکەرانێ. گردوو تواناکاو دەوڵەتی، ئەرەمەرزیایەکاو میدیای، کە ئینا دەسشاوە پەی پەردەپۆشکەردەی ئا ڕاسییە بەکار مارانێ. سەرچەمەی سەرەکیی قەیرانی ئابووری تورکیانە بە بنبەس یاوا جە کایێ سەروازیینە. ئا جەنگە کە مگنۆنە وەڵێ، مدرامانیوی گەورە و تارێخییا. جە تارێخوو ئازادیی کوردستانینە یوەمینا. ئانە تاریخوو هونەروو جەنگینە جە فرەو بوارانە یەکەمبییەی وێنا مکەرۆ. ئانە پەی گەلەکەیما، هەم پەی هێزە چەپ-سۆسیالیستەکاو تورکیای و هەم پەی گەلاو هەرێمەکەی کە دژوو ڕژێمی قڕکەری فاشیستی ئاکەپە-مەهەپەی کۆشیانێ، ئاستێوی فرە گرنگ و بەنرخا. کە پێوەس بە پێرفۆرمانسی ئایدۆلۆژیک- سەروازی گەریلاین، کە بە پاو پێرسپێکتیڤوو ئایدۆلۆژیکوو ڕابەر ئاپۆی و سەروو بنەماو ئەزموونی ٤٠ ساڵەی ئەرەمەرزیان.
پیمانێوی تەری گرنگ ئانەنە: گەریلا بە وەرفراوانکەردەت تاکتیکی، باڵادەسبییەی تەکنیکی و هامسەنگی تەکنەلۆژیایی سەردەمییش پەرە پنەدان. ئانە دۆخێوی گرنگ و ستراتیژییا. بەتایبەتی وەڵێکەوتەی تاکتیکی کە گەریلای یاوان پەنە و ئا ئاستە هەم چێروو زەمینینە، هەم سەروو زەمینینە و هەم حاسماننە جەنگ بکەرۆ، ڕاسییەکە کە هێزوو کۆشیای ئازادیی کوردی موزۆنێ ڕووە. پەشتگۆشوستەی و سەرکەوتەی چەواشەکارانە ورخەڵەتناین. ئا هێزە سەروو ئەزموونی ٤٠ ساڵەی ئەرەمەرزیان، هێزێوا کە نمەبەزیۆ و شکس نمارۆ. چا ڕووەوە مشۆم بواچمێ کە هەم پەی ئانەیە ڕاسەڕایێ بەدەس بارانێ، هەم تاکتیکەنە قووڵێ باوە و هەرپاسە سەروو بنەماو ئەزموونی سەروازیی ٤٠ ساڵەو کادرەکان، بەدەسئاردەی چەنەئامای و پێرفۆرمانسی، هەرپاسە وەڵیوەلوای ئایدۆلۆژیک-ڕێکوستەی ٥١ ساڵەی ئی کۆشیایەو ئێمە جە ئیساتێ بەدماوە واوە بە قەوەتی ملۆ وەرۆ و کۆشیایەکە مپڕنۆوە پەی قۆناغێوی تازەی. وەروو ئانەیە ئینە ڕاسییا. بەڵێ، ڕەنگا بڕێو ڕووێوە بڕێ سەنگەرێ وەرتەسکێ باوە، بەڵام دەسوەڵێوزیی تاکتیکی تازەی و ئامادەکاری بە ئەزموونی کەڵەکەبیە، بەکوڵی ئا ئاستە، کە ئارۆ پەنەش یاوێنمێ، ڕا وەردەموو گەورەبییەینە مکەرۆوە.
لاێوی تەرۆ پاڕادایموو مۆدێرنیتەی دیموکراتیکی، کە ڕابەر ئاپۆ دژوو مۆدێرنیتەی سەرمایەینە پەرەش پنە دان، ئاڵترناتیڤێوا، کە ئارۆ جە ئاستوو جیهانینە قسێش سەر مکریۆ. هەڵمەتەو ئازادیی پەی ڕابەر ئاپۆی و چارەسەروو پەرسەو کوردی، کە ٧٤ ناوەندە جیاجیاو جیهانینە دەسش پەنە کریان و پاڕادایموو ڕابەر ئاپۆی ئاستی میاننەتەوەیینە پێسەو بژاردێوی گرنگی موینیۆ و قسێش بارەوە مکریۆ، هەڵمەتەکێ سەرتاسەرییە مکەرۆ و تەنیا بە چوار پارچەو کوردستانی یا وەرکەوتوو دلێڕاسەینە سنوردار نمەبۆ، سەروو ئاستوو جیهانینە بییەن بە ئاڵترناتیڤێوی ئایدۆلۆژیک-سیاسی. ئانە پەی ورە و هاندای و تا هەڵمەتەکێ چالاکیی قەوەتتەر بوزۆ بنەمێوی گرنگەنە. بە پاو گردوو ئا پەرەسانایا گەرەکما بواچوو، کە کۆشیای زیاتەر بلۆ وەرۆ، بەڵام چارەسەر سەروو بنەماو یەکسانیی گەلا دوور نییا، بەڵکوم نزیکا. مشۆم ئێمە زیاتەر خاوەنداریی وەنەو کۆشیای و وەرپەرسیی وێما بکەرمێ.
