عەقڵیەت، بەروستەی هۆشیارانەو شناسنامەی کۆمەڵایەتیی ئینسانییا. گوزارشت جە مانای سروشتییە و کۆمەڵایەتییە و حەقیقەتی گەردوونیی مکەرۆ. ئارۆ ئینایمێ سەروبەندوو عەقڵیەتێوی تازەینە. جە دماڕۆو میزۆپۆتامیاینە، ئێمە بە پەرۆشۆ خێرامای وەنەو سەردەمێوی مکەرمێ، کە دلێشنە ئازادی و دیموکراسی جارێوی تەر مانا بەدەس مارانێوە. ئی خرۆشە بەرەو شۆنیرەلوای پەی یۆبییەی کۆمەڵایەتی و سیستمێوی سروشتی و ئازادیین.
ئینسنانەکێ دلێ وێشانە ورگیرێ گەردوونینێ، گرد وەڵێکەوتەی و فاڕیاێوە ناخۆ ورمگێرانێ و هۆشیارییش پنە مبەخشانێ. ئی هۆشیارییە بنەماو عەقڵیەتێوی کۆمەڵایەتی وەش مکەرۆ و کۆشیاێوی بەردەوام پەی بنیاتنیای ئەرەمەرزیایەکاو ئی عەقڵیەتەیە ئامادە مکەرۆ. بە درێژایی تارێخوو ئینسانی، پەرسەو ئانەیە کە ئینسانەکێ گەرەکشانە چکۆ و چەنی بگنانێ وەڵێ، بییەن بە پەرسێوی سەرەکییە پەیشا. ئایا ئی عەقڵیەتە پەی دەسەڵاتی هەرمانە مکەرۆ یا پەی ئازادی و دیموکراسی؟ ئینە پەرسێوی بنەڕەتییەی تاریخییە و ئینسانینە هەوڵێش دێنێ جوابش بدۆوە. بە درێژایی تاریی گێڵای شۆنەو حەقیقەتیرە پێسەو واقیعێوە بییەن، کە زانا و فەیلەسووف و ویرمەندێ ژیوای وێشا پەی تەرخان کەردەن. وەراوەرو ئا تاریخەو دەسەڵاتدارانە نویستەنشا، تاریخوو کۆشەراو حەقیقەتی و مدرامانی کۆمەڵایەتی چیرۆکێوەنە کە نەنویسیێنۆ. چی خاکەنە شایەتحاڵێ عەقڵیەت و کولتوورێوی تازەو مدرامانوو تاریخیی-کۆمەڵایەتی کۆشیاینێ پەی حەقیقەتی. ئایندێوی تازەو میزۆپۆتامیاینە شایەتێ ئینسانیبییەی و پەیدابییەی ئازادی و حەقیقەتینێ.
جەئەدابییەیوە و واوەی ڕێکوستەیوە
ئێمە بە شۆڕش و کۆشیای کۆمەڵایەتی، تاریخی هەزاران ساڵەو وەرکەوتوو دلێڕاسەی منویسمێوە، کە پەڕا جە یوەمین شارەزایاو دەسەڵاتداری، یۆ بە یۆ قەڵاکاو داگیرکاری و دابەشبییەی کۆمەڵایەتی هورمشانۆوە. جە ئوور و ئووروکنە کە ناوەندوو یوەمین شارستانیەتین، قۆناغێوە هەن کە نوخبەی دەسەڵاتدار زەرەرمەند مبۆنە. تاریخ باس جە پەیدابییەیوە و بنیاتنیایوە گلێرگەی سیاسی و ئەخلاقی چا خاکانە مکەرۆ.
ئێمە شایەتێ شۆڕشێوی عەقڵیەتینمێ
میزۆپۆتامیانە کە دڵوو وەرکەوتوو دلێڕاسەیا، ئێمە خەریکێ ئەزموونکەردەی کۆشیاێوەنمێ پەی بنیاتنیایوەی پێکئامای کۆمەڵایەتی چەنی تاریخوو کۆمەڵشناسی. جمیەری ئازادیوازوو کوردی سەرمەشقایەتیی ئی پرۆسەیە مکەرۆ.کۆشیای ئازادیوازانەو کوردستانی بە سەرمەشقایەتیی ژەنا و گەنجا، شۆڕشێو بنیات منیۆ، کە ئومێد بە وەرکەوتوو دلێڕاسەی مبەخشۆ و تاریخ موزۆنە دلێ ورچەرخیایوە. هاموەخت چەنی شۆڕشە تازەکا، ڕوانە شایەتوو شۆڕشێوی عەقڵیەتینمێ وەرکەوتوو دلێڕاسەینە.
هەقە جە عەقڵیەتوو دەوڵەتی مکەرۆوە
وەرکەوتوو دلێڕاسەینە، کە سەرمایەداریی جیهانی دلێشنە کەوتەن قەیرانۆ، ئێمە شایەتێ مۆدێرنیتەی دیموکراتیکی و گەریلایینمێ، کە ڕزگارکەروو ئینسانینێ. جمیەری گەریلایی؛ تاریخی کۆمەڵایەتیی وێش منویسۆوە و مدرامانی کۆمەڵایەتی بنیات منیا و هەقەو پەنج هەزار ساڵەی جە عەقڵیەتوو دەوڵەتی مکەرۆوە. بە دەوروو گەریلاو سەردەمی دژوو دما نوێنەروو سەرمایەداری ئینا کۆشیاینە.
ئێمە ئینایمێ قۆناغێوی شۆڕشگێڵنینە، ئارۆ سەردەموو شۆڕشییا. پێویسا مەیدانوو مدرامانی و ڕووەبەڕووەبییەیوەینە چەنی عەقڵیەتی دەسەڵاتداری و دیکتاتۆری کۆشیاینە بیمێ. پێویسا مەیدان و جادەکێ و گرد یاگێوی بکەرمێنە بە مەیدانوو شۆڕشی و کۆشیای. حەریۆ جە ئێمە مشۆم بە هەرمانە وەرپەرسیی شۆڕشگێڵنانەو وێماوە بەشداریی ئی شۆڕشە تاریخییە بیمێ. پێسەو ڕابەر ئاپۆ واتش سەردەم، سەردەموو تازەوەبییەیا.