هامسەرۆکەو دەسەی ڕاوەبەری کەجەکەی بەسێ هۆزاتە جە چەمپنەکۊتەیێنە چنی مێدیا خەبەری هۊرسەنگنایش کەرد پەی گۆشەگیری ئیمراڵی، ئۆپراسیۆنی سەروازی، دەسسەرەرەگېرتەی شارەوانیەکا جە کورڎەسانەنە و مڎرامانوو گەلا جە دژوو ئانەی، گەشمەرڎا فیدایی مانگەو حوزەیرانی. هۊرسەنگنایەکۍ بەسێ هۆزاتۍ پی جۆرەنۍ:

هەڵمەتەو ئازاڎیی میېان نەتەوەیی کە پەی ئازاڎیی جەستەیی رابەرایەتی ملۊڕاوە یاوان بە ئاستێوە گرنگ. ڕۆ دماو ڕۆی عالتەر میېان نەتەوەییە مبۆ. حەرپۊکەی جە ئاستێوە گرنگەنە خاوەنداری هەن. ژمارېوە فرە نویسەر، رۆشنۋیر، ئەکادیمیسیان، سیاسەتمەدار، فەیلەسوفۍ نامیۍ جیهانی نامەشا پەی سی پی تی کیاست. بە دەیان کەسایەتیۍ کە خەڵاتوو ئاشتی نۆبڵیشا هۊرگېرتەن بە هەمان شێوە نامەشا پەی سی پی تی کیاستەن. جە گرڎ شۊنێنە پارێزنامەو رابەرایەتی ۋنیۆوە و وزیۊنە ۋەروو باسی. جە سەرنیشتوو کورڎەسانی و تورکیایچەنە هەنگامېوە پا جۆرە دەسشپنەکریا. ئینە فرە گرنگا. ئەنەیاوای و قبوڵکەردەی سەرنج و پاڕادایموو رابەرایەتی فاڕیای گۊرە شۊنەو ۋێشەرە مارۆ. فاڕیای جە مەژگەنە ساز مکەرۆ، مرۆڤەکا و گلېرگەی ئازاڎ مکەرۆ. حەر کە ئەنەیاوای و قبوڵکەردەی ئەندێشەکاو رابەرایەتی بەیانە ئاراوە ئەرەکۊشای ئازاڎیچ پەرەمسانۆ.

ئازاڎیی رابەرایەتی بە مەعناو چارەسەرین سەرو بنەماو دیموکراتیکی

پەی ئازاڎیی رابەرایەتی خاوەنداری و کۊشیای بەقوەت ئەنجام مڎریۆ. حەرپۊکەی یاۋنای و شۆڕکەردەیۆ پاڕادایموو رابەرایەتی پەی دلۍ گلێرگەی و مرۆڤایەتی فرە گرنگا، هەرمانېوە مبارەکەنە، هەرمانۍ مرۆڤانێنە. ئەرەکۊشاین پەی ئازاڎیی گلېرگەکا و گەلا. مشۊم پېسە ئەرەکۊشای ئازاڎیی بنچینەیی هۊربسەنگیۆ. جە بنەڕەتەنە ئازاڎیی رابەرایەتی و ئازاڎیی گەلوو کوردی ئامێتەو یۊترینی بیێنۍ و پەیوەسێنۍ بە یۊترینیوە. ئانە گرڎ پەی ئازاڎیی گەلوو کوردین. کارو ئازاڎیی گەلا و ژەنان. مشۊم پی جۆرە هۊرسەنگنایش پەی بکریۆ. ئازاڎیی جەستەیی رابەرایەتی بە مەعناو چارەسەری پرسوو کوردین سەرو بنەماو دیموکراتیکی. بە مەعناو ئازاڎیی کورڎەسانین. بە مەعناو دیموکراتیکبیەو تورکیاین. بە مەعناو دیموکراتیکبیەو ۋەرکەوتوو دلېڕاسەین، ئینۍ گرڎ لکە دریێنۍ یۊترینیوە.

رابەرایەتی تەنیا یەک کەس نییا! رابەرایەتی ئیرادەو ملیۆنان ئیناسانا ۋێنا مکەرۆ. رابەروو گەلێوەن. حەرپۊکەی وەڵێکۊتەیۍ گولانە پەیوەس بە رابەرایەتی پەی چارەسەری دیموکراتیکی پرسوو کوردی بە ماناو وەڵێکۊتەین. بە ماناو وەڵێکۊتەی جە روو ئازاڎیی کوردا، ئازاڎیی گەلان. حەرپۊکەی هەڵمەتەو ئازاڎیی میېان نەتەوەیی بە وەڵێکۊتەی گەورە ملۊڕاوە.

مشۊم ئانە بە بەقوەتی بەردەوام بۆ. بڕۍ کۊششۍ پەی لەمپەرسازکەردەی ۋەردەموو ئانەینە بیەیشا هەن. سەرو ئاستوو دەوڵەتا ئەوروپای ئەنجام مڎریا. هەڵمەتەی میېان نەتەوەیی ئازاڎیی دلۍ گلێرگەو ئەوروپاینە، بە گرڎیچ دلۍ گەلانە کاریگەریێوە ۋەرچەم منیۊرە. فاڕیای، هۊرچەرخنای، دینامیزم بیەیش هەن. سیستموو مۆدێرنیتەی سەرمایەداری جیهانی دیارا کە نارەحەتا چانەی. هەرپۊکەی پەی ۋەرگېرتەی جە هەڵمەتەو ئازاڎیی و لاوازکەردەی چن هەنگامېوە منیۆ. بێگومان ئانۍ پیلانگێڵنیشا ئەنجامدا ئا هێزۍ بېنۍ. گەرەکشا نیا پاڕادایموو نەتەوەی دیموکراتیکی، مانیفیستۆی شارستانیەتی دیموکراتیکی بۆ بە موڵکوو گلېرگەی و مرۆڤایەتی.

ئەرەکۊشای دژوو ئانەیچ مشۊم زیاتەر بە بەقوەتی بلۊڕاوە. جە ۋەرا ۋەروو کۊششەکا ئاستەنگکەردەی و لاوازکەردەینە مشۊم ئێمە هەڵمەتەو ئازاڎیی میېان نەتەوەیی فرە گەورەتەرە بکەرمۍ، وەڵێش بوزمۍ. ماناڎارتەرین جواب ۋەرا ۋەر بە مامەڵەی چینەی گەورەکەردەی و پەرەپنەداین بە کۊشیای. ئەنجام گێرتەین چا کۊشیایە. ئانە فرە گرنگا.

مشۊم ئێمە ئەرەکۊشای کۆمەڵایەتی بکەرمۍ و پی جۆرە بەرمېش ڕاوە

ۋێش جە ۋێشەنە زیڼانەکانە مڎرمان بە شێوێوە بەقوەت بەردەواما، کە کۆڵەکېوە سەرەکیەو هەڵمەتەکېنە. بە راسی مڎرامانێوە زیڼانەکانە مکریۆ کە یاگۍ فەخرینە. حەرپاسە بنەیانەو زیڼانیا، گەلەکەما ئینا دلۍ ئەرەکۊشایۍ قەوەتینە. بێگومان ئا ئەرەکۊشایە مشۊم زیاتەر بە کۆمەڵایەتی بکریۆ و قەوەتتەر بۆ، ئێمە قۆناغەو دووەمیما پېسە قۆناغەو بەکۆمەڵایەتیبیەی هەڵمەتەکۍ دەسنیشانە کەردە. ئا دۆس و لایەنە دیموکراتیکۍ دەسشا پی هەڵمەتۍ کەردە، سەرو ئا بنەمایۍ پێرسپێکتیڤشا دەسنیشان کەرد. حەرپۊکەی مشۊم ئێمە زیاتەر بە کۆمەڵایەتیش بکەرمۍ و بە قەوەتی ڕاوەبەرەش بکەرمۍ. واتە جە بەکۆمەڵایەتیکەردەینە بەین بەین کەموکوڵیۍ پا جۆرە مەیانە ئاراوە. مشۊم ئێمە زوو چارەسەرشا بکەرمۍ. ئانە فرە گرنگا. گەریلا جە لاو ۋێشۆ هەڵمەتەکۍ بە چالاکیۍ فرە قەوەتۍ، بە مڎرامانی فرە قەوەت بەرۆنە ڕاوە. چی مژارەنە چێوۍ نیا بوچیۆ، بەڵام مشۊم ئێمە قاچ و کۊڵەکۍ کۆمەڵایەتی هەڵمەتەکۍ، واتە مڎرامانی کۆمەڵایەتی زیاتەر پەرەپنەبڎەیمۍ. مشۊم ئێمە پاڕادیگمای فرە زیاتەر چانەی کە ئیسە هەن وەڵابکەرمێوە و وەڵێش وزمۍ.

پەی ماڕای سیستموو گۆشەگیری و ئەشکەنجەی هەنگامېوە دیارە نەنریێنە. بەتایبەتی ئەرەکۊشای ۋەرا ۋەر  بە سی پی تی، ئەنجومەنوو ئەوروپای، نەتەوەیۊگێرتەکا، دادگاو مافەکاو مرۆڤوو ئەوروپای و گرڎوو ئەرەمەرزیامیېان نەتەوەییەکا، بە تایبەتی ئەرەکۊشای کۆمەڵایەتی ۋەرا ۋەر بە دەوڵەتو تورکی و ئا هێزا بەتایبەت دەوڵەتو تورکیش تەنگەتاو کەردەن. جە رووە گرڎینیەکەیشۆ هەم هەڵمەتەکۍ رابەرایەتی و هەمیچ ئا ئەرەکۊشایەی مکریۆ دەوڵەتیچ و رژێمی فاشیستیش ئارڎەن ئاستوو وڕای. ۋەرووئانەیچەنە فرە تەنگەتاو بیەن و مشۊم ئا فشارۍ زیاتەر چڕۍ بکریاوە. پارێزنەرا پەی دیەو رابەرایەتی بەردەوام بە رێکوپێکی داواکاری پێشکەش مکەرا، گرنگا درێژە پانەی بڎریۆ. مشۊم پارێزنەرا بتاوا رابەرایەتی بوینا.

مشۊم هەلومەرجوو ئازاڎیی، سڵامەتی و تەندروسی رابەرایەتی مسۆگەر بکریۆ

رابەر ئاپۆ رابەروو گەلێوەن، دیڎاروو بنەیانەکا چنی رابەر ئاپۆی فرە مەعناش نیەنە، بەڵام دیڎارو پارێزنەرا ماناڎارا. مشۊم پارێزنەرا بتاوا رابەر ئاپۆی بوینا. ئینە مافێوە سروشتییا. جە یاساکاو تورکیایچەنە پی جۆرەنە. جە یاسا میان نەتەوەییەکایچەنە بە هەمان جۆرا. دەوڵەتو تورکی بە ڕاگېرتەی جە دیڎارو پارێزنەرا تاوانێوە گەورۍ مکەرۆ. تاوانە جە دژوو مرۆڤایەتی ئەنجام مڎۆ. یاسا پاشێلە مکەرۆ. بێ یاساییۍ گەورە ئینا ئارانە. سروشتیتەرین و رەوایتەرین مافا. دیڎارو رابەرایەتی چنی پارێزنەرا، دیدار چنی فرەو لایەنا، مافوو ئەرەیاۋنای، عیلاقە چنی بەری، سروشتیتەرین مافوو ئاڎین، بەڵام بە شێوەی نایاسایی و جە بەروو ئەخلاقی ئا مافە زەوت مکریۆ.

مشۊم پارێزنەرا بتاوا رابەرایەتی بۋینا. جە ئیمراڵینە بڕۍ هەڤاڵۍ تەرێچ ئینۍ چنی ڕابەرایەتی. بنەیانۍ ئا هەڤاڵایچە پەی دیەیشا بەردەوام داواکاری پێشکەش مکەرا. ۋێش جە ۋێشەنە بە گرڎین گۆشەگیریێوە هەن و بەتایبەتیچ سەرو رابەرایەتی و گرڎوو هەڤاڵارە جابەجێ مکریۆ. مشۊم ئا هەڤاڵێچە بتاوا بنەیانە، پارێزنەرا و بریکارەکاشا بۋینا. بەڵام رابەرایەتی زیاڎ جە جە بنەیانەکەیش مشۊم پارێزنەراش بۋینۆ. رابەرایەتی زیڼانیێوە ئاسایی نییە. نمەکریۆ کە ئێمە ئاژەو رابەرایەتی و ئاژەو هەڤاڵا تەری جە زیڼانوو ئیمراڵینە بە هەمان شێوە هۊربسەنگنمۍ. رابەرایەتی رابەروو گەلێوەن. ئیرادەو ملیۆنان ئینسانان. حەرپۊکەی مسۊم رابەر ئاپۆ جە بنەڕەتەنە بتاوۆ پارێزنەراش بۋینۆ. مشۊم فشارەکۍ پا ئاراستەرە زیاتەرۍ بکریا و سیستموو گۆشەگیری و ئەشکەنجەی دلێنە بریۆ. مشۊم هەلومەرجی ئازاڎیی، سڵامەتی و تەندروسی رابەرایەتی دەسەبەر بکریا.

ئیتر ڕۊشنا سی پی تی مەتاوۆ ئی ئاژەیە ڕۊشن بکەرۆوە. هەر پۊکەی بەین بەین قسۍ مکەرۆ، هەوڵوو ڕۊشنکەردەیۆ مڎۆ. جە کۆبیەیۆ شاندەکانە چنی یۆبیەی ئەوروپای هەمان ئاستەنگی مۋینیۆ. دیارا دەوڵەتوو تورکیچ ڕووبەڕوو فرەو ئاستەنگا ئامان. مشۊم بە هێزۆ درێژە بە ئەرەکۊشای بڎەیمۍ. جە حەقەتینەنە پێویسا گەل پرسیارە جە پەیوەندییەکا یۊبیەی ئەوروپای چنی دەوڵەتو تورکی بکەرا.

پێویسا گەل جە بارەو عیلاقەو سی پی تی چنی دەوڵەتو تورکی پەرسۊوە. ئینە چ عیلاقێوەن کە یاساکاو میېان دەوڵەتی کە ۋێشا وەشێکەردێنۍ پاشێلێشا مکەرا، تەنانەت یاساو ۋێشا و یاسا میان دەوڵەتییەکا مەبەرا ڕاوە. ئینە چ عیلاقێوە گڵیاوا؟ مشۊم جە بنەما و دلێینەو ئی پەیوەندییەیە بە عالی بیاومێنە، ئەرەکۊشایۍ فرە قەوەت جە دژوو ئی سیاسەتا مشۊم بکریۆ. سی پی تی ۋێش بە ڕۊشنی ماچۆ؛ ئانەی جە ئیمرالینە مکریۆ سیستمێوە گۆشەگیری ئەشکەنجەی ڕەهاین. ماچۆ ئینە تاوانێوەنە دژوو مرۆڤایەتی. ۋێش دڎانش منیۆ پۊرە. جە کۊبیەیۆ شاندەکانە چنی یۊبیەی ئەوروپای هەمان قسېشا واوەی کەردێنۆ. دەوڵەتو تورکیای ئەنداموو یۊبیەی ئەوروپاین. سی پی تی ۋێش ئەرەمەرزیېوە سەر بە یۊبیەی ئەوروپای و ڕێکوزیایۍ سیاسییا. پێگېوە میان دەوڵەتیش هەن، پێگېوە تایبەتی ۋێش هەن. پاسە نیشانە مڎریۆ. ئەگەر پاسنە چی ڕاش پنەمڎریۆ؟ چی ۋەرووچەما مەگیریۆ؟ پەی چێشی شمەیچ بیدۍ هامبەشۍ ئی تاوانۍ؟ ئا کردەوۍ ئیمرالینە مکریا، گرڎ سیاسەتوو کۆمکوژینۍ دژوو کوردی. بەردەوام ئێمە باسش مکەرمۍ؛ ئینە حەقەتینێوەن. ناوەندوو سیاسەتەکا کۆمکوژی دژوو کوردا، ئا سیاسەتېنۍ جە ئیمرالینە بریاڕاوە. ئا سیاسەتێنۍ دژوو ڕابەر ئاپۆی بەکار مەیانۍ. ئا سیاسەتۍ چا جابەجێ مکریا ئینۍ پەرە ئەساینە. یۊبیەی ئەوروپای، سی پی تی و دادگاو مافوو مرۆڤوو ئەوروپای بەشدارېنۍ چی کارەنە. یووەم ئەمریکا و بەریتانیا ئانۍ پیلانگێڵنی میان دەوڵەتیشا وەشکەرد، بەشدارېنۍ چی کارەنە. ۋەرووچێشی هامکاری ئی سیاسەتە کۆمکوژییا دژ بە گەلوو کوردی مکەرا؟

چی مژارەنە وەڵێکۊتەی گرنگ هەن. ئەگەر هەڵمەتەو ئازاڎیی میان دەوڵەتی بە شێوێوە قەوەت و ئەنجامگیر بلۆڕاوە.

گەریلا ئینا دلۍ ئەرەکۊشایۍ بێ ۋێنەینە

جە دژوو جەنگی کۆمکوژی دەوڵەتو تورکی، گەریلاکاو ئازاڎیی ئەرەکۊشایۍ سەرەمڕە ڕاوەبەرمکەرا. سەرەتا گەلوو کوردی بە تاسۆ تەماشەو وەڵێکۊتەی ئی جەنگیە مکەرا. جە وەڵاکریایەکا میدیاو ئاکەپە-مەهەپەینە، ئاژەکە بە پێچەوانۆ نیشانە مڎریۆ. پۊکەی مەتاویۆ جە ئاستوو ئیساتۍ جەنگەکەی بەعالی بیاوانە. ئاستوو جەنگەکەی، ئاستوو گەریلاکاو ئازاڎیی چېشا؟ بەڵێ جەنگەکە جە ئاستێوە ۋەرفراوانەنە بەردەواما. هجوومەکۍ سەرو مەتینای و ۋەرنیشتوو زاپی بە قورسی ئەنجام مڎریا. زیاتەر چەکی کیمیاویی بەکاربریۆ. جە حەقەتینەنە گرڎ جۆرە چەکێوە قەڎەغەکریا دژوو هەڤاڵاما بەکاربریۆ. گرڎوو ئی چەکا قەڎەغېنۍ و تاوانەو جەنگینە کە بەکار بریا. دەوڵەتو تورکی گرڎ ڕوۍ، جە گرڎ وەخت و دەرفەتێوەنە، تاوانەو جەنگی ئەنجام مڎۆ. بە هەمان شێوە ڕوانە بۆردومانی قورس و  ۋەرفراوان ئەنجام مڎریۆ. هەرێمەکاو پارېزنای مەدیای بە فڕۆکەی جەنگی و تۆپە بۆردومان مکریا.

جە ئیساتێنە جەنگەکە بە شێوېوە سەرەکی جە ۋەرنیشتوو زاپی و مەتیناینە ملۊڕاوە. جە مەتینانە پەدەکە شۊنەکۍ ۋێش پەی دەوڵەتو تورکی جیائاستێنۍ. مەتینا و زاپش بە تەمامی پێشکەش بە دەوڵەتو تورکی کەردېنۍ. ئا هەرێمۍ کە بە تەمامی پێشکەشوو ئەرەگیریش کەردێنۍ. بە گرڎ جۊرۍ هامکاریی هەواڵگری و لۆجستی پەی سوپاو تورکی مەیسەر مکەرۆ. هەل و دەرفەتوو وەڵێکۊتەیشا پەی ڕەخسنۆ، ڕا وەشە مکەرۆ و شۊنەکاو ۋێش مڎۆ بە ئەرەگیرا.

سوپاو تورکی جە مەتینانە زەرەرۍ گیانی فرەشدان

ئیساتۍ دەوڵەتو تورکی جە مەتینانە هەنگام بە هەنگام مۍ وەڵۍ. هەڤاڵەکېما جە ئاستێوە بەرزەنە بە جددی دژش جەنگ مکەرا. چی ماوەنە چالاکییۍ فرۍ کریېنۍ. جە مەتینانە فرێشا چنە کوشیێنۍ. هەڤاڵا دژوو ئامای وەڵێوەو دوژمنی دەسشا بە پرۆسېوە قەوەتوو چالاکی کەرد. پی جۊرە کۊشیای بەردەواما.

زاپەنە ئاژەکە هەمان جۊرا. چەکی قەڎەغەکریا جە دژوو ئەشکەوتەکا بەکاربەرانۍ. جە قەندیل، خاکورک، بادینانەنە گرڎ ڕووۍ فڕۆکە جەنگییەکۍ بە ۋەرفراوانی بۆردومان مکەرا.

پېسە ئاماژەما پنەکەردەبۍ جە ئاخروو مانگەو ئایارینە، سەرەتاو مانگەو حوزەیرانینە، جەنگەکە تنتەر بۆوە. ئیساتۍ ئاژەکە پا جۆرە ڕووە مڎۆ. هجوومێوە قورس، بۆردومان و هەوڵوو فراوانکەردیۆ هجوومەکا مڎا. سەرو ئی بنەمایۍ جەنگەکە بەردەواما. جە ۋەران ۋەرەنە پېسە واتم هەڤاڵاما چالاکی فرە بەقوەت بەرا ڕاوە. سڵامشا ۋنە مکەروو.

بەتایبەتی مانگەو حوزەیرانینە، هەرێموو مەتیناینە، مەیدانوو وەرنیشتوو زاپینە، چالاکیێ فرە قەوەتێ کریێ. دوژمن گورزی فرە قورسش وەرکەوت. چێگەنە پاگێریی مکەرۆ. بێگومان مانگەو حوزەیرانینە ئامانجشا ئانە بێ، کە جەنگیوی قورس دەس پنە بکەرا. برادۆستۆ تا گارێ و وەرنیشتوو زاپی پلانەو هجوومیشا نیێبێرە. ئینە ئامانجی سەرەکیی دوژمنی بێ. ئی پلانێ هەڵای پەرسەی گەرمەو ڕۆینە. بەڵام تا پلانەکێشا ئەوەڵوو مانگەو حوزەیرانینە بیاویۆ یاگێ، پێویسییش بە پەشتیوانیێوی قەوەتی بێ. پەی نموونەی بڕێو جەمۆبییەیشا چنی عێراقی کەردێ. داوای پشتیوانیی ڕاستەوخۆیشا وەنەو عێراقی کەرد. چونکوم ئیساتێ تووشوو قۆرتا ئامێنێ. چەکی قەدەغەکریا بەکار مارا هجوومەکاشانە گرد جۆرە تەکنیکێوی وەڵیکەوتەی جیهانی بەکارمارا. بەڵام جەنگەکەنە چەقێنێ، یانێ مەڕیێنێ. زاپنە، مەتینانە، تووشوو شکسی ئامێنێ، نمەتاوانێ بلا وەرۆ. پەوکای پێویسییشا بە پاڵپەشتیی عێراقییا. ئادێ گەرەکشانە پێشمەرگە و سوپاو عێراقی چی جەنگەنە بەشدارێ با. پەوکای چەنی عێراقی واتەواچشا کەرد. دەوڵەتوو تورکی گەرەکش بێ ژووروو ئۆپەراسیۆنی هامبەشی وەش بکەرا. گەرەکشابێ وێشا جەنگەکەنە سەرپەرەشتییش بکەرا. ئاشکران ئیساتێچ گەرەکشانە هەرمانێوی چانێ بکەرا. بەڵام دیارا تا ئیساتێ چەنی عێراقی سەروو ئی بابەتەیە ڕێکێ نەکەوتێنێ. فشار موزانە سەروو عێراقی. بەڵام پەنەمشۆ عێراق فشار و داواکارییەکاو تورکیایش بە تەمامای قبووڵ نەکەردێبا. پەوکای قۆناغی دووەم نمەلۆ وەرۆ. سوپاو تورکیچ بەتەنیا هێزوو ئا هەرمانێشە نییەن.

ئیساتێ دەوڵەت، ئی ڕژێمە خەریکا موڕۆنە. ئابوورییش وڕان و سیاسەتیچش. ئا هێزەش نییەن، کە گارێ، قەندیل، برادۆستنە وەڵاش بکەرۆوە. هێزی سەروازی و ئابوورییش لاواز بییەن. حەرچندە تەکنیکش بۆ، چەکی دژ بە ئینسانی و بەروو یاسایەکاو جەنگی بەکارێ بارۆ، هەڵای نمەتاوۆنە ئا هەرمانێ بکەرۆ. ماوەو ٣-٤ ساڵان بە چەکی قەدەغەکریا کەرۆجەنگ . بە فڕۆکەی جەنگی جەنگ مکەرۆ. تەکنەلۆژیاو سەردەمی دژوو گەریلا بەکار مارۆنە. سەرەڕاو ئانەیە بە تەکنیک جەنگ مکەرۆ، بەڵام نمەتاوۆنە ئەنجامش بۆ. یانێ شکسش ئاردەن. ئەگەر عێراق پەشتیوانییش نەکەرۆ، پێشمەرگە بەتەمامی چەنیش بەشدار نەبۆ، هیچ هیزێوی پاسنەش نییەن و نمەتاوۆنە ئی جەنگەیە بکەرۆ. پەوکای هەوڵێ مدۆنە عێراقیچ بەشدار بۆ. زیاتەر سەرنجەش سەروو یەنەکەی و پەدەکەیەنە. هەوڵێ مدۆنە یەنەکەی بارۆ سەروو خەتەو پەدەکەی، بەڵام نمەتاوۆنە چونکوم نمەتاوۆنە سەربگنۆ تا پلانەو دووەموو وێش بیاونۆ یاگێ.

بە پەشتگیریی هەواڵگێری، لۆجیستی، سەرکێشی، وەشکەردەی ڕاوبانێوە پەدەکە هەوڵێ مدۆنە سوپێ بیاونۆ پا یاگا و بەش بەش هجووم بکەرۆ. بیاوۆ بە حەریاگێوی حەوڵێ مدۆنە سەروەرییش بۆنە و بنێ وزۆنە. ئیساتێنە ئا جەنگە پانیشتوو کوردستانینە مکریۆ، پێسنەنە.

سەرنیشتوو کوردستانینە مدرامانوو گەریلای ئیرادێوی بێهامتان

سەرنیشتنە جەنگ بەردەواما. بە جیدییەتۆ دۆخوو جەنگوو پانیشتی ورمسەنگنمێ، بێگومان ئیساتێنە جەنگێوی سەخت هەن. بەڵام بێگوما سەرنیشتیچنە جەنگێوی سەخت مکریۆ. گردوو هەرێمەکاو سەرنیشتینە ئۆپراسیۆنەکێ بەردەوامێنێ. گردوو ڕۆ و مانگێوە مدرایش نییەن، چوار فەسڵەو ساڵێ بەردەواما، چندین ساڵێ هجوومێ و ئۆپراسیۆنێ هەنێ. بە دەیان فڕۆکێ جەنگکەرێ و چەمدارێ ئینێ عاسمانۆ. هێزی پرۆفیشناڵ و چەتێ ئۆپراسیۆنەکانە هەنێ. گردوو ئیلایەتێوی سەرنیشتینە ئۆپراسیۆن مکریۆ. بەڕاسی هامڕێما چاگە مدرامانێوی بێهامتا مکەرا. بە ئیرادەوە مکەراش. جە دڵمۆ گەریلاکاو سەرنیشتی مەبارەک مکەروو. ئیرادێوی بێهامتا هەن. بەڕاسی دڵسۆزیێوی گەورە و فیداکاریێوی بێهامتان. سەرمڕە دژوو هجوومەکا مدراوە. ئیساتێنە گرد ئیلایەتێوەنە هێزوو گەریلای هەن و دژوو هجوومەکا جەنگێوی بێهامتا مکەران، سەنگەرەکاشا مپارێزنان. ئینە فرە بەنرخ و سەنگینا.

بە هەمان شێوە هجوومەکێ سەروو وەرنیشتیچ بەردەوامێنێ. مەبارەکبایی جە گەلەکەیما و هێزی سەروازی ئاگەی و ئیرادەیشا مکەروو. بە تەمامی هجوومشا سەرا. هجووم سەروو ئا ئەو مەیدانا، کە خزمەتوو گەلی مکەرا. چی مانگاو ئاخرینە واوەی هجوومەکێ فرەتەرێ بیێنێ. هجووم مکریۆ سەروو مەیدانوو ژیوای، خزمەتگوزاری و چێرخانوو وەرنیشتی. گردوو ئینیشا تاوانوو جەنگی و قڕکەردەینێ. هەرێمەکاو وەرنیشتینە ئەرەگیرکاری فاڕیای دیمۆگرافیای مکریۆ. پەروەردە بە زوانی تورکیین. گرد یاگێوەنە عەفرینەنە، سەرێکانیینە، گرێ سپی-ینە کاربەدەسێشا نیێنێرە، ئەرەگیرکاری و دەسملەرەگێرتەی هەن. حەرڕوێو یاگێوەنە وەڵا مکریۆوە، عەفریننە پەروەردەو جەنگی تایبەتی مکەرا. مەکتەبوو جەنگی تایبەتییشا ئەرەمەرزنان و چەتەکاو ئاگەیە پەرەوەردەی پرۆفیشناڵ ورمگێرانە. جەنگی قڕکاری چاگە مکریۆ.

وەراوەروو گردوو ئینیشانە مدرامان هەن و بەردەواما، تا هجوومکەردەی سەروو گەلوو کوردی و نکۆڵیکەردەی بۆ، تا هجوومکەردەی سەروو هەرچوار پارچەو کوردستانی بۆ، مدرامان و کۆشیای گەلوو کوردی بەردەوام بۆ. موینمێ، کە مدرامان ئەنجاموو وێش بەدەس مارۆ. ئی مدرامانە دەوڵەتوو تورکیش وستەن دلێ قۆناغوو ورشانایوەیۆ. دەسەڵاتداری قڕکەری فاشیست ئیساتێنە ئینا ورشانایوەنە، مدرامان ئەنجام بەدەس مارۆنە.

سیاسەتوو قەیومی بەشێوا جە سیاسەتوو قڕکەردەی

فرە بەتایبەت هەڵوێستوو گەلەکەیما مەبارەک مکەروو، کە ١٣-١٤ جۆلەمێرگنە و ئاکدەنزی مێرسینینە نیشانەشا دا. چا وەختۆ قەیوم جۆلەمێرگەنە نریانرە، گەلەکەما گرد یاگێونە ئینا مدرامانی گەورەنە. بەتایبەت جۆلەمێرگنە مدرامانی گەورە بەردەواما. بەدڵنیاییوە پێویسا تا بەدەسئاردەی ئەنجامی ئی مدرامانێ بەردەوامێ با. بێگومان نەک بە تەنیا جۆلەمێرگنە بەڵکو گرد یاگێوەنە مدرامان هەن، ناهەقییا گەر بواچمێ یاگەکای تەرەنە نییەن، هەن بەڵام کەما. ڕێبازوو قەیومی تەنیا پێوەس نییەن بە جۆلەمێرگیوە، بەڵکوم پێوەسا بە گەلوو کوردیوە. مشۆم پێسە قەیومی ورسەنگنمێ .

سیاسەتوو قەیومی بەشێوەن جە سیاسەتوو قڕکەردەی، سیاسەتەکاو دلێنەبەردەی و نکۆڵیکەردەیی کوردا. دەوڵەتوو تورکی هیچ یاگێونە گەرەکش نییا کورد بۆ بە ساعیبوو ئیرادەی. گەرەکش نیا کورد وێش بەرۆ ڕاوە، ڕاوەبەردەی وێش چە مانێوەش هەنە؟ بە ماناو هێزوو وێت، مانادارکەردەی بییەی وێت مێ. پەی مسۆگەرکەردەی ئازادی و بییەی، ئاستوو خولقنای گرنگوووەڵێکەوتەی هەن. گەلێو کە نەتاوۆ وێش بەرۆ ڕاوە ئانە، مەحکوم بە کۆیلایەتییا. ئینە ڕاسییەن. گەلوو کوردی کە سەدان ساڵێن هەڵای نەتاوانش وێش بەرۆ ڕاوە و ڕاوەبەریی وێش مەرزنۆرە ئاستوو کۆیلایەتیینە مەنەنۆ. نموونێوی ئێمە ماچمێ کوردستان ئەرەگیر کریان. چندین ورسەنگنایێ هەنێ؛ ماچا سیاسەتوو قەیومی حەقیقەتوو چەوسنایوە و حەقیقەتوو دوژمنین. بەڵی، بەڵام کوردستان بە تەنیا ئەرەگیرکاری و چەوسنایوەیێوەی کلاسیکی نییەن. ڕابەرێتی واچێ کوردستان ناوەندوو ئەرەگیرکاری و چەوسنایوەن. ئانە کە کوردستانەنە مکریۆ سیاسەت و حەقیقەتوو ئەرەگیرکاریی کلاسیک نییەن. کوردستانەنە سیاسەتی ئەرەگیرکاری قڕکەردەی بەڕێوەدەبرێت. ئەرەگیرکارییەک کە پەیوەستە بە قڕکەردەیەوە. کوردستان ئەرەگیر کریان، چەوسیانۆ، پەوکای وەڵاتێوە کە ئەرەگیرکریان فرە بە پلانۆ سەدان ساڵێن قڕمکریۆ. کورستانەنە قڕکەردەیی فرەلایەن هەن. قڕکەردەی کولتووری، جەستەیی، ئابووریی، ئیکۆلۆژی مکریۆنە. پەوکای کوردستانشا کەردەن بە ناوەندوو ئەرەگیرکاری و چەوسنایوە. ئا کۆیلایەتییە سەروو کوردارە سەپییان فرە قورسا. پەوکای وێڕاوەبەردەی پەی گەلوو کوردی فرە مانادار و سەنگینەن. گەلێو وێش بەرۆ راوە ئانە داراو بییەی وێشا. مانا مدۆ بە بییەیش، گەلێو وێش بەرۆنە ڕاوە و یارایین . پەوکای ئازاد مبۆنە، مبۆنە بە ساعیبوو هێزوو وێپارێزنای. ئینە ئازادییا، ئینە فرە گرنگا.

ئەرەگیرکاری قڕکەر، دەوڵەتوو تورکی و ڕژێموو ئاکەپە-مەهەپەی قڕکەری چەوسنەری گەرەکش نییەن ئانە بێ ئاراوە. ساڵاو ٢٠١٦، ٢٠١٩ینە ئا سیاسەتشە تێر نەکەرد، پەوکای ساڵەو ٢٠٢٤یچ گەرەکشا پەی جاری یەرەمی قەیومی کوردستانەنە بنیۆراوە. وەڵتەریچ حەر کەردەبێش. پەی نموونەی شارەوانیی ئیلحی بە دەس ئامابێ، ئەدیب سۆلماز کوشیا. دماتەر چند شارەوانێویی تەرێ، کە بەدەس ئامێبێنێ، دەسشا وزیانە، فەرمانبەرەکێشا دوورێ وزیێوە، گیریێ و ئەشکەنجەشا دێ. وێش پەی وێش شارەوانییەکێ تورکیانە دەورێوی فرەشا نییەن. گرد ئەنقەرەوە مبریانێ ڕاوە. سیستمێوی قەوەتی ناوەندگەراش هەن. بەڕاسی سیستمی نەتەوە-دەوڵەتوو تورکیای سیستمێوی فاشیستییا.

زەوتکەردەی شارەوانی بەشێوەن جە سیاسەتوو قڕکەردەی

بەڵام دیسانیچ شارەوانی جە بڕێ بابەتە دیاریکریایانە خزمەتگوزاریی پێشکەش مکەرۆ. یانەو گەلین. گەل کێشەکاو وێشا مبەرانێ واگە. یاردەیدەر مبۆنە و بڕێ ئەرەمەرزیێ مکەرۆوە. حەرگیز نمەکریۆ حەرچندە کەم و فرەیچ بۆ ڕا بە سەرکوت و تاویایۆ کولتووری نمەدۆنێ. ئەرەمەرزیای کولتوری و زوانی مکەرانێوە. بڕێوێچ هەوڵێ مدانێ ڕا چانەیە بگێرانێ، کەم تا فرە ڕا جە کوشتەی ژەنا مگێرانە. ڕێکوزیایەکاو تایبەت بە ژەنا مکەرۆوە. بەتایبەتییچ کوردستانەنە سیستموو نوێنەرایەتیی یەکسانی هەن. کەمیچ بۆ هەوڵێ مدۆنە ڕاوەردەموو قڕکەردەی ژەناننە بگێرۆ و هەوڵێ مدۆ رێکوستەی ئەرەمەرزنۆ. پێسە ئیکۆلۆژیکیچ هۆشیاری وەش مکەرۆ. پەرسەو کۆچبەریینە بڕێو هەنگامێ بە ئاراسەو چارەسەری ورمگێرۆ. بابەتوو ئابوورییچەنە خزمەتگوزاریی پێشکەش مکەرۆ، ناوەندوو خزمەتگوزاری و هەرمانێ مکەرۆوە، پەی نموونەی گەرەکشا نییەن ئانە بێ دی. گەرەکشانە گەلوو کوردی بەردەوام هەژار بۆ، بێچارە و سواڵکەر بۆ و بەردەوام چەمش جە دەسوو دەوڵەتیوە بۆ، کۆیلەو دەوڵەتی بانێ و تەنیا هەرمانە پەی دەوڵەتی بکەرا. گەرەکشا نییەن گەل با بە ساعیبێ هۆشیاری، ئیرادەی و ڕێکوستەی خستن و حەرپاسە گەرەکشا نییەن ئی گەلە وێش بەرۆنە ڕاوە و پارێزگاریی جە وێش بکەرۆ. چانەیە متەرسانێ. ئانەیە بە مەنەی و نەمەنەی دەوڵەتی و گەورەتەرین کێشە منیارە، کێشەکە چێشەن؟ ئانە کێشەی باڵادەسوو تورکەکان. ئیساتێ پێویسا بەدڵنیاییەوە زەوتکەردەی شارەدارییەکان چا چوارچوەنە بوینیۆ. بەشێوەن جە سیاسەتوو قڕکەردەی.

ئیساتێنە گەرەکشانە ئەقڵیەتێوی پاسنە ساز بکەرا. ماچا دەم پارتی متاوۆ کەسێو، کە کێشەی یاساییش نییا، پێسەو کاندیدی دەستنیشان بکەرۆ و چی ئانە وەرەجەم نمەگیریۆ؟ تا ڕاددێوی بڕێو کەسێ هەوڵێ مدانێ ڕەوایەتی پا هجوومەیە بدانێ، پێسەو چێوێوی ئاسایی نیشانەش بدانێ. ئا لۆژیکە ڕەخنەش چنە مگیریۆ؛ پێویسا زیاتەر بدریۆ وەروو ڕەخنەی. ئایا کوردستانەنە کەس هەن بارەشەوە وە، نەکنەش نەپێچیابۆوە و نەکەوتەبۆ زیندان، ئەشکەنجە نەدریابۆ، ڕووەبەڕووی فشاری نەبییەبۆوە و تیرۆریزە نەکریابۆ؟ ڕژێموو ئاکەپەی و مەهەپەی گردوو کوردا پێسەو تیرۆریستی و دوژمنی موینۆ. بێکێشەتەرین ئینسانیچ باری تاوانێوەش پەی متاشارە. چونکوم ڕژێمێوەن دوژمنوو کوردان. دەوڵەتێوەن دوژمنوو کوردان. پێویسا گەلوو کوردی بە گومانەو جەنگی تایبەتیوە نەخەڵەتییۆ. هەرپاسە ئینە ئیساتێنە تەنیا پەی جۆلەمێرگی مشتومڕش بارەوە نمەکریۆ. گەل ئانەیە قبووڵ نمەکەرۆ، کە جۆلەمێرگنە ڕووەش دا. مشۆم بەدڵنیاییچۆ قبووڵش نەکەرۆ. بەدڵنیاییوە مشۆم تا شارەوانی وێشا بەدەس ماراوە کۆشیایشا گردوو شارەوانینە بە شێویوی وەرفراوان درێژە پەنە بدانێ، گردوو شارەکاو سەرنیشتی، مەنتێقە و دەگانە و گردوو گەورەشارەکانە و گرد یاگێنە زەروورا گەلوو کوردی، هێزەکاو دیموکراسی، گردوو کەسا لایەنگێری دیموکراسی و یاسێ ناڕەزایەتیی وێشا وەراوەروو زەوتکەردەی شارەوانیینە نیشانە بدانێ. پێویسا ورزاوە سەروو پایا و ئانەیە قبووڵ نەکەرا. بەڵام دیارا، کە ئانە بە جۆلەمێرگیوە سنووردار نمەبۆ.

کۆشیای ڕژێموو ئاکەپەی و مەهەپەی فاشیستیش شکس پنە ئارد

ئیساتێنە شارەوانییەکاو ئامەد، وانی و سێرتیشا کەردێنێ ئامانج.  گرد یاگێوەنە  گردوو شارەوانییەکا ئیساتێنە بیێنێ بە ئامانجشا. ئەگەر بڕێو بناغەی کۆمەڵایەتییش وەش بکەرۆ و بڕێو ڕەوایەتیی وربگێرۆ ئامانجشا گردوو شارەوانییەکا یۆ بە یۆ زەوت بکەرۆ. پلانێوی پێسنێ هەن. پەی وەرگێرتەی پانەیە مشۆم بیاویۆ یاگێ؟ یانێ پێویسا کۆشیای ئیسەیی جۆلەمێرگنە وەرفراوان بکریۆ. مشۆم گرد یاگێوەنە پێسەو جۆلەمێرگیش سەر بێ. پێویسا ئامەد ورزۆ سەروو پایا و کۆشیایی بێمردای بکریۆ. وانیچ، ئێلیحیچ، مێردینیچ پاسە بکەرۆ. گردوو شارەکاو کوردستانی و گەورەشارەکاو تورکیای... بە ملوێنان کوردێ هەنێ، هێزەکاو دیموکراسیێ هەنێ؛ پێویسا کۆشیایێوی بکریۆ. بەڕاسییچ جوابێوی قەوەت بە سیاسەتەکاو قڕکەردەی بدریۆوە و هەنگامە پەی دمای نمەنریۆ.

کۆشیایێوە ئارانە هەن. مەبارەکباییش وەنە مکەرمێ و سڵامش ئاڕاستە مکەرمێ. بەڵام بە بڕێو یاگاوە سنووردارا. پێویسا ئانە وەرفراوان بکریۆ. ئینە گرنگا. کۆشیای وەراوەروو ڕژێموو ئاکەپەی و مەهەپەی فاشیستی، کۆشیایی گەریلای، کۆشیایی گەلەکەیما، هەڵمەتەو ئازادیی بە ڕاسییچ وێش یاونان ئاستێوی پاسنە کە ڕژێموو ئاکەپەی و مەهەپەیش ماڕان. وەراوەروو ئی کۆشیاینە شکسش ئارەن، هێنا. ئیساتێ دلێ وێشەنە گیرۆدەو کێشە فرەگە گەوران. ڕژێموو ئاکەپەی و مەهەپەی ئیساتێ ئینێ دلێ قەیرانێوی فرە جیددیینە. گەرەکشانە ئانەیە بشاراوە. یانێ ئیساتێ چارەنویسوو ئاکەپەی ئینا دەسوو مەهەپەینە و هەرپاسە چارەنویسوو مەهەپەیچ ئینا دەسوو ئاکەپەینە. وەروو ئانەیە نمەتاوانێ جە یۆی بڕیارە. چونکوم ناچارێنێ. بەڵام دلێ وێشانە مگژیانە. ئیساتێ کۆشیایێو کە ئێمە مکەرمێش کۆشیایێوەن، کە هێزە دیموکراسییەکاو تورکیای مکەراش و هەڵوێست و کۆشیایێوی بێهامتاو ڕابەرایەتی ئیمراڵیینە  مکەرۆش و ئا کۆشیایە دەوروو ئانەیرە مکریۆ ئاکەپە و مەهەپەش ماڕێنێ. وەراوەروو ئا  کۆشیایەینە دا تێکێ شیێنێ. ئیساتێ دلێ وێشانە ئینێ جەنگیوی گەورەنە. وێش پەی وێش هامپەیمانیی ئاکەپە و مەهەپەی دماییش بە ئاکەپەی ئارد. ئیساتێ ئاکەپە وەردەموو گلێرگەینە هیچ متمانە و ڕەوایەتێوەش نەمەنەن. ڕاسیینە دمایی بە حکومەتیشا ئامان. کەوتێنێ ئا دۆخەوە. ئا هامپەیمانییە ئاکەپەش یاونا پی ڕووەیە. ئیساتێ بەشێو جە ئاکەپەییەکایچ چا دۆخەیە نیگەرانێنێ. ماچا "وەسێن" ماچا: 'ئەگەر ئێمە زیاتەر چەنی مەهەپەی هەرمانە بکەرمێ مبیمێ بە پارتێو، کە تەنیا نامێش هەنە و هیچ کاریگەریێوەما نمەمەنۆ". بەڵام نمەتاوایچ وێشا چانەیە ڕزگار بکەرا. گەر وێچشا جانەیە ڕزگار بکەرا هەر مبانە بە پارتێوە کە تەنیا نامێنە و هیچی تەر.

مەبەستشا جە نەرمبییەی نەرمکەرەی جەهەپەیا

ئیساتێنە ئاکەپە تاکتیکێوی پێسنە مکەرۆ. وەردەموو وێ فراوان مکەرۆ؛ هەوڵێ مدۆ هێزوو هامپەیمانی وەش بکەرۆ. هەوڵێ مدۆ دلێ گلێرگەی و ئۆپۆزسیۆنینە بناغێوی ڕەوا ساز بکەرۆ. هەوڵێ مدۆ هەنگامەی پاسنێ بنیۆ، چی ڕێوە گەرەکشەن واوەی  بلۆوە بە پەیوەندییەکاشرە چەنی مەهەپەی. بەڵام دۆخوو ئیساتێنە هەوڵێ مدۆ بە بێ ئانەیە مەهەپەی تووڕە بکەرۆ و بە بێ ئانەیە پەیوەندییەکاش چەنی مەهەپەی بپڕچنۆ، ئینەیە بکەرۆ، چونکوم ڕەنگای کارەساتی گەورەش ملەرە بێ. چانەیچە متەرسۆ ڕاسیینە هەمان سیاسەت پەیڕەو مکەرۆ. نمەتاوۆنە دمایی پا سیاسەتاو وێشە بارۆنە. دۆخێوی چانەنە، پەوکای چێش مکەرۆ؟ بەتایبەتیچ ئۆپراسیۆنێو وەراوەروو جەهەپەی ئەنجام مدۆ. گەرەکشەن جەهەپەی دیزاین بکەرۆ. هەوڵێ مدۆ هەرمانێو بکەرۆ کە جەهەپە نەتاوۆ بۆ بە ئۆپۆزسیۆن. مەبەسشا جە نەرمبییەی، نەرمکەردەی جەهەپەیا. وێش پەی وێش جەهەپەیچ وەرهەڵێسێوی ڕادیکاڵش نییەن. بەڵام جانەو ئیساتێش متەرسۆ. هەرپاسە جە ورچنیەی  وێمانەنە جەهەپە بی بە حزبی یوەم. ماچۆ ئەگەر جەهەپە وەرهەڵێسیێوی ڕادیکاڵ بکەرۆ دمایی بە من مارۆ. ماچۆ "وێش پەی وێش جمیەروو ئازادیی کوردا و هێزەکاو دیموکراسی کۆشیایێوی گەورە مکەرا، ئەگەر جەهەپەیچ بەشدار بۆ چەنی نمەتاوا سەروو پایاوە وێم بگێروو". وەروو ئانەیە متەرسۆ چێش مکەرۆ؟ هەوڵ مدۆ جەهەپە نەرم بکەرۆ، دلێ بنکەی جەماوەری جەهەپەینە و گلێرگەو تورکیاینە بناغێوی ڕەوا پەی وێش ساز بکەرۆ و لکەدریا پانەیچۆ سیاسەتێوی تازە بمجۆرە، وێش کۆ بکەرۆەوە و واوەی هێز و وزە بەدەس بارۆوە. وەروو ئانەیە سەبارەت بە جەهەپەی ئۆپراسیۆنێوی پاسنە ئینا ئارانە. ڕاسیینە سیستمێو دامە دلێ دامێنە تەنیێنە. ئێمە نمەزانمی کە ئۆپۆزسیۆنوو دلێ سیستمینە ئا بابەتە تا چند خاس ورمسەنگییا، مویناش و چانەیە ڕازییێنێ. ئانەیە پێسەو سیاسەتێوی دەوڵەتی وێش بەرموزۆ. ڕەنگای ڕەهەندی میاننەتەوەییچش بۆ ڕەنگای ئا سیاسەتەیە بەرۆ و سەروو ئاستی میاننەتەوەییوە پەشتیوانییش وەنە بکریۆ. ڕەنگا هانی جەهەپەی بدا و هەرپاسە بڕێو سەروو ئاستوو میاننەتەوەییوە چا بارەوە هانیی ئاکەپەیچ بدا. دلێچنە بێگومان لایەنی میاندەوڵەتیێ هەنێ، بەڵام بەڕاسی ئا سیاسەتە هیچ چێوێوە بە تورکیای نمەبەخشۆ.

جەنگوو قڕکەردەی سەرچەمەو گردوو جۆرە یاساماڕییا نادادییەکان

ئینە ڕاسیێوەن کە تورکیانە؛ تا  پێسەو پەرسەو کوردی سەروو بنەماو دیموکراسیوە چارەسەرە نەکریۆ، تورکیا دیموکراتیکبییەیش بە وێشۆ نمەوینۆ، یاسا، دیموکراسی و دادپەروەری تورکیانە نیا. نمەتاوۆنە ئی قەیران و ئاوراییە بویەرنیۆنە. ئیساتێنە باس جە  ورماسای ئابووریی مکریۆ، وڕیایرەی جیددیی ئابووریی هەن. قەیرانش ویەرنان، دۆخوو ورشانایوە ئامان ئاراوە. ئینە سەبەبش چێشەن؟ گردش جەنگوو قڕکەردەی کوردان. جەنگوو قڕکەردەی کوردا سەبەبوو ئی ورماساینە. ئینە ڕاسیێوا، نمەتاومێ کێشەکاو دادگای و یاسێ تورکیانە جیاواز جە سیاسەتوو جەنگوو شەڕی قڕکەردەی کوردا بوینمێن!  جەنگوو قڕکەردەی کوردا سەبەب و سەرچەمەو گرد جۆرە نایاساییەکان. سەبەبوو نادادپەرەوەرییا. ئیساتێنە ئیمراڵیینە یاسا نمەیاونیۆ یاگێ. سەبەبی ئانەیە چێشا؟ پەرسەو کوردینە. وەروو ئانەیە ڕابەرێتی پێسەو ئەنجاموو پەرسەو کوردی ئینا ئیمراڵیینە. پێسە سەبەب و ئەنجاموو پەرسەو کوردی ئینا ئیمراڵینە. سیستموو گۆشەگیری و ئەشکەنجەیچ ئەنجاموو ئانەیەنە. تا ئینە نەوییەریۆ، تورکیا چەنی ئاسایی مبۆوە؟

پەی نموونەی تا ئیساتێچ چەوسنایۆ جۆربەجۆروو جەهەپەی وەشێ بیێنێ؛ جە ڕیزەو مۆنۆپۆلوو چەمی و گەنما مکەرۆ. ئانە ڕیزەنە بییەن سەبەبوو قەیرانوو جەنگوو قڕکەردەی کوردین. ئانە کە بی بایسوو قەیرانوو گەنمەو هیتیارا هەر سیاسەتوو قڕکەرەی کوردان. گردوو سەرچەمەکاو جەنگی تورکیانە، پەی سیاسەتوو جەنگوو قڕکەرەی کوردا بەکارمێ. چی جەهەپە سەروو سەبەب و سەرچەمەو ئی کێشا کۆ نمەبۆوە؟ ئینێ گرد ئەنجامێنێ. دماو ورچنیەیە وێمانەکا ئشیا جەهەپە پڕۆژێوەش پەی چارەسەری دیموکراسییانەو کێشەو کوردی بیێ، ئشیا بەرنامەو وێش بیێش، ئشیا بەڕۆشنی بوستێش ڕووە. ئشیا  گرد یاگێوەنە چندین جەمۆبییەیێ بیێنێ. ئشیا بەرنامەو وێش پەی ڕای گردینی ئرمانێ. ئەگەر بەڕاسی گەرەکتەن ئی دەسەڵاتەیە بفاڕی، یاسا و دادپەروەری پەی تورکیای بیاونی، ئینە قەوەتتەرین میتۆد و شێواز و چەمکوو کۆشیایا. ئانە کە فشار سەروو ئی ڕژێمەیە مکەرۆ و ورشمشانۆوە حەر ئی ڕێبازەنە. هیچ بابەتێو نییەن جە بابەتی پەیوەندیدار پینەیوە، چی ڕووەوە گلێرگە بە لیبراڵیزەکەردەی مکریۆ.

 لایێوی تەرۆ تووڕەیی گلێرگەی وەراوەروو ئی ڕژێمە فاشیستەیوە بەرزتەر بییەنۆ.  وەروو ئانەیە گلێرگە ئینا ڕەوشێوی پەرێشانەنە و وڕیای وڕیۆ. کلچدارئۆغلوو کۆڵانێ و مەیانێش وەنەو گلێرگەی قەدەغێ کەردێنێ. وەختێو چێوێ وەش بی سندوقش نیشانە دا و واتش"دەنگتا بەرنەوزدێ " ئی دەسەڵاتەشە قەوەت کەرد و وستش سەروو پایاو وێش. ئیساتێچنە گەر ئۆزگور ئۆزەل بڕێو چیوێ مکەرۆ، جیاواز نییەن جە درێژەدای پا دەسەڵاتەیە و ڕەوایەتیدای بە ڕژێموو ئاکەپە-مەهەپەی فاشیستی. پێویسا دژوو ئی دەسەڵاتە وێسەپنەیە هەڵوێستی فرە قەوەت نیشانە بدۆ. بەتایبەت پێویسا هێزە دیموکراسییەکێ فرە خاس وێشا ڕێک بوزانێ و دژوو ڕژێمی فاشیستی، ڕابەرێتی تەڤگەروو  مدرامانکەرا قەوەت بکەرا.

زەمینێوی خاسوو مدرامانی هەن

ڕژێمی فاشیستی ئاکەپە-مەهەپەی بەرەو ورشانایوە ملۆ. ئانە کە بەتەمامی ڕژێمی فاشیستی ورمشانۆوە و موزۆنەش دلێ زبڵدانوو تارێخیوە، کۆشیایی هامبەش و یۆگێرتەو گەلان. چی ڕووەوە جە ورچنیەیە وێمانەکانە ژیوگێوی فرە گرنگ بەرکەوت، زەمینێوی قەوەت ئاما ئاراوە. سەرانسەروو تورکیاینە زەمینێوی قەوەت هەن پەی ڕێکوستەی تەڤگەرێوی دیموکراسی و تەڤگەرێوی دژە-فاشیستی. ئیساتێنە ئانێ، کە ئی زەمینە و ماتەوزەیە ڕێک موزانێ، هێزە دیموکراسییەکاو کوردستانی و تورکیاینێ. کۆشیای هامبەشوو یۆگێرتەو ئئینیشانە. ئیساتێنە کۆشیایێوی وەرەچەم هەن. بەڵام بەتەمامی ڕێک نەوزیان، تا ڕاددێوی پەرش و بڵاوا. ئیساتێنە تووڕەیێوی فرە وەراوەروو ڕژێمی فاشیستیوە هەن. پێویسا ئی ماتە وزە و تووڕەییە کۆ بکریۆوە، کۆشیایێو هامبەشی یۆگێرتەنە بوزیۆ یۆ.

ئی هەرمانێچە گنۆ گەردەنوو هێزە دیموکراسییەکا، لای سەری گردیوە دەم پارتی و هەدەکە. پەی ڕاوەبەردەیی کۆشیایی هامبەشی هەڵای بڕێو لاوازیێ هەنێ. گەر یۆگێرتێ با ئانە ملوێنان کەسێ شۆنیشارە مەیا. سەرەوردای مارانێ ئاراوە. بە ملوێنان کەسێ ئامادەیی ئینەیشا چەنەن، ئینەما دی، ئینا وەرەچەماوە. چا چە کێشێوی هەن؟ کێشەو سەرمەشقایەتییکەردەی هەن. کێشەو ئاردەیئاراو هامپەیمانیی قەوەتوو دیموکراسی هەن. پێوەس پینیشاوە بڕێو جە کێشەکا ویەرنیێنێ. پەنەوازا بەزوویی ئینێ بیاویا یاگێ. گەر بتاویۆ ئینە سەربوزیۆ، ئانە فشارێوی جیددی سەروو جەهەپەی وەش مبۆ، نمازۆنە جەهەپە بگنۆنە دلێ داوەو دەسەڵاتداریی فاشیستی ئاکەپە-مەهەپەیوە. پەنەوازا جەهەپە نەگنۆنە دلێ سیاسەتە پیسەکاو دەسەڵاتداری فاشیستیوە. پێویسا بەرەو شۆنکەوتاو وێشنە بۆ. وەروو ئانەیە شۆنکەوتاو ئیساتێنە چا سیاسەتا ئیساتێ هەنێ بیاوانە و هەڵوێستدارێ بانە. ئینە بەشێوی گەورەن. پێویسا ئا بەشە گەورەیە بکێشانێ لاو وێشۆ. پەنەوازا پەرە پینەیە بدریۆ. بابەتوو تەڤگەری ئیکۆلۆژی تا بێ تورکیانەپەرە بە وێش مدۆ. کوردستانیچنە پێسەو بەشێوە جە قڕکەردەی ئیکۆلۆژی، قڕکەردەی ئیکۆلۆژی مکریۆنە. گرد یاگێوەنە کانوو بەرئاردەی ماددەی دریان وەنە. بەنداوێ وەش مکریانێ، سروشتوو کوردستانی وێران کریان. ئیکۆلۆژی جەبار بریۆ، زیندەوارێ دلێنە بریا و ژیوگە مفاڕیۆ. ئیساتێچنە هەمان سیاسەتوو کرێوەری و تاڵانکەردەی ژیوگەی تورکیایچەنە مکریۆ.

فرەو یاگەکانە تەڤگەری ئیکۆلۆژی هەن، جۆلەمێرگ، دێرسیمنە، بەڵام پارچە پارچەنێ. ئیکیزدەر، ئاکبەلەن... گەر بتاومێ ئی تەڤگەرە ئیکۆلۆژییا بفاڕمێ پەی تەڤگەرێوی هامبەشوو ئیکۆلۆژی، ئا وەختە بەدڵنیاییوە ڕاگێری جە قڕکەردەی ئیکۆلۆژی مگێرۆ و گورزێوی گەورە وەروو فاشیزمی مگنۆ.

مدرامانێوی پەرش و وەڵا و کێشەو سەرمەشقایەتیی هەن

ئی مدرامانە پارچە پارچە و وەڵێ، پەنەوازا زووتەرین وەختەنە بویەریۆ. ئینەیچ کۆشیای دیموکراسییا. خەباتێوی وەرفراوان پەنەوازییش بە ڕێکوستەی هامپەیمانی و تەڤگەرێوی دیموکراتیکی و هامبەش و یۆگێرتەی هەن. ڕاسیینە ئینێ پێوە، وێش پەی وێش یۆگێرتێچنێ. کۆشیای ژەنێ پێسنەنە. تەڤگەرێوی قەوەتوو ژەنێ کوردستانەنە و تورکیانە هەن. گەر بتاومێ بە شێویوی قەوەت جمیەرێوی دیموکراتیکی دژ بە فاشیزم بەرمێ ڕاوە، ئیتر فاشیزم وێش نمەگێرۆ. بەڵام کێشەو سەرمەشقایەتییش هەن. وەروو ئینەیچە نمەتاوۆنە قۆرتەکا  بویەرییا. پێویسا بەزوویی ئینە بویەرنیۆ.

مانگەو حوزەیرانی مانگەو گەشمەردە فیداییانە

مانگەو حوزەیرانی مانگەو گەشمەردە فیداییانە. گردوو گەشمەرداو مانگەو حوزەیرانی و شۆڕشی، بەتایبەتی جە کەسێتیی هامڕا زیلانێ، سەما و گولانێنە بە ڕێزداری و پەنەزانایوە یاد مکەرووە.

جگە چا هامڕایاما، چندین گەشمەردێ فرە بەڕێزێ تەرێما مانگەو حوزەیرانینە هەنێ. بەتایبەت هانم یاڤەرکایە کە یوە جە گەشمەرداو ئەوەڵوو مانگەو حوزەیرانیما، هامڕاێوە، کە مانگەو حوزەیرانینە گەشمەردێ بییە. جگە جە هامڕا ڕاپەڕین ئەحمەد، بێریڤان زیلانێ، هامڕێ پیێما عەلی پڵنگ و فازڵ بۆتانیچ هەمان مانگەنە گەشمەردێ بیێ.

هەرپاسە گەشمەردەبییەی ١٠ هامڕایاما کە دژوو هجوومە قڕکارییەکاو ئیسرائیلی پەی سەروو  گەلوو فەلەستینی پەی پارێزنای گەلوو فەلەستینی  گژیێ و گەشمەردێ بیێ حەر چی مانگەو حوزەیرانینە. هەمان وەختەنە شەهادەتوو ئەنداموو ئەنجوومەنوو سەروازیی منبجی ئەبو لەیلایچ حەر چی مانگێنە. شەهادەتی حوسەین جەواهیر تەڤگەروو شۆڕشگێڵنیی تورکیاینە مانگەو حوزەیرانینە.

 تەڤگەروو ئازادیی کوردستانینە، تەڤگەروو شۆڕشگێڵنیی تورکیای، تەڤگەروو شۆڕشگێڵنیی عەرەبی، یانی شۆڕشگێڵنە گەوراو بەنرخاما چی مانگەو حوزەیرانینە دا گەشمەردەییشا پنەبەخشایمێ، گردشا بە ڕێز و وەشەسیای و پەنەزانایوە یاد مکەرووە.

بێگومان چالاکیی هامڕا زیلانێچ زیاتەر جە چالاکیێوی سەروازی، دەرنجامی سیاسی، کۆمەڵایەتی و ئیکۆلۆژی فرە گرنگێش ئاردێ ئاراوە.

هامڕا زیلانە دژوو پیلانگێڵنیی سەروو ڕابەر ئاپۆی چالاکییش کەرد، ٦و ئایاروو ١٩٩٦ دیمەشقنە پیلانێوە دژوو ڕابەرایەتی دەسش پەنە کرد، ئینە تارێخوو ئێمەنە ئەوەڵ پیلانە بێ. ئامانج جە دلێنەبەردەی جەستەیی ڕابەرایەتیما بێ، هامڕا زیلانە وەراوەروو ئی  ئەم پیلانگێڵنییەینە هەڵوێستیش ور گێرت، چالاکیی فیداییش کەرد و ژمارێوی سەروازێ فرێش کوشتێ، یاگێوی پیسەو دێرسیمینە بەدڵنیاییوە زەبرێوی سەروازی گەورەش وەنەو دوژمنی دا و سوپای تورکیش ورشاناوە، ئینە بابەتێوی فرە جیاوازا.

هامڕا زیلانە هامڕێوی ژەنینە کە جە کەسایەتیی ڕابەر ئاپۆینە نوێنەرایەتیی ژیوای ئازادی مکەرۆ. پی مانێ، ئا پەیامەشە بە دۆس و دوژمنی یاونا، ئا هەڵوێستەشە کە نیشانەش دا، بەڕاس مانادارا. ڕابەر ئاپۆ پەی گەلوو کوردی، گەلا، ژەنا، ئینسانبییەی چێشا؟ هامڕا زیلانە پی چالاکییەیشە نیشانەش مدۆ. پەی نموونەی دماو  ئی  چالاکییە دەوڵەتوو تورکی قەت نەیارێ پەی ماوێوی فرەی هەوڵێ پیلانێوی چینەیەنە بۆ. تەرسێوی گەورێش وستە دڵ و مەژگوو دەوڵەتوو تورکیوە. واوەی جە دیای گەلی، گەلا و گلێرگەو کوردستانینە، بە یاواینەی جە ڕاسیی ڕابەرایەتی، هێزێوی فرەش بە یاواینەی مانێ بەخشا. هێزی ئایدیۆلۆژییش وست ڕووە و بەرەووەڵێش بەرد، حەرپاسە چی ڕوانگەوە گرنگیی وێش هەنش.  

بێگومان پێویسا لاو ژەناوە بە شێوێوی سەربەوێ وربسەنگنیۆ، ڕابەر ئاپۆ هەمیشە هامڕا زیلانێ پێسەو مانیفێستیوو ئازادیی وینێ، هەمیشە واچێ: "زیلانە جەنگەنە خەتەو سەرکەوتەینە و ژیواینە خەتەو ژەنێوی ئازادێنە" بەڕاسیی هامڕا زیلانە کەسێوی چانێنە. ڕاش وەنەو تێکنەشییەی تاکتیکوو گەریلاینە کەردۆ،  مدرامانوو گەریلای خەتەو فیدایەتیینە پەرەش سانا، پرۆسەو چالاکیی گەریلای کەوت وەڵێ. هەرپاسە تازەکەردەیوە تاکتیکەکا دەسش پەنە کەرد.

ئیساتۍ هەزاران زیلانۍ هەنۍ

ئی چالاکییە ئەنجامی فرەلایەنە و فرە گرنگش ۋنەکەوتۆ، بێگومان کاریگەریش سەرو ژەنا فرە بۍ. هەڤاڵ زیلانە پیمەرە کۆنەپرەستیەکاو ژەنا، گلېرگە و بنەیانەیش ڕەڎکەردۆ. جە ڕاسی ژەنەی کۆیلێنە هەڵوێسېوە گەورەش ۋەرا ۋەر بە حەقیقەتوو پیاسالاری نیشانە دا وگورزێوە گەورێش دۍ ۋنە. ئینەیچ ڕاش ۋەروودەم و فاڕیای، فاڕیای و پرسیارکەردەی جە ژەنا و گلېرگەی کەردۆ.

ئێمە مزانمۍ کە حەقەتین و بنەیانەی هەن، بنەیانە ئینا چێر دەسوو پیاینە. سەرو بنەماو باڵادەسی پیای و کۆیلایەتی ژەنۍ بنەیانە ئەرەمەرزیان. پۊکاتی جە عیلاقېوە پا جۊرەنە هەم هێزوو ژەنۍ و پیای قووت مڎریۆ، هەم وشک بۊنە و شکۆو ژەنۍ و پیای دلېنە مشۆ و هەم بێ بەها و بێ قیمەت مکریۆ. پۊکەی ئازاڎیی جە عیلاقێوە چامنەینە بەینوو ژەنۍ و پیاینە و پێکئاماو خێزانینە پا جۊرە نیا. ئازاڎیی بیەیش نییا. بنەیانېوە کە بە ۋیرکەردەیۆ پیاسالاری بنیاڎ نریان، جە حەقەتینەنە جنسیا. جە بنەڕەتەنە سەرو بنەماو بە موڵک و ماڵ وینای ژەنۍ و زاوڵا ئەرەمەرزیان. سیستموو دەوڵەت نەتەوەی و گرڎوو سیستمە دەسەڵاتدارەکا سەرو حەقەتینەو بنەیانەی ئەرەمەرزیێنۍ.

جە حەقەتینەنە بنەیانە نموونەی سەرەتایی و جەسڎەی سەرەکی دەوڵەتیا. دەسەڵاتداری سیستموو دەوڵەتی وەی مکەرۆ. پېسە چنی ژەن و یانە جە بنەیانەنە موڵکۍ پیاینۍ، گلېرگەیچ موڵکوو سیستمی دەسەڵاتداری دەوڵەتیا. پېسە چنی ژەنی جە بنەیانەنە کۆیلۍ پیاینە، گلېرگەیچ بیەن بە کۆیلەو دەوڵەتی. واتە خێزان بەردەوام کۆیلایەتی بەرهەم مارۊنە. عیلاقەی لکەدریا وەش مکەرۆ، چېردەسی، کۆیلایەتی پەروەردە مکەرۆ. ئانەیچ ١٠٠٪ بە پەیوەس بیەی بە پیایۆ مبۆ. ئایا ژەنێوە کە بە پیێوە بەسیێنۆ، کۆیلۍ بۆ، متاوۆ ئازاڎە بۆ؟ ئایا ژەنێوە کۆیلۍ متاوۆ جە ژیۋای هامبەشینە چنی پیێوە بە ئازاڎیی بژیۋۆ؟ ئایا ئی بنەیانە متاوۆ بنەیانېوە ئازاڎ، یەکسان و دیموکرات بۆ؟ بە دڵنیاییوە نەخێر. ڕاسی بنەیانەی ئیسە واتە بێ ڕێزی و نەبیەی وەشەسیایی و بێ قیمەتی ۋەرا ۋەر بە ژەنا.

هەڤاڵ زیلانەیچ هەڤاڵێوە خێزاندارە بۍ. ئاڎە عیلاقەکەش ڕەڎکەردۆ. دیش کە وابەستەیی و عیلاقەکەش لکەدریان بە موڵک بیەیشۆ. دیش کە ئینە عیلاقەو کۆیلەی و دەسەڵاتداریا، پۊکەی ڕەڎش کەردۆ. ئیساتۍ بە دڵنیاییوە هەزاران زیلانۍ هەنۍ کە چی خەتێنە درێژە بە ئەرەکۊشای مڎا.

بەڵام هەڤاڵ زیلانە پیمەرەکۍ ژیۋای ئازاڎیی، گلېرگەی ئازاڎیی، بنەیانەی ئازاڎ و دیمۆکراتیک، پیای ئازاڎ و ژەنەی ئازاڎەش بەرزکەردۆ. بیە بە خەتەو کۊشیای. بیە بە سیاسەتوو ئازاڎیی، مانیفێستی ئازاڎیی. ئینە فرە ماناڎارا. ئەرەکۊشای پەی ئازاڎیی ژەنۍ چی ئاڕاستەنە هێزی فرەش پنە بەخشیا. دماو چالاکییەکەو هەڤاڵ زیلانۍ، شیکاریەکۍ ڕابەرایەتی پەی ئازاڎیی ژەنۍ قووڵتەرۍ بیێوە. تەماشەو شیکارییەکاو ڕابەرایەتی بکەردۍ جە ساڵەو ١٩٩٨ ی پیلاوە. تەماشەو شیکارییەکاش پەی پیاسالاری، بنەیانە و گلېرگەی بکەردۍ، شیکارییەکاش پەی دەسەڵاتی. قووڵ بیەیۆ فرەش بەدەسئاورد. حەرپاسە جە ڕوو فیکری، ئایدۆلۆژی و فەلسەفیوە وزەش بە ڕابەرایەتی بەخشان. جە ئاکامەنە ئەرەکۊشای ڕزگاریوازی ژەناش خوڵقنا. ئیساتۍ پەی نموونەی جمیەروو ژەنا کوردی بەڕاسی بەقوەتتەرین جمیەرا جە تورکیانە، سەرانسەرو کوردسانی، ۋەرکەوتوو دلېڕاسەینە و تەنانەت جە جیهانیچەنە. ئارۆ جمیەروو ژەنا کوردی جە جیهانەنە جە ڕوو ئایدیۆلۆژی و تیۆریوە، تەنانەت جە ڕوو ڕێکوزیاییی و پراکتیکیوە سەرمەشقی ئایدۆلۆژیکی جمیەروو ژەنا جیهانی مکەرا.

ڕاسی ئا ڕابەرایەتیەی کە ئی مەعنێشە خوڵقنا، بە هەمان شێوە مانا و ئایدیۆلۆژیچش قووڵتەر کەردۆ، حەرپاسە ئایدۆلۆژی ئازاڎییش جە ڕیزەکا هەڤاڵا فیدایینە قووڵتەر کەردۆ. چنی ئی قوڵبیەیۆینە، ڕاسی ژەنۍ و کۊشیای، سەرشهۊردا.

ئیساتۍ دەوڵەتو فاشیستی ئاکەپە-مەهەپەی هجووم مکەرۆ سەرو جمیەروو ژەنا. هجوومەکۍ بە شێوێوە سەرەنجکێشا. چونکی جە ئیساتێنە جمیەروو ژەنا بەقوەتتەرین جمیەرا جە کوردسان و تورکیانە. ئینە بەقوەتتەرین جمیەروو مدرامانیا. ئینە جمیەرێوە ئەرەکۊشانەن. حەرپاسە هێز بە گلېرگەی بەخشۊنە و فاڕیایش سەرەرە مۍ. گلېرگەی یۊگێرتانە کۊمکەرۆوە. ئینە هێزی سەرمەشق و بنەڕەتییا. هێزی داینامیکیا. ئینە ئا هێزەنە کە فرەتەرین فشار وزۆ سەرو ڕژێموو فاشیستی. کەواتە چېش مکەرۆ؟ بە شێوێوە فرەلایەن جمیەروو ژەنا بە ئامانج گێرۆ. چېگەنە هجوومکەردەی سەرو جمیەروو ژەناو کوردی جە کوردسانەنە بەشێوەن جە هجوومە کۆمکوژییەکا دەوڵەتو تورکی.

تنووتیژی دژوو ژەنا بە گرڎیی ئایدیۆلۆژیکا

پەی نموونەی ئامانجێوە سەرەکی سەپنای قەیومەکا دژوو سیستموو هامسەرۆکایەتییا. گەرەکش نیا سیستموو نوێنەرایەتی یەکسانی بە ئەرەمەرزیای یان کەلتووری بکریۆ. چونکی ئینە گلېرگێوە تازە خوقنۆ. گلېرگێوە دیموکراتیک و ئازاڎ سەرو بنەماو ئازاڎیی و یەکسانی ژەن و پیای وەش مکەرۆ. سیستم و سیاسەتێوە تازە سەرهۊرمڎۆ. پۊکاتی پنەش قبووڵ نمەکریۆ و هجووم مکەرۆ. هامسەرۆکەکا وزۆنە زینڎانۆ. پا جۊرە سیستموو هامسەرۆکایەتی دلېنە بەرۆ. پەی نموونەی ئیساتۍ زیڼانەکۍ تورکیای پەڕېنۍ جە ژەنا شۆڕشگێڵنی، سیاسەتمەدارۍ و چالاکا. جە گرڎ شۊنێنە هجوومەکا بەردەوام مکەرۆ. مادەی هۆشبەر، دەسدرێژی و لەش ورەشی و جەنگی تایبەت جە دژوو سیاسەتی ڕزگاریوازی ژەنا بە مەبەسوو پاشەکشەکەردەیشا بەرۆ ڕاوە. ئینۍ گرڎ تنووتیژییێنۍ دژوو ژەنا؛ ئینۍ سیاسەتگەلێوەنۍ کە بە زانا بیەی سیستماتیک مجیێنېرە پەی ماڕای ئیرادەو ژەنا و تەسلیم بیەیشانە  جە ئاکامەنە وەشکەردەی گلېرگێوە کۆیلە و بێ هێزکەردەی ژەنا بەرهەم مارۆ. پۊکەی دروشمەی پی جۆرە وچیۆوە. "تنووتیژی دژوو ژەنا سیاسییا". ماناش فرە سنووردارا. تنووتیژی دژوو ژەنا تەنیا سیاسی نییا. تنووتیژی دژوو ژەنا جە بنەڕەتەنە ئایدیۆلۆژییا. سیاسییا چونکی ئایدیۆلۆژییا. سەرو بنەماو فکرێوە ئەرەمەرزیان. سەرو بنەماو ویرکەردەیۆی پیایانەی و کولتورو پیاسالارییا. تنووتیژی دژوو ژەنا سەرو بنەماو کولتوورێوە پەنج هەزار ساڵەو دەسدرێژیکەردەین کە پەشتی بە پیاسالاری بەسۆنە. چی بوارەنە سیاسەتێوە پراکتیکی جابەجێ مکەرۆ. بەڵام ئی سیاسەتە سەرو ئایدۆلۆژیۍ، فکرێوە، کەلتوورێوە پەنج هەزار ساڵەو پیاسالاری، کولتوور و ئایدۆلۆژی دەسدرێژی ئەرەمەرزیان. ڕوێوە تەماشەو تەلەفزیۆنی کەرێنا. جە بڕۍ ۋەننگێنە بەشێوە جە مامۆسا و ئیمامەکا دەسدرێژیشا کەردەن سەرو زاوڵا. بڕۍ چالاکیۍ ناڕەزایۍ پەرەشا سانا. لافیتێوە دەسوو ناڕازییەکاوە بۍ سەرشۆ نویسیابۍ، "دەسدرێژیکەردەی سەرو زاوڵا سیاسییا". چ ستەمکاریێوەن؟ چی نەرم بەرش بڕدۍ؟ چی لیبرالیزەش مکەردۍ؟ پەی چێشی پی ڕستەیە شەرعیەتش پنە مڎەیدۍ؟ ئینە دەسدرێژییا. ئینە زاوڵە کوشتەیا. ئانە دەسدرێژیکەردەین سەرو زاوڵا. ئی دەسەڵاتە بەڕاسی گەرەکشا گلېرگێوە کۆیلە و بێدەنگ وەش بکەرۆ.

پێویسا ئێمە بە هێزۆ بەردەوامۍ بیمۍ جە ئەرەکۊشای ئازاڎیی ژەنا

هەر جە سەرەتاوە ئامانجشا  ئانە بۍ. گەرەکشانە گلێرگێوە کۆیلە وەش بکەرا. پەی یاوای پا ئامانجیە چېش مکەرا؟ ژەنی بە ئامانج مگێرا. گەرەکشانە جمیەری ڕزگاریوازی ژەنا لاواز بکەرا. مزانۆ کە دەسەڵاتوو ئانەیش نییا بە تەمامی دلېشەنە بڎۆ. گەرەکشا ئیرادەش ماڕۆ، تووشوو تەرسېش بکەرۆ. هەر پۊکەی هجوومېوە فرەلایەنە مکەرۆ. یۆ جە لایەنەکاو دەسدرێژی، تنووتیژی، لەش ورەشی و وەڵاکەردەیۆ ماددە هۆشبەرەکان.

لایەنەێوە تەریچ کاولکاری ئابوورییا. فرەو ژەنا بێکارېنۍ، بە ڕاسی مەحکوومېنۍ بە هەرمانەو دلۍ یانەیۆ جە یانەنە، کۆیلۍ مکریا، هەرمانەکێشا مە وینیا و جە ڕوو ئابوورییوە تواناو ڕاوەبەردەی ۋێشاشا نییا. دەس و باڵشا مەڕیان و لاوازۍ بیێنۍ. پەی نموونەی جە بواروو پەروەردەیچەنە هەمان چێو مکەرا. ئیساتۍ بەرنامەو پەروەردەیشا ئاماڎە کەردەن. ئینە بنەمایۍ تەمام ژەنکوشتەین و بەڕاسی دژوو کۆمەڵایەتی بیەین. مەنهەجوو دوژمنایەتیا چنی بیروباوەڕەکا. مۆنیستی، ئایینی و ڕەگەزپەرسانەن. گەرەکشانە جیلی ئایندەی بە فاڕای ویرکەردەیۊیشا بە سیستمێکوە پەروەردەیی کە چنی ۋێش بگونجیۆ، ئاماڎە بکەرا. گەرەکشانە گلېرگێوە کۆیلە وەش بکەرا. حەرپاسە کارش سەر کریان و وەڵا کریانۆ.

جە ڕوانی ۋییەردەنە جە هەواڵەکانە دیم. جەمۍ خۊنکارۍ گەنجۍ کناچۍ. مەراسیموو بەرشیەیشا هەن پەی مەراسیمەکەی ملا. بەمەڵامەتوو جل و بەرگەکەیشاوە ڕا مەڎا بلانۍ دلۍ مەراسیمەکەی. ئی جۆرە هجوومە ئینا زیاڎبیەینە. واتە سیاسەتوو کوشتەی ژەنا. جە گرڎ شۊنێنە جەنگی دەروونی مکریۆ. بەردەوام پاسە مکەرۆ  ئیتر لاتۆ ئاسایی بۆوە. ئی حاڵەتە ٢٤ سەعاتەی کارش پەی مکریۆ. نوویسەر، ڕۆنامەنوویس، سیاسەتمەداری ئشناسیا؛ تنووتیژی جە بنەیانەکاشانە موینی. یان هونەرمەندێوە نامیە؛ تنووتیژی جە خێزانەکەیشەنە موینۆ. ڕۆنامەنوویس و نوویسەرێوە نامیە؛ تنووتیژی جە خێزانەکەیشەنە موینۆ. تنووتیژی دلۍ گرڎ چین و توێژەکا گلېرگەینە موینۆ.

ئی دەسەڵاتە فاشیستە، دەوڵەتوو فاشیستی ئاکەپە-مەهەپەی، سیاسەتێوە چامنە جابەجێ مکەرۆ کە کولتووری ڕەگەزپەرەسیش زیاڎ کەردەن و تنووتیژیش دژوو ژەنا دە ئانڎە پەرە پنەدان. محاڵا چی جۊرە سیاسەتاوە ئەنجام بەدەس بێنە. جمیەروو ڕزگاریوازی ژەنا جە گرڎ شۊنێنە گەشە مکەرۆ. ئینەیچ پێویسا قەوەت بکریۆ. پێویسا یۆ بە یۆ حسابوو ئینەی چی دەوڵەتە دەسەڵاتدارە پیاسالارەیە پەرسمۍ. ژەنی هێزوو ئانەیشا هەن ئی ۋنەپەرسایۆ بکەرا.