بە دیمەن

چیدەم دۆغووە: مشۊم ئێمە زیلان ئاسا قورسایی بوزمۍ سەرو هەڵمەتەو رابەرایەتی

چیدەم دۆغووە ئەرەیاۋناش، گەریلاکاو هەپەگەی و یەژاستاری سەرو هێڵۊ گەشمەرڎا، گیانبازیشا یاونا بە قولەپۊپە و واتش، "کەواتە جە ڕاوەبەردەی کۊشیاینە جە بوارو کۆمەڵایەتینە، پەی سەرکەوتەی مشۊم ئېمە زیلان ئاسا قورسایی بوزمۍ سەروو هەڵمەتەکۍ".

چیدەم دۆغووە ئەرەیاۋناش: "ئارۆ گەریلاکاو هەپەگەی و یەژاستاری پەی ئازاڎیی جەستەیی رابەر ئاپۆی و ئازاڎیی گەلوو کوردی گەریلایەتی پرۆفیشناڵی بە بنەما مگېرا و پەرە بە کۊشیای مڎا. کەواتە جە ڕاوەبەردەی کۊشیاینە جە بوارو کۆمەڵایەتینە، مشۊم ئېمە زیلانئاسا ، بە پڕۆفیشناڵی و گیانبازی ۋێما فیدایی بکەرمۍ و ئازاڎیی رابەرایەتی پېسە ئازاڎیی ۋێما و گەلەکەیما بوینمۍ. پی جۆرە ئەگەر ئێمە چالاکی ئەنجام بڎەیمۍ، ئی هەڵمەتۍ سەرەگنۆ".

ئەندامەو کۆردیناسیۆنەو کەژەکەی چیدەم دۆغووە جە بارەو گەشمەرڎا مانگەو حوزەیرانی کە جە وەختی جیاجیانە بە هەڵوێس و شێوەو چالاکیەکاشا دلۍ جمیەروو ئازاڎیی کوردینە هێڵۊو ئازاڎییشا خوڵقنا و عیلاقەو ئاڎیشاوە بە رۆژەڤی هەنووکەییۆ قسېش پەی کەناڵوو مەدیا خەبەر تیڤی کەردۍ.

چیدەم دۆغووە جە سەرەتاو قسەکاسەنە واتش، "دلۍ تاریخوو کۊشیایمانە، مانگەو حوزەیرانی بە تایبەتی پېسە مانگەو گەشمەرڎا ژەنۍ گیانبازۍ پێناسە مکریۆ. بە تایبەتیچ چالاکی فیدایی گەشمەرڎە زیلانۍ جە مانگەو حوزەیرانوو ٩٦ ینە جە دێرسیم ئەنجامدریا، بی بە حەقەتینێوە کە دلۍ حەقەتینوو پەکەکەینە هێڵۆو فیداییش یاۋنا بە قولەپۊپە.

هەڤاڵ سەما یوجە جە نەورۆزو ٩٨ ینە جە زیڼانەنە چالاکی گیانبازیش ئەنجامدا. بە زامڎاری تا ١٧و حوزەیرانی ژیۋا و جە ١٧و حوزەیرانیەنە گەشمەرڎۍ بیە.

'جوابدەربیەی ۋەرا ۋەر بە یاڎ و ویرەوەری ئاڎیشا بە گېڵنایۆ راسی ئاڎیشا مسۆگەر مبۆ'

دماتەر جە ساڵەو ٢٠٠٢ ێنە هەڤاڵ گوڵانە جە هەرێمەکاو پارېزنای مەدیاینە گەشمەرڎۍ بیە. هەڤاڵ گوڵانەیچ جە هەقەتینەنە هەڤاڵێ بۍ کە سەرمەشقایەتیش جە بە ئەرەمەرزناییکەردەی هێڵۊ گیانبازینە کەردەن. هەر یەرە هەڤاڵەکۍ جە مانگەو حوزەیرانینە گەشمەرڎۍ بیۍ و هەر یەریشا دلۍ کۊشیاینە دەوروو سەرمەشقیشا گېڵنا. ئا هەڤاڵۍ جە روو جمیەروو ژەنا و کۊشیای گرڎیمانە مانگەو حوزەیرانیشا یاۋنا بە مەعنێوە پی جۆریە.

ئێمە مانگەو حوزەیرانی پېسە مانگەو گەشمەرڎا ژەنا فیدایی هۊرسەنگنمۍ. سەرەتا جە کەسایەتی هەڤاڵ زیلانۍ، سەما یو گوڵانېنە من ۋەروودەم و یاڎوو گرڎوو گەشمەرڎا فیدایینە بە حورمەتۆ سەرەو ۋێم منامنوورە. هەڵبەت جوابدەربیەی ۋەرا ۋەر بە یاڎ و ویرەوەری ئاڎیشا بۆ بە پاڵنەر و مەڵامەتوو ژیۋایما. جوابدەربیەی بە یاڎ و ویرەوەری ئاڎیشا ، بە پلەی یووەم بە باسکەردەی و گېڵنایۆ جە بارەو ئا گەشمەرڎاوە راسی گیانبازی مسۆگەر مبۆ.

گەورەتەرین گەشمەرڎێما، گەشمەرڎۍ فیداییېما جە تەرەفوو کۊشیایماوە چ مەعنېوەشا وست ڕووە؟ هەم گرڎیی، هەم جە روو ئەرەکۊشای ژیۋایماوە هەمیچ جە روو هێڵۊو وڵاتپارێزنیوە چ چێوۍ بەروزا؟ جە کوردسانەنە حەقەتینێوە قڕکەردەی چنین بۍ؟ کولتورو ژیۋایۍ پیاسالاری بە چ جۊرۍ بۍ، کە جە تەرەفوو ژەناوە هێڵۊ فیدایی بە قارەمانانە وەڵۍ وزیا؟ هەڵبەت ئینە مژارێوە کە مشۊم چنەش بیاومېنە، عالتەر ئەوەکۊڵیایش سەر بکەرمۍ و وزمېش ۋەروو باس و شرۆڤەی. من تەنیا سەرو ئاستوو دەسهۊرچنا و رۆشنۋیرانە مەواچوو؛ ئانە جە هەمان وەختەنە فاڕیا پەی هێڵێۊو ۋېپارێزنای، چا رووانگۆ فرە گرنگا. ئایا رابەر ئاپۆ بە چ جۊرۍ ئا گەشمەرڎۍ ئېمەشە پێناسەکەردۍ، چنی هورش سەنگنۍ، شرۆڤەکەردەی ئاڎیی گرنگا.

گېڵای شۊنەو ژیۋایۍ ماناڎاریرە

نامەکۍ گەشمەرڎە زیلانۍ بېنۍ کە هەم پەی رابەرایەتی، هەم پەی ژەنا، هەم پەی گەلوو کوردی و ژەنا جیهانی و پەی مرۆڤایەتیش نویستێبێنۍ.

هەڤاڵ زیلانە پەی چێشی چالاکیش کەرد؟ ئا چالاکیە پەشتیش بە چ پەیجوری و گېڵایۍ ژیۋای ئازاڎیی بەستەبۍ؟ پەی ئازاڎیی ژەنا و گلېرگەو کوردی، ئانەی ئشیۍ کریۍ چێش بۍ؟ جە بنەڕەتەنە ئانەی بە عالتەرین شێوە راسی هەڤاڵ زیلانۍ وزۊنە ڕووە نامەکۍ ئاڎۍ ، چالاکی، هەڵوێسوو ئاڎۍ جە ژیۋاینە، هەڵوێسوو کەسایەتی و راسی ئاڎێن. جە نامەکاو هەڤاڵ زیلانېنە یەکلاکەرەوەتەرین بابەت، پەیجوری و گېڵاین شۊنەو ژیۋای ئازاڎیرە، گېڵاین شۊنەو ژیۋایۍ ماناڎاریرە. پەی نمونەی بە پاگیریوە چن جار باس جە "گېڵای شۊنەو ژیۋای ماناڎاریرە" مکەرۆ. ماچۆ، من گەرەکما بوو بە خاوەن چالاکیېوە گەورە و بە مەعناوە بژیوو. حەرپاسە ماچۆ من گەرەکما بوو بە نمونەو مڎرامانوو ژەنا کوردی و بوو بە نوێنەرەو مڎرامانی. ئی قسۍ فرە گرنگۍ و تاریخیېنۍ".

'هەڤاڵ زیلانە درکیش بە تەرسۍ کەرد'

چیدەم دۆغووە ئانەش وست ڕووە کە گېڵای هەڤاڵ زیلانۍ شۊنەو ژیۋایۍ ماناڎاریرە، دلۍ راسی پەکەکەینە ماناش بەدەسئاورد و واتش، "جە ٦ی ئایارو ٩٦ دیمەشقەنە هەوڵ دریا کە رابەر ئاپۆ تیرۆر بکریۆ. چا قۆناغېنە ئامانجشا بۍ کە بە جەستەیی رابەر ئاپۆی سڕاوە. هەوڵوو تیرۆرکەردەکەی سەرش نەگێرت. هەڤاڵ زیلانە دژوو ئا هەوڵوو تیرۆرکەردەیە کەوتە دلۍ گېڵای و شۊنیرە لوای پەی چالاکی. تەسەورش کەرد کە ئا هەوڵوو تیرۆرکەردەیە چ مەترسیێوە گەورەش پەی سەرو گەلوو کوردی، راسی ژەنۍ، گەلاو ۋەرکەوتوو دلېڕاسەی و ئانادۆلی ساز مکەرۆ. هەڤاڵ زیلانە خاوەنوو ئا هێزەینە کە چوارچێوەو پیلانگێڵنی میېان نەتەوەیی کە ٩٩ ئەنجامدریا تەسەورش کەردەبۍ. هەرپۊکەی جە نامەکەشەنە سەرەتا رووە مکەرۆ رابەر ئاپۆی".

ڕابەرایەتی فرە بە وردیی هۊرسەنگنایش پەی نامەکەو زیلانۍ کەرد

عیلاقەو بەینوو ڕابەرایەتی و زیلانۍ خاڵێکی فرە گرنگەنە. پێویسا پېسە عیلاقەو بەینوو ڕابەرایەتی و ژەنا هۊرسەنگیۆ. ئی تیرۆرە دژ بە ڕابەر ئاپۆی بە ئامانجوو ژیۋای ئازاڎیی جە کوردسان و پەرەپنەدای ژانا ئازاڎیی و عیلاقەی ئازاڎ بۍ کە جە حەقتینەنە دژ بە گلېرگەی کریا. پۊکەی هەڤاڵ زیلانە چالاکی فیداییش کەرد. جەدژوو ئا هجوومەی کە ئامانجش دلېنەبەردەی ڕابەر ئاپۆی بۍ، چالاکیی فیدایی گەورەش کەرد. ئینە خاڵێوە فرە گرنگەنە. چونکی جە کوردسانەنە جەنگېوە گەورەی کۆمکوژی و جەنگی ئەرەگیری هەن و سەرۆک ئاپۆ، جە دژوو ئی جەنگیە و بنیاڎنیای ژیۋایۍ ئازاڎیی جە کوردسانەنە ڕابەرایەتی شۆڕشێوە گۊرەش دەس پنەکەردەبۍ. پۊکەی دوژمن ئینەش پنە قبووڵ نەکریۍ. زیلانە هجووم و تیرۆرکەردەی پەی سەرو ڕابەر ئاپۆی، جە دژوو گرڎوو گەلوو کوردی و ژەنا کوردی هۊرسەنگنا و پا جۊرە چالاکیش ڕێکوست. پی جۊرە بنەماو سەرکەوتەیش ڕێکوست. ئینەیچ خاڵێوە فرە گرنگەنە.

ڕابەرایەتی فرە بە وردی نامەکەو هەڤاڵ زیلانېش ۋەناوە و هۊرسەنگنایش پەی کەرد. جە هەر ڕستېوەنە چ پەیامێوەش پنەدێنمۍ، گەرەکش بۍ چ حەقەتینېوە بەربڕۆ؟ ڕابەرایەتی ماچۆ: "زیلانە خوڎاوەندە"نە، "ئاڎە فەرماندۍ منەنە". جە ڕوو واقیعی جەنگیوە، ئا هێڵۆو فەرماندەییەینە کە سەرکەوتەتەرین سەرکەوتەی خولقنۆ. وەختۍ جە ڕوانگەو واقیعی ژەنېوە تەماشەش مکەرمۍ، ئا واقیعوو ژەنۍ، ژیۋای ئازاڎ و هێڵۊ ئازاڎییش خوڵقنان.

'سەما بیە بە سردێوە جە ٨و ئاداریوە تا نەورۆز '

چیدەم دۆغووە جە درێژەو قسەکاشەنە پی جۊرە واتش: "ڕابەرایەتی بە وردی لوایۆپۊرەیش پەی نامەکا سەما یوجەیچ کەرد. هەڤاڵ سەما، پېسە شۊنکۊتۍ هەڤاڵ زیلانۍ، چالاکی فیداییش ئەنجامدا. جە ئاژەو زیڼانینە بۍ. هەڤاڵ سەما واتەبێش 'ئەگەر من جبەرۆ بیێنا، سەرو بنەماو سەرکەوتەی و ژیۋای ئازاڎیی چالاکیېوە بەقوەتتەر و جیاوازتەر ئەنجام دێنا. هامشێوەو هەڤاڵ زیلانۍ چالاکی کەرێنا و واتش: "متاوو هامشێوەو هەڤاڵ زیلانۍ چالاکی بکەرو. پا مەڵامەتەی جە ئاژەو زیڼانینە بۍ، بەپاو ئا شەرتا چالاکیەکەش کەرد. هەڤاڵ سەما ماچۆ، 'گەرەکما جە بەینوو ٨و ئاداری و نەورۆزینە بوو بە سرڎۍ'.

هەڤاڵ سەما جە نامەکەشەنە ماچۆ، 'جە ناخمەنە چنی گرڎوو ناکۆکیەکا تاریخوو کوردی مژیوو'. ئینە چېوۍ فرە گرنگا. هەڤاڵ سەما بە چالاکییەکەیش بیە بە سرڎەو بەینوو ٨و ئاداری و نەورۆزی. ئینە چ مەعنێوەش هەنە؟ ئینەیچ گوزارشت جە یۊگێرتەیی ئەرەکۊشای ڕزگاریوازی نەتەوەیی چنی ئەرەکۊشای ژەنا مکەرۆ. فرە گرنگا مشۊم ماناش پنە بەخشیۆ؛ ئێمە سەرو هێڵۊو ئازاڎیی ژەنا و ئەرەکۊشای ۋێمانە مژیومۍ. ڕاسی ئێمە جە بنەڕەتەنە پێناسەو ئی حەقەتینەیە مکەرۆ."

گۆڵانە هێڵۊو فیدایش قووڵتەرە کەردۆ

هەڤاڵ گوڵانە یووە بۍ چا هەڤاڵاما کە بە تایبەتی جە ساڵەو ١٩٩٩ ی دژوو پیلانگێڵنی سەرو ڕابەرایەتی چالاکیی فیداییش کەرد. دماتەر بە ئەمرەو ڕابەرایەتی چالاکییە فیداییەکۍ مردێ و گېڵاوە. هێزۍ تایبەتە بۍ جە پەرە پنەدای، ڕێکوستەی و درێژەدای بە هێڵۊو فیدایی کە دماتەر سەرش هۊردا بە ڕێکوستەی کریا. هەڤاڵ گۆڵانە سەرمەشقە و یووەبۍ جە ئەرەمەرزنەرا ئی ڕێکوستەیە. پی جۊرە گۆڵانە یاگۍ ۋێش جە کۊشیاینە کەردۆ. بەڕاسی دەورۍ فرە گرنگش جە پەرەپنەدای و قووڵکەردەیۆ هێڵۊو فیدایی، ڕێکوستەی هەڤاڵا تازەینە جە دەورو ئی کولتوورەینە، هۆشیاری و پەروەردەکەردەیشانە بۍ. جە ساڵەو ٢٠٠٢ هەڤاڵ گۆڵانە جە تەرەفوو خەتەو خیانەتکارا دلېینەیۆ کریا ئامانج و کوشیا. جە حەقەتینەنە ئانە تیرۆرکەردەی بۍ، هجوومېوە کۆمەکوژی بۍ جە دژوو هێڵۊو فیدایی بیەی دلۍ ئێمەنە، دژوو هێڵۊو ئازاڎیی، ‌هێڵێوە درەوشیۍ بۍ جە دژوو تەسفیەگەری و خیانەتکارا سەرش هۊردا.

درێژەدای بە هێڵەو هەڤاڵ گۆڵانۍ و ئەنەیاوای چنەش و فیدایی بیەی جە دەوروو واقیعوو گۆڵانۍ، ئەنجامدای چالاکیی فیداییانە، ماناش چێشەنە؟ گرنگا ئێمە چی مژارەیە بیاومېنە. بێگومان سەرو سیاسەتوو فیدایی ژەنۍ چێوی فرە هەن، بەڵام تەنیا ئانەی متاومۍ واچمېش ئینەنە. ئی هەڤاڵۍ پا چېوا کە بە نوویستەیاکاشا بەرش بڕا، دەورشا جە یاونای هێڵۊ فیدایینە پەی بەرزتەرین ئاست و قووڵکەردەیۆ بیێنە.

'گەریلاکېما سەرو هێڵۊو زیلانۍ، سەما یوجەی و گولانۍ فیدایەتیشا یاونا بە قولەپۊپە '

چیدەم دۆغووە ئەرەیاۋناش کە جەنگی کۆمکوژی بەردەواما و واتش: "ئارۆ هەم جە سەرنیشتوو کوردسانی و جە هەرێمەکاو پارېزنای میدیای؛ بە تایبەتی جە هەرێمەکاو زاپی و مەتینای و ئاڤاشینێنە جە بەرزتەرین ئاستەنە تەکنیک، چەکی کیمیاویی و تاکتیکی ئەتۆمی بەکارمۍ. هەڤاڵەکېما ڕووانە چېروو ئا گرڎوو بۆردوومانەینە فیداییانە جەنگ مکەرا. متاومۍ واچمۍ گەریلاکاو ئێمە هەپەگەی و یەژا ستاری سەرو خەتەو زیلانۍ و سەما یوجەی و گوڵانېنە یاوێنۍ بە قولەپۊپەو فیدایی بیەی. ڕووانە بە ڕۆحی فیداییشاوە، ۋەرەنگارۍ هجوومەکا ڕژێموو فاشیستی ئاکەپە-مەهەپەی مباوە. ڕوانە گەشمەرڎێچ مڎا. پی بۊنۆ پەی یاڎکەردەیۆ گەشمەرڎا مانگەو حوزێرانی و یاڎوو هەڤاڵە گەشمەرڎەکاما بیېنۍ بە جوابێوە پەڕ جە حەقیقەتی، دیسان بە گەشمەرڎاما قەول مڎەو کە درێژە بە خەبات و ئەرەکۊشایما مڎەیمۍ.

هەڤاڵ زیلانە پەپوولە ڕۆژهەڵاتە، جە ٣٠ی حوزێرانو ٢٠٠٦ ی جە تەرەفوو ڕژێموو ئێرانیوە گەشمەرڎۍ کریا. دیسان هەڤاڵ لەیلا ئاگرییە جە ساڵەو ٢٠٢٠ ینە گەشمەرڎۍ بیە و لووۍ قافڵەو گەشمەرڎاوە، هەڤاڵ لەیلا ئاگرییە یووە بۍ جە سەرمەشقەکا کۊشیایما و ئەندامەو ئەنجومەنوو کۆنسەو کەژەکەی بۍ.

هەڤاڵاکێما بێریڤانە زیلانە، ڕاپەڕین ئامەدە و شارستان ئاسمینە ساڵەی ۋییەردۍ گەشمەرڎۍ کریۍ. ڕەیحان عامودێ ساڵەی ۋییەردۍ گەشمەرڎۍ کریا. یۆ جە هەڤاڵاما، هەڤاڵ فازیل فەرماندەو هەردووە هەڵمەتەو ١٥و ئابی و ١و حوزەیرانی گەشمەرڎە کریا. حەرپاسە هەڤاڵەکۍ تەرێما عەلی پڵنگ، هەڵمەت و دکتۆر حوسێن، ساڵح و ئاڤارەش جە گەشمەرڎاو مانگەو حوزەیرانیمانۍ. بۆنەو ٢٠ـەمین ساڵوەگەڕو ١و حوزەیرانی، بە ڕێز و منەتباریوە گرڎوو گەشمەرڎاما مارمېوە وە یاڎ. وەختۍ هەڤاڵ سەما یوجە گەشمەرڎۍ بیە، هەڤاڵ فیکری بایگڵدی هەڤاڵ سەمای پېسە فەرماندێوە هۊرسەنگنایش پەی کەرۍ و پېسە شۊنکەوتەو ئاڎۍ، چالاکیی فیداییش ئەنجامدا.

مشۆم جە گەشمەرداما بیاومێنە و وێما ئازاد بکەرمێ

بە سەدان هامڕێ پیێ پێسەو خەبات، زانا، ڕۆژهات و ئەردانی هەنێ. ئا هامڕێچە هەم  نامەکێشا و هەم یاداشتەکاشانە دژوو پیاسالاری مردێنێوە، وەروو ئانەیچە هەڵوێستوو ئا هامڕایایچە کە بە کۆشیای، چالاکی و کەسایەتیی وێشا بە ئێمەشا نیشانە دان و وێخولقنای پێوەس پا بناخەیە بێگومان پێویستییش بە نرخنایا. 

زیادنرخنای ئانیشا ناو گلێرگەینە فرە گرنگا. هامڕێما فازڵ، هەڵەمت عەلی و پڵنگ چندین ساڵێ دلێ  کۆشیاینە بێنێ. ئا هامڕێ نموونەیێما کە هەم جەنگنە و هەمیچ ژیوایەنە هامڕایی دروسشا چەنی ژەنا بە بنەما گێرت. وەختێو ئێمە چوارچوەو مۆدێرنیتەی دیموکراتیکینە ژیوای مانادار یانی چوارچوەو ڕاسیی ژیوای ئازادینە موینمێ، حەریۆ چا هامڕایا بە ڕاسی نموونەییێنێ.

بێریڤان، راپەڕین، لەیلا ئا هامڕێما، کە ئێمە چەنیشا مەنیمێوە و شناسێما، حەر یۆ چانیشا و گردوو هامڕا گەنجاما، کە بە جۆشوخرۆش و وزەو وێشاوە بە دڵسۆزییشا وێشا پەی ڕابەرایەتی پەی ئێمە بیێ بە مۆدێلێوە. ژەنی، پیا، گەنجێ و بەتایبەتیچ گەنجێ مشۆم زیاتەر ومانا چا گەشمەرداماوە وربگێرا. پێویسا جە گەشمەرداما بیاوانە و وێشا ئازاد بکەرا. گەشمەرداو حوزەیرانی ئا ڕاسییەشا بە ئێمە نیشانە دا. بەیدێ با ئێمە خاستەر چا ڕاسییە بیاومێنە و پێوەس پانەیە بکۆشیەیمێ و ڕێکوستەی وێما قەوەتتەر بکەرمێ.

قەراروو قەنارەدای ڕابەرایەتی  ٢٩ حوزەیرانینە مانێوی تایبەتییەش هەنە، نزیکایەتیێوی تایبەت بێ، کە ساڵیادوو قەنارەدای شێخ سەعیدینە بێ. سەرکوتکەردەی راپەڕین و قەنارەدای شێخ سەعیدی تاریخوو سەرنیشتوو کوردستانینە قۆناغێوی گرنگش دەس پەنە کەرد، ئانە تارێخوو دەوڵەتوو تورکینە ئەوەڵوو جینۆسایدوو کوردەکان. ڕابەرایەتییچ ٢٩و حوزەیرانوو ١٩٢٥ی پیسەو ڕۆو دەسپنەکەردەی قڕکەردەیش پێناسە کەردەبێ. وەروو ئانەیچە ڕوێوی چانەنە قەراروو قەنارەدایش دریابێ.

چیدەم دۆغوو درێژەو قسەکاشنە سەروو گرنگیی یاواینەی جە سیستموو قڕکەردەینە واتش: وەراوەروو ئانەینە فرە کۆشیای کریان. هامڕا و وەڵاتپارێزنێما چالاکییشا کەردەن. گەل ئەرەپڕێنێ، وێگێرییشا کەردەن و پێوەس پانەیچە سزاو قەنارەدای دەستووری هەمیشەیینە بەرئامیا. ئینە سەیەو کۆشیای گەلیوە بەئەنجام یاوا و تاریخوو کۆماروو تورکیاینە هەنگامەی یوەمە بێ. فرە گرنگا.  پەی کۆشیای کوردستانیچ دەسکەوتێوی فرە گرنگ بێ. کاربەدەساو تورکی ڕاسیی ٢٥ ساڵەو ئیمراڵییشا پێسەو پرۆسێوی  قەنارەدای بەروستەبێ. بەڕاسییچ گوزارشتشا جە سیاسەتێوی چەپەڵی و قێزەونی کەردەبێ. ئا پرۆسەو قڕکەردەیە کە  ١٩٢٥ەوە دەسش پەنە کەردەبێ تا ئیساتێ بڕێو لایەنێ میاننەتەوەیێچ دلێشنە بەشدارێنێ. پەوکای ئێمە ئانەیە بە ڕۆشنی ماچمێ: سیستموو گۆشەگیریی ئیمراڵی سیستمێوی قڕکەردەی و جینۆسایدییا، کە نزیکەو ٤٠ مانگان هیچ هەواڵ و زانیارییێوە بارەو ڕابەرایەتییوە وەردەس نییا. یاواینەی چا سیستمەو ئیمراڵییە فرە گرنگا. پێسە مزانییۆ وەزیروو دادوو تورکیای واتەبێش: " ئیمراڵیینە گۆشەگیری نییا". وەراوەروو گۆشەگیریێوە چانەینە پا ڕاددە دژوار، هەوڵدای و هەڵمەتە ئینێ ئارانە. سەرەکیتەرین ڕۆژەڤوو گەلوو کوردینە و دۆساشنە، ئازادیی جەستەیی ڕێبەرایەتیین. وەراوەروو ئانەیەنە ئانە کاربەدەساو ڕژێموو ئاکەپەی و مەهەپەینە فاشیستێ تەنیا ماچا :" گۆشەگیری نییا". ئینە فرە گرنگا. گۆشەگیری وەرەچەماو گرد کەسیوە مکریۆ و هامشێوەو گۆشەگیریێوی چانەیە سەرتاسەروو جیهانینە نییەن. پەی نموونە سی پی تی راپۆرتە وڵا مکەرۆوە، کە بە نزیکەیی هیچ چێوێوی ڕاسییش نییەن چنە. هەرپاسە سەرەتاو ساڵێنە سەردای تورکیایش کەردەن، سەرباروو ئانەیە ئانە کە گرنگتەرین پەرسەیچ بێ، بەڵام سەردای ئیمراڵییش نەکەردەبێ، بە جۆرێوە جووڵیابێوە، کە پەرسێوی چانێ نییەنە." 

'پنەوازا پێسەو زیلانێ دەس بە هەڵمەتەو ڕابەرێتییوە بگێرمێ و بەدڵنیاییوە سەرێ بگنمێ'

دۆغو ئاماژەش پانەیە دا نکۆڵیی جە حەقیقەتوو ئیمراڵیی مکریۆ و پێسە بەردەوامە بییە قسەکاشنە: "ئا چێوەی فرە خاس ڕووەو فاشیزمیش ورماڵۆ، حەقیقەتوو ئیمراڵیینە. شارتەیوە دۆخوو ڕابەرێتی قبووڵ نەکریان. هەرپاسە ئینە پەی ڕاسیی تورکیایچ چێوێوی گرنگا. هەرپاسە ئینە پەی وەرکەوتوو دلێراسەی و پەی ئینسانبییەیچ نیشانەدەروو تەرسێوی جیددیێن. پەوکای هەڵمەتەو ڕابەرێتی جە ئاستێوی دیاریکریێنە مبریۆنە ڕاوە. بەڵام پنەوازا وەراوەروو ئا کەسانە نکۆڵیی جە ئاستوو قڕکەردەیەکاو ئیساتێ و حەقیقەتی ئیمراڵی و بەردەوامیدای بە جەنگی مکەرا، کۆشیای قەوەتتەر و وەرفراوانتەر بکریۆ. پنەوازا واوەی سەرنجەما بوزمێ سەروو حەقیقەتوو زیلانێ. هامڕا زیلانە یوەبێ چا هامڕایا کە فرە خاس جە  چوارچوەو قۆناغی سیاسیینە جە ڕابەرێتی یاوابێ. حەر وەروو ئینەیچا چالاکیی فیداییانەو وێش کەرد. پەوکای پنەوازا پێسەو زیلانێ نزیکێ هەڵمەتەو ڕابەرێتی ببیمێوە. چێنە مەبەستم ئانەیەنییا تەنیا پێسەو  چالاکیێوی فیداییانەی نزیکێ بیمێوە. بەڵکوم پنەوازا بتاومێ چانەیە بیاومێنە؛ یانی پێسەو پەیوەندیی ڕابەرێتی و زیلانێ بە شێوێوی پرۆفیشناڵ بە قووڵایی ئایدۆلۆژی و هۆشمەندیی کۆشیای خەتەو زیلانێوە بەرەو سەرکەوتەی بجووڵیەیمێوە، جە دیسپلین و ڕێکوستەی چالاکییەکاو وێما و تەرزەو تەڤگەریمانە بە بنەماش بگێرمێ. پەوکای پنەوازا جە چالاکییەکاو هەڵمەتەو ڕابەرێتیینە کۆشیایما فرە قەوەت و وەرفراوانتەربکەرمێ، بە شێوێوی، کە گرد کەسێی بگێرۆنە وێ. ئینە هەرمانێوی فرە گرنگەنە.

چیدەم دۆغۆوە سەرەنجەش وستە سەروو ئا چالاکییا سەرانسەروو جیهانینە پەی ئازادیی جەستەیی ڕابەروو گەلوو کوردی عەبدوڵا ئۆجالانی مکریانێ و واتش: "ئارۆنە سەرانسەروو جیهانینە، کوردستانەنە و زیندانەکانە چالاکیی پەی ئازادیی جەستەیی ڕابەرێتی مکریانێ. هەرپاسە سەرنیشتوو کوردستانینە چالاکیی ئێشکگێری لاو گەلەکەیما و ئەدایاماوە مکریۆ. مەخمور، شەنگال و ستراسبۆرگنە چالاکی ئێشکگێریی ئازادیی مکریۆ. وەرنیشتیچنە گرد ڕوێو پەی ئازادیی ڕابەرێتی چالاکی مکریۆ. گردوو ئینیشا فرە گرنگێ و مانادارێنێ. پنەوازا ئاستوو ژەنایچنە ئی چالاکییا بەقەوەتێو وەرفراوانتەرێشا بکەرمێ، چونکوم خەتەو ڕابەرێتی پەی ژەنا بە ماناو ئازادیی مێ. گردوو ئینیشا وەرپەرسی و هەرمانەمانێ. پەوکای پنەوازا ئێمەی تەڤگەروو ژەنا گرد ڕووێوە  چالاکییەکاما قەوەتتەر بکەرمێ. داوا جە گردوو ژەنا مکەرمێ بەشداریی ئی هەڵمەتێ بکەرا."

نمەبۆ ڕا بدەیمێ ڕژێموو ئاکەپە-مەهەپەی بەردەوام بۆ

تورکیا چوارچوەو ڕاسیی ڕژێمێوی فاشیستینە سەردەمێوی نائاسایی ئەزموون مکەرۆ. پەی ئاشکراکەردەی ئینەیە، پنەوازا چێوی جیاواز باس بکریۆ.پەی نموونەی دۆسیێو کۆبانی یوە جە دیارتەرین ئا بابەتانە. نیایرەی قەیومی جۆلەمێرگنە، دەسبەسەرکەردەی و گێرتەی ڕوانەو هاموەڵاتا، سیاسەتوو جەنگی تایبەتی کوردستانەنە، کە بە شێوەی جۆراوجۆر مکریۆ، ئا هجووم و جەنگێ کە ڕوانە ڕاو هەزاران و سەدان سەروازاوە مکریا، ئی گردوو زەڕەیەشا پەی خەرج مکریۆ و وەختێو موینمێ هەژاریێوی ڕادەبەدەر تورکیانە و کوردستانەنە و هەرپاسە  دۆخێوی فرە جیددی بێئەخلاقی و گەندەڵی پەرەش سانان، تاوانبارێ دەسەڵاتشا گێرتەن دەس. ئارۆ مەحاڵا باس جە وەشکەردەی دەوڵەتێوی جیددی بکریۆ. قسەکەردەی سەروو سیستموو تاوانکاری زیاتەر گونجیان. ڕەنگای خاستەر ئانەبۆ نامێش بنیەیمێ ڕێکوستەێوی  تاوانکارانە.

دماو ورچنیەی٣١ ئاداری پارتوو داد و گەشەپەنەدای  تووشوو شکستێوی جیددی بی، تورکیانە و هەم  کوردستانەنە. یۆ جە گەورەتەرین شکستەکاش تارێخەنە تۆمار کەرد. پەوکای هەناسەش چنە بڕیان ئیساتێ بەناچاری هەناسە مدۆ، چکۆوە هەناسە ورمگێرۆ؟ پێسەو هەمیشەی جە وەشکەردەیی هەرمانە خەیاڵییەکاشنە درێژە بە مەنەیوە وێش مدۆ. ئەگەر کەسێوی زیرەک تەماشەو ڕسموو تورکیای یان کوردستان بکەرۆ، تەنانەت نمەتاوۆ باسوو نەرمبییەیوە بکەرۆ. پنەوازا خاس بیاومێنە، کە ئینە دروێوی تەمامەنە. خاسترین حاڵەتنە ئی ئاساییکەردەیوە (نەرمبییەیوە) متاوۆ فاشیزم و ڕاسیی کۆکوشی و ئی تاوانکاری، ژەنکوشی، هەژاری و سیاسەتوو جەنگی و بێئەخلاقیێوی، کە بەردەواما ئاساییش بکەرۆوە. ئەگەر ئاساییکەردەیوە هەرمانەنە بۆ، تەنیا متاویۆ ئینێ ئاسایێ بکریاوە. پارتووو داد و گەشەپەنەدای بە جۆرێو جە جۆرەکا هەوڵێ ئاساییکەردەیۆ ئینیشا مدۆنە.  پەوکای ئی  قسێ فرە خۆفناکێنێ، فرە گرنگا خاس بونیاوە و واقیعوو پەشتەو ئی گوتارەیە بیاومێنە و ئاشکراش بکەرمێ..

ئەردۆغان بەڕۆشنی ماچۆ ئێمە باسوو ئاساییکەردەیۆ مکەرمێ، بەڵام دەسبەردارێ خەتە سوورەکاما نمەبیمێ. خەتەی سوورە بەڕاسی چێشەنە؟ ماچۆ، ئێمە بەردەوامێ بیمێ جە فاشیزمی، یانێ کۆکوشیی کوردی و جەنگ. ئێمە بەردەوامێ بیمێ جە پشتیوانیی قۆرخکاری و دۆ ڵەمەندەکانە تورکیانە. "بەردەوام بیمێ جە سەرکوتکەردەی کرێکارا، هیتیارا و زەحمەتکێشا". پینیشا ماچانێ خەتەی سوورە. "ئێمە متاومێ بواچمێ چە هەرمانێوی بکەرمێ؟ حیزبانێوە پێسەو جەهەپە هەنێ، چەنیشا منیشمێرە و قسێشا چەنی مکەرمێ. قسەکەردەینە نەرمێ مبیمێوە، بەڵام ڕاسیینە نەرمبییەی هەرمانەنە نییەن. پەوکای فرە گرنگا ئی ئی دروا بوینمێ، بیاومێنە و پەی گرد لاێوەشا ئاشکرا بکەرمێ. نمەبۆ بگنمێنە  داوەو ئی درواوە. بە مانێوی تەرە نمەبۆ ڕا بدەیمێ ڕژێموو ئاکەپە-مەهەپەی هەناسە بدۆ و بەردەوام بۆ. ئینە سیاسەتی بنەڕەتیی ئی پرۆسەیەنە. هەروەخت ڕژێموو ئاکەپە-مەهەپەی تووشوو کێشەی بیوە، ئەجێندای جیاواز پەی وێش وەش کەردەن. پەوکای چی بوارەنە شارەزان. ئینەیچ یۆن چا ڕا سەرەکییا تا ڕژێمەکەش بەزیندەیی بازۆوە. تەنانەت ئانێ رووەبەڕووێش مبانێوە، مگنانێ دلێ ئا بابەتیوە. پەوکای کۆمەڵێوە دەوروو ئی پڕوسەو ئاساییکەردەیۆوە وەش بییەن. نمەبۆ بگنانێ دلێ ئی پڕۆسەیوە. پەوکای نمەبۆ ئیتر دەرفەت بە ڕژێموو ئاکەپە-مەهەپەی بدریۆ.

چیدەم دۆغووە ئاخروو قسەکاشنە سەروو کۆشیای دژوو کردەوەکاو ڕژێموو ئاکەپە-مەهەپەی واتش: "شکسئاردەی پی سیاسەتە داگیرکەردەیانەو شارەوانییەکا بەدڵنیاییەوە سەرکەوتەی پەی گەلوو کوردی و گەلا مارۆ دی تورکیانە. پەوکای پنەوازا بە بەردەوامی درێژە بە کۆشیای وێما بدەیمێ و تەرکیز سەروو دیموکراسی و ئازادی بکریۆ و بە ئامانجوو دلێنەبەردەی ئەجێندا ساختەکاو دەوڵەتوو ئاکەپەی و مەهەپەی کۆشیای قەوەتتەر و گەورەتەر بکریۆ. ئینەیچ شۆنەو وێشەرە سەرکەوتەی مارۆنە. هەرپاسە ئینە مبۆنە بە ئامانجی سەرەکیی ئایندەیما.