هاووڵاتییانی بناری قەندیل: ئیتر بەسە بێدەنگی بەرامبەر هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا

هاووڵاتییانى بناری قەندیل هێرشەکانى تورکیا بۆ سەر خاکى باشووری کوردستان ئیدانە دەکەن. رایدەگەیەنن، تورکیا بە پاساوی هێرش بۆ سەر پەکەکە دەیەوێت هەموو گەلی کورد لە ناو ببات. راشیانگەیاند، ئیتر دەبێت بێدەنگی بەرامبەر بە هێرشەکانى تورکیا بشکێنرێت.

سەبارەت بە هێرشەکانی دەوڵەتی فاشیستی تورکیا بۆ سەر خاکی باشووری کوردستان، بەتایبەت دوایین هێرشەکانی سەر مەخمور و شەنگال، کە لە ڕێکەوتی ١٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨ / ٢٢ی سەرماوەز لە ئەنجامی هێرشێکی فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا لە مەخموور ٤ هاووڵاتی، کە ژن بوون شەهیدبوون. هاوکات یەکینەکانى بەرخودانى شەنگال (یەبەشە) لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاند، ٣ هاوڵاتیش لە شەنگال شەهید بوون. لەبارەی ئەم هێرشانە و شکاندنی سەروەریی خاکی باشووری کوردستان هاووڵاتییانی بناری قەندیل بۆ ئاژانسی هەواڵی فورات (ANF) دوان.

هاووڵاتییەک بەناوی کوێستان حەسەن وتی: من وەکو ژنێکی بناری قەندیل بە ناوی خۆم و ژنانی قەندیل و تەواوی ژنانی کوردستانەوە ئەو هێرشانەی سەر مەخمور و شەنگال لەلایەن فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیاوە شەرمەزار و ئیدانەی دەکەین. ئێمە وەک گەلی کورد نیگەرانین لەبەرامبەر ئەو هێرشانە. لە ئێستادا خەڵکانی ناوچەکانی مەخمور،شەنگال، قەندیل و ناوچەکانی تری باشووری کوردستان قوربانی دەدەن. بەهۆی ئەو هێرشانە، کە تورکیا ئەنجامیان دەدات. ئەو دەوڵەتە هەمیشە یارمەرتی داعش دەدات هەر بۆیە بە داعش ناوی دەبەین.

وتیشی: بەم دواییانە و لەم چەند ڕۆژەی رابردوودا بینیمان، کە چۆن بە بەرچاوی هەموو دونیاوە هێرشی کردە سەر مەخمور و لە ئەنجامیشدا ٤ ژن کە خەڵکی مەدەنی بوون شەهید بوون. ئێمە لێرەوە سەرەخۆشی خۆمان ئاڕاستەی خانەوادەی شەهیدان دەکەین و داوای شیفا و سەلامەتی بۆ بریندارەکان دەکەین. ئێمە هیچ کاتێك ئەو خەڵکە بێ تاوانانەی کە شەهیدبوونە لەبیر ناکەین، ئەو پلانانەی کە بەڕێوەی دەبەن بە تەنها هی تورکیا نییە، بەڵکو پلانى نێودەوڵەتین و مەبەستیان لەمەش تەنها پەکەکە نییە، بەڵکو مەبەستیان هەموو گەلی کوردە.

کوێستان حەسەن لە بناری قەندیلەوە ئاماژەى بەوەشکرد، ئەو شوێنانە کە هێرشیان کرایە سەر پەکەکەی لێنەبوو. ئەوەش بە بەرچاوی هەموانەوەیە، کە لەم جێگایانەدا خەڵکی مەدەنی هەیە. بەم هێرشانە دەیانەوێت گەلی کورد بتۆقێنن و بترسێنن، بەڵام ئێمەی گەلی گورد نە دەتۆقێندرێن و نە دەترسێین. ئەمەریکا، حکومەتی باشوور، حکومەتی عێراق دەڵێن: ''ئێمە پشتیوانیی ئەو هێزانە دەکەین، کە لە دژی داعش شەڕ دەکەن''، کەواتە پەکەکە ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕا لە شەڕی دژی داعش لە مەخمور، شەنگال و کۆبانێ، ئەی بۆچی لەبەرامبەر ئەو هێرشانە، کە تورکیا دەیکات بێ هەڵوێستن و خاڵێك دانانێن و ڕێگری ناکەن؟! لە کاتێکدا هەمیشە ویست و داخوازی پەکەکە پاراستنی خەڵکی بووە و تەنانەت بۆ ئەمەش چووەتە سەر مێزی گفتوگۆ و لە هەوڵدا بووە، بەڵام ئەوە تورکیایە، کە بە هێرشەکانی سنوور ناناسێت و خاڵێکیشی بۆ دانانرێت.

ئەو هاووڵاتییە راشیگەیاند، خەڵکی ئەو ناوچانە بە ڕەنجی شانی خۆیان ئەو شووێنانەیان دروستکرد، بەڵام تورکیا بە بۆردومانەکانی خۆی وێرانی کردن، بۆ ئەوەی ئێمە بترسین و خاکی خۆمان بەجێبهێڵین، بەڵام ئێمە هەرگیز لە خاکی خۆمان دەرناکەوین و ناترسین.

 کوێستان حەسەن لە بەردەوامی وتەکانیدا ئاماژەی بە بەرفراوانی هێرش و پلانەکان کرد و ڕایگەیاند: ئەگەر ئەو پلانانە زۆر بەرفراوان و نێودەوڵەتی نەبوونایە ئەوا هەوڵیان نەدەدا ڕێگری لە خەباتی تەڤگەری ئازادی لە شارەکانی باشووری کوردستان بکەن. زیان و زەرەری ئەو تەڤگەرە چییە؟! زیانێکی نییە جگە لە سوود، ئەوان بە خەباتی خۆیان داکۆکی لە مافی گەلان و ژنان دەکەن و دەیانەوێت ژنان لە کۆیلەتی ڕزگار بکەن. هەر بۆیە دواکاری من ئەوەیە، کە ئەو لایەنانە نەکەونە ژێر کاریگەریی هەڵسوکەوت و وتەی تورکیا و ڕێگر نەبن لە خەباتی تەڤگەری ئازادی.

باسی ئەوەشیکرد، تا ئێستاش برینەکەی شەنگال کە لە ئەنجامی هێرشی داعشدا دروست بووە، ساڕێژ نەبووە. برینی هەزاران ژنی ونبوو، برینی داگیرکاری و برینی هێرش و قوربانیەکانیان سارێژ نەبووە. سەرەڕای ئەمانەش لە کاتی جەژنەکەیاندا هێرشیان کرایە سەر؛ دەبێت هەموو کەس ڕێز لە گەلی ئێزدی بگرێت و لەبەرامبەر هێرشەکانی سەریان بێنە وەڵام و هەڵوێستمان هەبێت.

 لە کۆتایدا کوێستاان حەسەن بانگەوازی لە هەموو کەسێك کرد و وتی: دەبێت هەموو کەس لەبەرامبەر ئەم هێرشانەدا خاوەنی هەڵوێست بێت. ئەگەر حکومەتی باشووری کوردستان بێدەنگی هەڵدەبژێرێت ئەوا دەبێت حکومەتی عێراق خاڵێک بۆ ئەم هێرشانە دابنێت ئەوانەی کە دەبنە قوربانی ئەم هێرشانە خەڵکن. قەندیل هەمیشە لانکەی شۆڕش و شۆڕشگێڕان بووە بۆیە منیش لێرەوە وەك ژنێك داواکارم لەهەر لایەك خاوەن هەڵوێست بن و بێنە سەر شەقامەکان و لەدژی هێرشەکانی تورکیا خۆپیشاندان ئەنجام بدەن.

هاووڵاتییەکی تر لە بناری قەندیل بە ناوی ماهیە جەلال پێداگری لە پێدانی ماف و ویستی کوردان دەکات و دەڵێت: من وەك دایکێکی قەندیل ئەو هێرشانەی دەوڵەتی تورکیا بۆ سەر هاووڵاتییانی مەخمور و شەنگال شەرمەزار دەکەم. تورکیا ساڵانێکی دوور و درێژە هێرش دەکاتە سەر ناوچەکانی کوردستان، بستە خاکێکی قەندیل نەماوە کە بۆردومانی نەکردبێت بەڵام حکومەتی باشوور و حکومەتی عێراق بێدەنگن و تورکیاش تا مافی ئەم خەڵکە نەدات ئەوا خەڵک خۆڕاگری دەکات. تورکیا بەم هێرش و شەڕانە ناگاتە ئەنجامێك، گەر دەیەوێت ئەنجام بگرێ دەبێ ئاشتی هەڵبژێرێت. داواکاریم لە تەواوی کوردانی چوار بەشی کوردستانە کە پشتى یەکتری بگرن.

مامۆستا فەرمان هاووڵاتییەکی ترە لە بناری قەندیل و بەم شێوەیە ناڕەزایەتی خۆی لەبەرامبەر هێرشەکانی دەوڵەتی توکیا بەرامبەر هاووڵاتییانی مەدەنی خستەڕوو: ئێمە وەك هاووڵاتییانی باشووری کوردستان ئەو هێرشانەی کە دەوڵەتی تورکیا کردویتییە سەر خاکی باشووری کوردستان بەتایبەت ئەو هێرشانەی کە بەم دواییانە بە شێوازێکی دڕندانە کرانە سەر مەخمور و شەنگال بە توندی ئیدانە دەکەین. ئەم هێرشانە بە واتای ئەوە دێن، کە دەوڵەتی تورکیا تا چ رادەیەک دەوڵەتێکی فاشیستە و دەوڵەتێکە کە چاوی بە دەسکەوتەکانی گەلی کورد هەڵناێت؛ هەروەها وڵاتی تورکیا لە ناو خۆیدا چەندە وڵاتێکی دوورە لە دیموکراسی و بەیەکەوە ژیانی گەلان.

فەرمان لە بەردەوامیی وتەکانیدا سەرنجی ڕاکێشایە سەر بێدەنگیی حکومەتەکانی باشووری کوردستان و عێراق و وتی: پەندێکی کوردی هەیە کە دەڵێت: ''بێدەنگی نیشانەی ڕازیبوونە''، ئەمە چەندین ساڵە کە ئەمانە بێدەنگییان هەڵبژاردووە و وا دیارە کە ئەم دۆخەیان قبوڵە. هەر یەکە لە حکومەتی عێراق و هەرەوەها باشووری کوردستانیش هەڵوێستان لە مەڕ ئەم پرسەدا جددی نییە. ئەم بێدەنگییەش بەداخەوە وەك هاوکارییەك دەبێت بۆ ئەم هێرشانە. ئەوان بە پلانە چەپەڵەکانیان دەیانەوێت یەکڕیزیی ماڵی کوردی تێکبدەن و ڕێگری بکەن لە یەکێتیی کوردان. نموونەی ئەمەش لە هەوڵدانەکانی داخستنی بارەگاکانی تەڤگەری ئازادیدا بینیمان لە شارەکانی سلێمانی و هتد... بارەگاکانیان داخستن. ئەمەش نیشاندەری ئەوەیە، کە ڕێگایەکی تر بەکار دەهێنن بۆ بێدەنگ کردنی گەلی کورد.

ئەوەشی وت، بۆ وەڵام بەرامبەر بەم هێرشانە ئەوەیە، کە دەبێت نیگەرانی و ناڕەزاەیەتیی خۆمان دەرببڕین، دووەم کار ئەوەیە، کە چالاکیی مەدەنیانە ئەنجام بدەین تاوەکو لە ڕێگەی خۆپیشاندان یاخود فشارەوە جا فشارەکان چ بازرگانی و ئابووری بن یاخود سیاسی، هەر بۆیە دەبێت هەموو لایەنەکان، هەموو کوردان فشار دروست بکەن و ئەم دۆخەی ئێستا قبوڵ نەکەن.

ژنێکی تر بە ناوی شنیار ڕەسوڵ بە تایبەتی بانگەوازی لە گەنجان کرد و بەمشێوەیە بۆ ئاژانسەکەمان دوا: وەك گەنجێکی بناری قەندیل هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا بۆ سەر خاکی باشووری کوردستان و بە تایبەت دوایین هێرشەکانی سەر شەنگال و مەخمور کە تیایدا ٤ ژن شەهیدبوون شەرمەزار دەکەم. تورکیا لەم هێرشانەیدا ئامانجی لەناو بردنی گەلی کوردە و ڕۆژانە خەڵکی مەدەنی و هاووڵاتییان دەبنە قوربانی، ساڵانێکی دوور و درێژە کە لەژێر ناوی پەکەکە هێرش دەکەن؛ بەڵام نەك پەکەکە بەڵکو خەڵکی کردە ئامانجی هێرشەکانی. بێدەنگیی عێڕاق و دەسەڵاتدارانی باشووری کوردستان بە واتایی ڕازیبوونە و دەبنە ڕێگە خۆشکەری ئەم جۆرە پلانانە. بەم جۆرە پلانانە دەیانەوێت ڕێگە خۆش بکەن بۆ تێکدانی یەکێتیی کوردان و دروستکردنی شەڕی براکوژی و برایەتی هەر بۆیە دەبێت هەموان خاوەن هەڵوێست بین و ڕێگر بین لەبەرامبەر ئەم پلانانەدا  بەتایبەت بانگەوازیم بۆ گەنجان ئەوەیە، کە خاوەن هەڵوێست بن و لەبەرامبەر ئەم هێرشانەدا بێدەنگ نەبن.

رم