ئەندامو کۆمیتەو ڕاوەبەری پەکەکەی دوران کاڵکان بەشداری بەرنامێوە تایبەتو تەلەفزیۆنی مەدیا خەبەریش کەرد، کاروەدێکێ دماو بانگەوازەکەو ڕابەر ئاپۆیش هورسەنگنێ. پوختەو هورسەنگناکەو دوران کاڵکانی پی جۆرەنە:

دوران کاڵکان ئاماژەش بە جیاوازی نەورۆزو ئێساڵی کەرد و ئەرەیاوناش ئی نەورۆزە چوار پارچەو کوردەسانی و کوردا و دۆستەکاشا بەجۆش و خرۆشێوە زیاتەرۆ مەیا پێوای نەورۆزیۆ. واتش: "ڕابەر ئاپۆ نامێش پەی ئی نەورۆزەیە نیارە، واتش "نەورۆزو ئاشتی و گلێرگەی دیموکراتیک". چی کاتەنە، بانگەوازێوە چانەش کەرد. قۆناغەکەش پاسە پێناسەکەرد. گەلەکەما ماچۆنە، ئی نەورۆزە، نەورۆزو ئازادی ڕابەر ئاپۆین. ئی نەورۆزە ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی بۆنە".

هەرپاسە دوران کاڵکان نەورۆزش جە ژەنا و جوانا و هێزەکا گەریلای و گەل و دۆسا کوردی موبارەک کەرد، جە کەسێتی مەزڵوم دۆغانینە گرڏو گەشمەرڏا نەورۆزیش یاڏوستیمێ.

دوران کاڵکان ئاماژەش پانەیە کەرد داوا و درووشمەکێ بەشداربیەکا ئی نەورۆزەیە ئاشکرێنێ، واتش: "گرڏ ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆیشا گەرەکا. پی نەورۆزەیە ماچانە "نەورۆزو ئازادیی جەسەیی ڕابەر ئاپۆ"، ی گەرەکشانە ڕابەر ئاپۆ هەلومەرجو ژیوای و هەرمانێ ئازادەش پەی بڕەخسیۆ. سیستەمو ئەشکەنجە و گۆشەگیری ئیمراڵی هورشنریۆوە و ڕابەر ئاپۆ جە ئیمراڵینە بەربشۆنە".

جە درێژەنە واتش: "نەورۆز چن ئازادی تازەکەرۆوە، هامکاتەنە مرۆڤایەتیش تازەکەرۆوە. ڕابەر ئاپۆ واتش: "نەورۆز چنی پەکەکەی چن جوانا، ئێمە بەبێ مەڵامەت چنی پەکەکەی ئی ڕووەما دەس پنە نەکەرد". بەخاسی واتاو جۆشو خرۆشو نەورۆزیشا دەستنیشان کەرد. گەریلا بە ئەوەکۆشای سەرو بناغەو گەشمەرڏە قارەمانەکاما، نەورۆزش یاونا ئی مانێ حەقەتینێ. یاوێ پی ئاستەی. بەهیوانمێ نەورۆزو ئێساڵی بۆنە نەورۆزو ئازادیی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی. سەرو ئی بناغەیە کوردەسان ئازاد بۆنە، تورکیا و وەرکەوتوو دلێڕاسەی دیموکراتیک بۆنە. ئێمە پەی ئینەی کۆشش مکەرمێنە و مژیومێنە. سەرو ئی بناغەیە، ژەنێ و جوانێ و گەلەکەما و گەلا تورکیای و وەرکەوتوو دلێڕاسەی و گرڏ و دۆسا چڕمێ کە زیاتەر ڕووە بکەرا مێڏانەکا نەورۆزی، بە جۆش و خرۆشۆ نەورۆزی موبارەک بکەرا، بە دەنگێوە بەرز داواو ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی بکەرا".

نەورۆز بە بانگەوازە تاریخییەکە و ڕابەر ئاپۆی دەسش پنەکەرد. بانگەوازەکەش ئینا یەرەمین حەفتەنە. ئایا چی کاتەنە چ وەڵکەوتێوە ئاما ئاراوە؟ جە پراکتیکەنە چێشما وینا؟

دوران کاڵکان ئاماژەش پانەیە کەرد، دماو بانگەوازە تاریخییەکەو ڕابەر ئاپۆی، شاندو دەم پارتی چنی لایەنەکا گلێرۆبییەی وەرفراوانشا ئەنجامدا، گفتوگۆی جیاواز هەن، نەیارێ هەنێ، بڕێ کەسێ هەنێ هەوڵمڏانە بە ویستو وێشا هورسەنگنای بکەرا، بەڵام کەسانێش هەنێ بەڕاسی گەرەکشانە جە پرسەکەی یاوانە، واتش: "بەڵام جە پراکتیکەنە چێوێ ئەوتۆ نییا. قسێ هەنێ، بەڵام پراکتیک نییا. بانگەوازەکەو ڕابەر ئاپۆی جە جەهانەنە دەنگش داوە. گرڏ لێوە و ئەرەیاونایش بێ. تەنانەت ئەمریکا و چین و گرڏو دۆڵەتەکا قسێشا کەردێ، هێزە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکێ قسێشا بێنێ. گرڏ هیوادارێنێ و چەمڕێنێ. بەڵام هیوا و چەمەڕوانییەکێ جەڕووەو سیاسییۆ بانە بە چێش، نمەزانریۆ. هیچ چێوێ ئەوتۆ جە پراکتیکەنە نییا".

دوران کاڵکان ئەرەیاوناش ئێمە ئی ٢ حەفتە و نیمە ئەوەکۆڵییایما جە مانیفێستۆکەو ڕابەر ئاپۆی کەردەن و دلێ وێمانە تاوتوێما کەرد و گەرەکمانە ئانەی یاوێنمێنە یاونمێش بە گەلەکەیما، ئی هەوڵێ ئێمە هەنێ، بەڵام ڕەوشەکە ئاسان و سادە نییا، واتش: "دماو بانگەوازەکەو ڕابەر ئاپۆی، ڕاوەبەرو ئێمە ئەرەیاوناش بانگەوازەکەو ڕابەر ئاپۆی جابەجێ مکەرۆنە و با جۆرە مامەڵە مکەرۆ، ئینەش پەی ڕاو گرڏی ئاشکرا کەرد. واوەیش کەردۆ پەی کەردەیۆ ڕاو وەردەمو ئینەی، ئایێر بەس ئەرەیاونمێ. چی ڕوانگۆ ئەرەیاویێ و هورسەنگا بێنێ. هامکاتەنە وەڵێ چن ڕوێ ڕاوەبەرو ئێمە، پەی ڕەخنەگێرتەی چانەی ئی ڕەوشە جە قسێنە مەنەنۆ و نەلان بوارو پراکتیکیۆ، پەی ئاگادارکەردەیۆ ڕاو گرڏی چی بابەتەیە، جە ئەرەیاوناو نەورۆزوینە بڕێ ئاگاداری و هۆشداریش وەڵاکەردێوە. ئێمە ئانەی سەرما بێ کەردما. کەس چمەڕاو ئانەی نەبێ ڕابەر ئاپۆ بانگەوازێوە چانە بکەرۆ. بڕوا نەکەرێنێ، واچێنێ پاسە مەبۆنە. ڕابەر ئاپۆ ئانەش کەرد کە کەس بڕوا نەکەرێ و چەمەڕا نەکەرێ".

هەرپاسە واتش: "جە پرۆسەو ٢٠١٣ و ، ٢٠١٤، جە نامێوەنە بە ڕابەر ئاپۆیما واتەبێ "ڕەنگە ئێمە بیمێنە ڕاوەبەرو جەنگی، تاومێنە جەنگ بکەرمێنە. بەڵام ئێمە نمەتاومینە بیمێنە ڕاوەبەرو ئاشتی. تەنیا ڕابەر ئاپۆ تاوۆنە ئاشتی بەدی بارۆنە. ڕابەر ئاپۆ تاوۆنە پرۆسەو ئاشتی بەرۆ ڕاوە. پۆکەی چی ڕوانگۆ مەبۆنە چەمەڕاو زیاتەری جە ئێمە بکەرۆ". جە نامەکەنە ئینەما واتەبێ. جە ئەرەیاوناو ١ و ئادارینە ئینەما پەی ڕاو گرڏی ئاشکرا کەرد. ئەر کۆنگرە بکریۆ، هورشانایۆ پەکەکەی و چەکنیارەی تاوتوێ بکریۆنە، ئینە تەنیا بە ڕابەر ئاپۆی کریۆنە، کەسی تەر نمەتاوۆنە کەرۆش. مەبۆنە هیوا بە کەسی تەریرە هورواسیۆنە. وەڵێ بانگەوازەکەیش، دۆڵەت و ڕابەر ئاپۆچ هەڵوێسو ئێمە زانێ. ئێمە پەی ڕاو گرڏیما ئاشکرا کەرد. پەکەکە جوابش داوە، ئەتمۆسفێرێوە ئەرێنیش پێکئارد. لاو ئێمە بڕێ چێوێ کریێ. بەڵام جەلایەنو وەراوەریۆ هیچ نەکریا. هەڵای ماچانە با پەکەکە فڵان چێو بکەرۆ".

دوران کاڵکان ئاماژەش پانەیەدا سەرەڕاو بانگەوازەکەی و جوابی ئەرێنی پەکەکەی، بەڵام هیچ هەنگامێوە پەی خاستەرکەردەو ڕەوشو ڕابەر ئاپۆی نەگیریانەرە وەر، ڕەوشو ئیمراڵی نەفاڕیان، سیستەمو وەڵینی پێسەو وێش بەردەواما، جە پەرلەمانەنە هیچ هەنگامێوە مەنریۆنە، واتش: "پەی نموونەی، باس جە ئامادەکەردەو یاسێ تازێ کریێ، باسو ئەرەمەزنارەو کۆمیسیۆنو مافو هیوای کریێ. واچێنێ چەم خشگنایۆ بە ڕەوشو یاسایی و دەستووریرە کریۆنە. ئینە چێوێ ئاسایی نییا. بەڵام چی ڕوانگۆ، هیچ وەڵکەوتێوە پراکتیکی نییا. هەرمانەکێ دەم پارتی هەنی، هەڵوێسو پارتەکا هەن کە دەم پارتی ڕەت نمەکەراوە، بەڵکوم بە گەرمی پێشوازیش ونە مکەرا. بەڵام مەیا وەردەمو ئەرەیاوناکا و گرڏ چێوێ ژەهرئاسا ماچانە. واتە نیشانەش مڏانە چێوێ ئەوتۆشا وێشانە نەفاڕان. ماچانە جە فڵان کاتەنە کریۆنە، باسیپو دماو جەژنێ مکەرا. گرنگ نییا تا جەژنەی ئایندێ چن کات ویەرۆنە. چی بارودۆخەو ئیسەینە وینریۆ کە دەسەڵات هەوڵو سەرقاڵکەردەی و فریودای مڏۆنە. چونکە ئانەی قەولشا دابێ جەماوەو حەفتەی یوەمەنە بکەراش، نەکەردشا. پەنەوازا گرڏ کەسێ ئینەی زانۆنە".

ئێمە پرۆسەکەی تاوتوێ مکەرمێنە، بەڵام ئی پرۆسە چنین دەسش پنەکەرد؟ گفتوگۆ و هەڵوێسەکێ دەربارەو پرۆسەکەی چنینێ بێنێ؟
کاڵکان واتش: " ماچانە ڕابەر ئاپۆ پرۆسەکەش دەس پنەکەردەن، بەڵام ئینە ڕاس نییا. کاتێ جە لایەنو بەرەو کوردییۆ هورسەنگیۆنە، کاتێ بە گرڏی هورسەنگیۆنە، مشۆم بە دروسی هورسەنگیۆنە. ئی پرۆسە چنین دەسش پنەکەرد؟ ئینەیچ تاریخێوە ١٠٠ ساڵەش هەن. تاریخو جەنگو ٤٠ ساڵەو پەکەکەی هەن. هەرپاسە پرۆسەو پاکتاوکەردە و تەسفیەکەردەی جەماوەو ١٠ ساڵا ویەردەینە هەن، کە هەوڵو ناستەو پەکەکەی دریان سەرو بنەماو پلانێوە، بە بەکارئاردە و گرڏو سەرچەمەکا تورکیای. دەسەڵاتو ئاکەپەی هێزش جە گرڏی هورگێرت، حەر جە ئەمریکا، ڕووسیا، ناتۆ تا ئێران، گرڏو سامانو تورکیایش بەکارئارد پەی دلێنە بەردەو پەکەکەی و سەرکوتکەردەو گەریلای. سەرو بناغەو ئی پلانێ جە ٢٤و  تەمموزو ٢٠١٤ هرووژم پێکئاما، مەهەپە بەشداربێ، ئینە وەسێ نەبێ، پەدەکەچ بەشداربێ، وەسێ نەبێ، عێراق بەشدار بی. بە گرڏو دەرفەتەکا دلینەی و چبەرو دۆڵەتو تورکیای پەی دلێنە بەردەو پەکەکەی هرووژمش کەرد. ٣ ساڵێ بەردەوام بێ. نەتاواشا سەرێ گنانە. ئامانجەکەشا ناما دی. مشۆم ئینەیە قبووڵ بکەرا. بەڵێ، ئێمەچ مەتاومێنە بە ئەوەکۆشای چەکداری دۆڵەتو تورکی وڕنمێنە. بەڵام چێرو گرڏو قەیرانە ئابووری و سیاسییەکانە ئی جەنگە ئامادەن و مەڵەمەتو ئی جەنگەیش هەن".
هەرپاسە کاڵکان ئەرەیاوناش مەڵامەتێ تەرو پووچەڵکەردەیۆ هرووژمەکێ ئاکەپەی هەڵمەتەو مییاننەتەوەیی جە ١٠و تشرینو یوەمو ٢٠٢٣ بێ، وە جەختش کەردۆ ڕووەدێکێ وەرکەوتوو دلێڕاسەی و ڕاسی جەنگو جەهانی یەرەمی، جە جەنگو عێراقی و کەنداویۆ تا یاوۆنە دماین جەنگ جە غەززە و لوبنان و فاڕیایەکێ سوریای، چی ڕوابپنگۆ کاریگەریسا سەرو فاڕییایەکا بییەن، چونکە ئیتر فاڕییایەکێ تورکیا و ئێرانی گێرۆوە، چونکە پلانەو هێڵەو وزەی چێرو سەرپەرشتی ئیسرائیلینە هەن و جە هیندستانۆ تا یۆنان درێژ بۆوە، ڕاو ئی هێڵەیە پاککریانۆ و ئیسە نۆرەو تورکیای ئامان، پۆکەی تورکیا تەرسیش ونە نیشتێنە، ئی هەژموونەو ئیسرائیلی جە وەرکەوتوو دلێڕاسەینە هەڕەشێنە پەی سەرو تورکیا.

کاڵکان واتش: "بەمەڵامەتو ئی تەرسێ و نیگەرانیۆ، دەسەڵاتو ئاکەپەی و مەهەپەی پەی مردایۆ وەراوەرو ئینەی، چێرو نامێ "مشۆم یۆبییەو دلینەیما پارێزنمێ"، دەسشا کەرد بە باسکەردەو واڵە و برایەتیی کوردی و تورکی. ڕووەشا کەردە ڕابەر ئاپۆی. دۆڵەتو باخچەلی جە ١ و تشرینو یوەمی چنی پەرلەمانتارا دەم پارتی گلێرێ بیێوە و دماتەر جە پەرلەمانەنە واتش، مشۆم ڕابەر ئاپۆ جە فراکسیۆنو دەم پارتینە قسێ بکەرۆ، باسو تاریخو برایەتی کورد و تورک بکەرۆ. ڕابەر ئاپۆ ئینەش هورسەنگان و جە ٢٣ ی تشرینو یوەمینە دیدارێنە چنی عومەر ئۆجالانی، واتش ئەر هەلومەرج ڕەخسیۆنە، هێزو ئانەیم هەن پرسو کوردی جەزەمینەو تنوتیژی و جەنگیۆ فاڕونە پەی سەرو زەمینەو یاسایی و سیاسیی. هێزی تیۆری و پراکتیکیم پەی ئینەی هەن. پرۆسەکە پاسە دەسش پنەکەرد. دماتەر شاندو ئیمراڵی دیدارشا چنی ڕابەر ئاپۆی ئەنجامدا و جە ٢٧ و شوباتینە ئەرەیاونایش دا. واوەی کریاوە کە دۆڵەت گلێرۆبییەیش ئەنجامدان. دماتەر ئی بانگەوازە کەوت ڕۆژەڤۆ. ئێسە گفتوگۆکێ ئینێ چ ئاستێنە؟ ئی حەقیقەتە جە یاڏ کریان، قسەکێ دۆڵەتو باخچەلی، بانگەوازەکەو، برایەتی کورد و تورکی، ڕەوشو کوردی قسەکەردەو ڕابەر ئاپۆی جو پەرلەمانەنە و هورسەنگنێ .
کاڵکان ئاماژەش پانەیە کەرد، پێچەوانەو ئانەی میدیاو جەنگی تایبەتی ماچۆنە: "کێشەکە، کێشەو پەکەکەین"، ئی پرسو کوردەیە، پرسێوە ١٠٠ ساڵەین، ئی پرسە پەکەکەش خوڵقنا، پەکەکە پەی ئانەی ئەرەمەزیا ئی پرسەیە وینۆنە و چارەسەر کریۆنە، ئیتر کورد فریو مەدریۆنە، کێ باسو چارەسەری پرسو کوردی مکەرۆ، پەکەکە پنەش ماچۆنە: "فەرماوە چارەسەرش بکەرە".
هەرپاسە جەختش کەردۆ، کورد ئی پرسەسە نەخاڵقنان، بەڵکوم بەرئەنجامو زیهنیەت و سیاسەتو قڕکەرو دۆڵەتو تورکیا، کە جە ساڵو ١٩٢٤ ـەیۆ هەوڵو دلێنە بەردەو کوردی مڏۆنە، چارەسەرو نەمەنەو ئی زیهنیەت و سیاسەتەیە.

چی مژارەنە فاڕیایۍ هەن؟

دوران کاڵکان ئاماژەش پانەی کەرڎ، کەس نمەلۊوە تاریخەرە و نمەواچۆ کە ئانە سەدێوەن کۆمکوژی کوردا مکەرمۍ، چن جارۍ کورد کۆمکوژکریێنۍ، خۆ ئا کاتە پەکەکەیچ نەبۍ، کۆمکوژی دێرسیمی کریا، ئا کاتە پەکەکە هەر نەبۍ، پۊکەی مشۊم هۊرسەنگنای درووس پەی مژارەکەی بکریۆ، واتش: "پەکەکە ئی پرسەشە وەش نەکەرڎەن، ئی پرسە پەکەکەش وەش کەرڎ. پەکەکە پەی نیشاندای و چارەسەری ئی پرسەیە ئەرەمەرزیا. هەڤاڵا هۊرسەنگنایشا کەرد و واتشا، پەکەکە دەوری تاریخی ۋێش یاونا مەنزڵ. ڕابەر ئاپۆ و پەکەکە و هەمڕایایچش واتەنشا، پرسو کوردی چارەسەر بکەردۍ، بیەو گەلوو کوردی و مافو گەلوو کوردی قبووڵ بکەردۍ، تورکیای دیموکراتیک بکەردۍ، پەکەکە حیچ چێوێش پەی ۋێش گەرەک نیا. ئیساتێچ حیچش گەرەک نیا. ئی بانگەوازەو ڕابەر ئاپۆی پی مەعنۍ مۍ. کەچی ئیسە وچیۆ "دەس پنە بکەرە، ۋێت هۊرشێونۆ". باس چینەی مکەرۆ، نەک هەر پەکەکە، ماچا جە هەر شۊنۍ جەهانینە گرووپێوە گولانە بە نامۍ کوردیوە بۆ یەکسەر پېوەسا بە پەکەکەیۆ و مشۊم هۊرشێویۆوە. نمەبۆ حیچ ڕێکوستەیۍ بە نامۍ کوردیۆ بۆ. ئینە چ چارەسەرێوەن پەی پرسو کوردی؟".

کاڵکان جەختش کەردۆ، ئینەی دەسەڵات مکەرۊش کاتکوشتەیا، بەڵام مشۊم بزانا ڕابەر ئاپۆ دما دەرفەتو ئاڎیشان، دیموکراتیکبیەی سەرو بناغەو ئازادی کوردا پەی پارېزنای یۊبیەی تورکیای دما دەرفەتو ئاڎیشان، ئەر پی جۊرە نەجماوە نمەزانا ئایندەشا چێش بۆ و چێش چەمەڕاشانە، پەی ئانەی بانگەوازەکە بێ دی مشۊم ڕابەر ئاپۆ دلۍ هەلومەرجۍ ئازادینە کار و کۊشش بکەرۆ، بەڵام ئاڎۍ ۋەرپرسیاری ۋێشا جابەجێ نمەکەرا، واتش: "ئانەی ئی بانگەوازەشە کەرد باخچەلی بۍ، واتش بۍ پەرلەمان. ڕابەر ئاپۆ چنی بلۆ پەرلەمان؟ جە هەلومەرجو گۆشەگیری ئیمراڵینە حیچ فاڕیایۍ نییا. مەگەر پاسە مزانا بە دڵو ۋێش جە ئیمراڵینە مەنۊوە، چا ۋێش زینانی کەرڎەن. پاسە نمەبۆ. ئاڎۍ تاوانبارێنۍ کەچی ۋێشا بە حەق موینا. پاسە نمەبۆ. ئیساتۍ بڕۍ مەیاو هەوڵ مڎا، دەس سەرو دەرفەتەکا پەکەکەیرە گێرا، هەوڵۍ چامنە مڎا و باس چینەی مکەرا. تەنیا پنەشا ماچمۍ، ئی کۊششەتا ئارەزووۍ مەحاڵ و بێهودەن.

بڕۍ ماچا با پەکەکە کۆنگرە بینۆ، بەڵام لایەنی ۋەرا ۋەر حیچ نمەکەرۆ. ئینە چنی بۆ بە ڕۆژەڤ؟

دەربارەو پرسو بینای کۆنگرەی کاڵکان ئاماژەش پانەی دا وەک پەکەکە چی مژارەن ڕۊشنێنۍ و ڕابەر ئاپۆ ئا بانگەوازیەشە چنەکەردێنۍ و جە ١و ئادارینە پېسە پەکەکەی جوابو بانگەوازییەکەیشا دانۆ. کاڵکان جەختش چانەی کەرڎۆ ئا کەسەی متاوۆ کۆنگرە بینۆ و قەرار سەرو چەکنیایرەو پەکەکەی بڎۆ تەنیا ڕابەر ئاپۆن و ئینەش وات: "گرڎ کاتۍ واتەنما، تەنیا کەس بتاوۆ ئاشتی بەینو کوردی و تورکی بارۆ ئاراوە ڕابەر ئاپۆن. کاتێ ئینەی ماچمۍ مەبەسما فریوودای کەسی نەبیەن. تەنیا حەقەتینەکەما واتەن. مشۊم ئینە بزانیۆ. ڕابەر ئاپۆ جە کۆنگرەو پەکەکەینە نەبۆ، نمەتاویۆ قەرارو چەکنیایرەی بڎریۆ. کەس نمەتاوۆ ئی قەراریە بڎۆ. تەنیا ڕابەر ئاپۆ متاوۆ ئی قەراریە بڎۆ. ئینسان سەرەش سوڕمەنۆ، کاتێ ماچا گەرەکمانە پەکەکە ۋێش هۊرشێونۆوە. گەرەکمانە چەک بنیۆرە. ڕابەر ئاپۆیچ ماچۆ، متاوو ئینەی بکەرو. ئاکەپە، مەهەپە و لایەنەسیاسیەکۍ تورکیای ماچا، تەمام کەواتە کەرەش. ئەر شمە بە دڵسۆزانە پڕۊسەکەنە بیدۍ، ڕابەر ئاپۆیچ ماچۆ، من متاوو ئانەی بکەرو. دەی بازدۍ با بۍ، کۆنگرەو ۋێش بینۆ، قەرارو هۊرشێونایۆ هۊرگېرۆ، قەرارو چەکنیایرەیچ هۊرگېرۆ، پەکەکەیچ هۊرشێونۆوە و چەکیچ بنیۆرە. ئەر ئامانجتا ئینەنە دەی ڕابەر ئاپۆ متاوۆ ئانەی بکەرۆ. شمە چی ڕابەر ئاپۆی دلۍ هەلومەرجی قورسو ئیمراڵیینە زینانی کەردۍ؟ چی؟ ئینا ئانەی نیشانە مڎۆ کە نیازو چێوۍ تەریشا هە و جیاوازا. دیار نییا چێر بەچێر خەریکۍ چێشینۍ. ئاشکران دڵسۆزۍ نیەنۍ، یۆگێرتۍ نیەنۍ. گەرەکما نیا ئینەی واچمۍ، بەڵام داخەم نمەشۆ ئینە حەقەتینەکەن. ڕابەر ئاپۆ واتش متاویۆ گرڎ جۆرە پرۆڤۆکاسیۆنێوە بکریۆ، مشۊم پرۆسەکە بەخێرایی بلۆڕاوە. پەی خێرا لوای وەڵۍ پرۆسەکەی ڕابەر ئاپۆی جە ٢٧و شووباتینە پەیامش دا، پەکەکەیچ جە ١و ئادارینە ئەرەیاۋنایش دا. چا کاتۊن دەسەڵات و دۊڵەت چێشا کەردەن؟ حیچش نەکەرد. جگە جە قسەکەردەی حیچی تەرش نەکەردەن. پۊکەی واوەیش مکەرووە، با گرڎ کەسێ بزانۆ. پەی کۆنگرەو پەکەکەی کە ڕابەر ئاپۆ ئازاد نەبۆ، ڕاوەبەریش نەکەرۆ، حیچ کاتێ نە متاویۆ قەرارو چەکنیایرەی نە متاوۆ قەرارو ۋۍ هۊرشێونایۆ بڎۆ. سەیرا چی چینەی نمەیاوانە، بەڕاسی سەرەم سوڕمەنەن. دلۍ ئی مژارەینە فرت و فێڵۍ هەن. گەرەکشا نیا کەراش. ئانۍ جە ئیساتێنە چەکشا ئینا دەسەنە، پەی ئازادی ڕابەر ئاپۆی چەکشا هۊرگێرتەن، سەروئینەی قەسەمشا واردەن. تا ئازادی بەڎەنی ڕابەر ئاپۆی نەوینا چەک مەنیارە. کەس نمەتاوۆ چەکشا پنە بنیۆرە. تەنیا متاوا چەکەکاشا بڎا بە ڕابەر ئاپۆی. گەلیچ قبوڵش نمەکەرۆ. گەلیچ ماچۆ مشۊم ڕابەر ئاپۆ ئازاد بۆ. ئینە هەرەشۍ و گورەشۍ نییەنۍ. با کەس پی جۊرە هورش نەگێرۆ. بەربڕیەو حەقیقەتێوەن. لۋەرو ئانەی بە جۆرێوە تەر هۊرنەگیریۆ، ناچارۍ بێنـمۍ ڕۊشنش بکەرمۍ و بە ئاشکرا باسش بکەرمۍ. ڕاوەبەریما هێزێوە پی جۊرەش نییا. پەکەکە ڕێکوستەیۍ پا جۊرە نیا کە بەشێوێوە ئاسان قەرارش چۆوە بڎریۆ، چنی جە پەکەکەی یاوێنێنە؟ ئینسان سەرەش سوڕ مەنۆ. ئاشکران ئانڼە سەرو پەکەکەی قسۍ مکەرا، گرڎ کەسێ قسۍ مکەرۆ، بەڵام کەس چنی پەکەکەی قسۍ نمەکەرۆ. گرڎ کەسێ سەرش قسۍ مکەرۆ، کەچی کەس قسێش چنی نمەکەرۆ. بەڵام نمەواچا ئێمە با جە پەکەکەییەکا پەرسمۍ بزانا بە پاو ئی پێشنیارا جماوە یا نا، کەس نمەپەرسۆ. تەنیا ماچا پەرسشا بە رابەر ئاپۆی کەردەن، بەڵام ڕابەر ئاپۊیچشا وستەن دلۍ هەلومەرجو زینانیکەردەی ئیمراڵییوە. پی جۊرە نمەبۆ. چی هەرمانێنە دڵسۆزی و یۊگێرتەیی بەرمەبڕا. ئەر بە ڕاسی دڵسۆز و یۆگێرتۍ با، مشۊم ۋەرپرسیاری جە ئەستۆ بگێرا. پەی چێشی، پڕێنە بۍ ئانەی حیچ چێوۍ بۆ، دەوڵەت باخچەلی ڕابەر ئاپۆی خوڵقەو پەڕلەمانی مکەرۆ. با ڕا بڎا ڕابەرایەتی بۍ قەندیل. با کۆنگرەو ۋێش بینۆ. هەر ۋێش واتەبێش، متاوو ئا قەراریە بڎەو کە داوا مکریۆ. رابەر ئاپۆ قەولش دان کە متاوۆ ئینەی بکەرۆ. ئێمە نمەتاومۍ ئا قەولیە بڎەیمۍ. با ڕابەر ئاپۆ کەرۆش، چی ڕاش ۋنە گێرا؟ دیارا مەڵامەتی جیاوازش ئینا پەشتیۆ."

ئایێربەسەکەیچ قسێش سەرەنە، ئامارەکۍ هەپەگەی هەنۍ، هرووژم مکریۆ. ئاژەو بەرەو جەنگی چنینا؟ ئایێربەسەکەو پەکەکەی تا چ ئاستێوە کۊتەن بوارو جابەجێکەردەیۆ؟

هەرپاسە کاڵکان جە بەردوامیینە باسش جە پرۆسەو ئایێربەسی کەرد، واتش دماو ئانەی گفتوگۆو مژارەکەی کریان، پەی کەردەیۆ بەرەی ڕووەو پرۆسەکەیرە ئایۍربەسشا ئەرەیاۋنان و ئینەش وات: "ڕەنگاتی قسەکەردەی چی مژارەنە ئاسان بۆ. سەرنج دەیدۍ، لایەنی ۋەرا ۋەر دژو ئینەیچ مرداوە. سەرەتا واتشا خاسا. دماو چن ڕوۍ چێش ڕووەشدا، بەهەرحاڵ چێرو ئینەیۆ نەواخنۍ قڕکەر هەن، پاسە بەرگنۆ، مېیانو دژمنایەتی کوردی، جەنگی تایبەتا، دەوڵەت باخچەلی واتش 'دڎان بە ئایێربەسیرە نمەنیەیمۍ'. قسەکاو ۋێشا فاڕا. چنی باوەڕ پینەی بکەرمۍ؟ ئەر شمە دژۍ ئایێربەسیندۍ، ئا کاتە چێش بکریۆ؟ بەراسی هەرمانێوە نائەقڵانییەنە ماچا ئایێربەس نیا، مشۊم پەکەکە چەک بنیۆرە و تەسلیم بۆ."

کاڵکان جە درێژەنە باسش جە هەوڵە تێکدەرانەکا کەرڎو واتش: "پاسەش موینو، وەزیرو وەرگیری یاشار گولەر و وەزیرو جبەری هاکان فیدان هەوڵمڎا ئی هەرمانۍ شێونا. لوۍ پەی سووریای و عێراقی و جەهانەرە گێڵا. مزانمۍ چێش مکەرا و ئاگاڎارۍ ئانەینمۍ، ملا هەر یاگۍ قسێوە جە ئیسفاڎەو کوردانە نمەکەرا. گرڎ کاتۍ بە شێوەیی دژایەتی کوردا مکەرا. ئا شاندەی کە دماو ڕێککەوتەیەکەو دیمەشقی لووا پەی سووریای، ڕاوێژکارۍ میتیچیش چنە بێنۍ، لوۍ پەی ئانەی کوردا ئاستەنگ بکەرا."

کاڵکان ئاماژەش پانەیچ دا کە مشۆم دۊڵەتو تورکی دەس جە جەنگی تایبەتی هۊرگێرۆ، واتش: "ئایێربەسما ئەرەیاۋنا پەی ئانەی پرۆسەکە بە پراکتیکی بلۊڕاوە، جەختما چانەی کەرڎۆ. مزانمۍ کە ئاسان نییا، بە ئاسانی حوکم نمەڎەیمۍ، بەڵام نمەبۆ کەس زۆرما چنە بکەرۆ. نمەبۆ فشار جە ئارامگێرتەیما بکریۆ. پەکەکە حیچ وەختۍ نەواتەنش سەرکۊتەی ڕەهاما بەدەس ئارڎەن. یان واتەنش، سەرکۊتەی هەن، متاومۍ بە شکۆو ۋێماوە گژیەیمۍ و گەشمەرڎۍ بیمۍ. گرڎ کاتێ پی جۊرە جمێنمێوە. تا ئیساتێچ ئاژەکە پی جۊرە بیەن. مڎرامان هەن. هەوڵمڎا جە ڕاو جەنگیوە پرۆسەکەی شێونا. کۆمکووژیشا جە کۆبانێنە ئەنجام دا، نۆ کەسێشا جە بنەیانێوەنە کوشتۍ. ماچا مشۊم بەرگنۆ کۍ ۋەرپەرسا چینەی. جگە جە وەزیرو وەرگیری کەس نمەتاوۆ ئینەی بکەرۆ، ئەمرە مکەرا و جابەجێ مکریۆ. هەرۋێش بە تەنیا ئەمرە بە سووپاو ۋێشا نمەکەرا، پاسە جماوە پېسە ئانەی ئەمرە سەرو پەکەکەیچەرە بکەرا. ماچا دەمودەس چەکەکاتا بنیەیدێرە و تەسلیمۍ بیدۍ. تۆ ئەمرە سەرو کێرە مکەری؟ مشۊم ئینسان بڕۍ سنوورو ۋێش بزانۆ."

'کێشەو جددیەتی هەن'

کاڵکان جە بەردوامیینە ئینەش وات: "بەڵێ، گرژی هەن. سەرنەکەوتەن، نمەتاوۆنە نکۆڵی چینەیە بکریۆنە. ئینا شۆنەو سەرکۆتەی هەرزانیۆ. ئانەی سەرکەووتەی هەرزان بەدەس بارۆنە، جەئیسفادە و ئی وڵاتەی و دۆڵەتە نمێ. دۆڵەت، حەر وێس گەریلا ئاشکراش کەرد. گەریلا جە قەندیلەنە فڕۆکێوە بێفرۆکەوانو ئاکانجیش وستەرە وار، ئانەی پەنەش وچیێ 'حەجگیز نمەتاومێنە مەڕیۆنە'. هەپەگە ماچۆنە ئینە ئاگادار کەردەیۆن. ئینە یوەم دانە نییا، چنی تەرێ وسیێنێرە وار و جە ڕاو گرڏی شاریێنی. جە ڕابەر ئاپۆیش شاراوە. هەڕەشێما نەکەردێنە. با بە هەڵە لێکنەدریێۆوە. پرۆسەکەی پێچەوانە نمەکەرمێوە، هەوڵەکێ ڕابەر ئاپۆی تێک مەرەیمێ. با جۆرەما نەکەردەن. وەرەنگارێ بییەیمێ و پلانەکێما ماڕێ. ناتوانننمەتاوانە گەریلای سەرکۆت و بکەرا. نمەتاوانە پەکەکەی ماڕاو و دلێنە بەراش. مشۆم ئینەیە قبوڵ بکەرا. ئینە جە بانگەواز و قسەکا ڕابەر ئاپۆینە هەن. ماچۆنە، تەڤگەرێ سەرەڕاو گرڏو هرووژمەکا نمەتاویۆنە دلێنە بریۆنە. نمەتاویۆنە سەرکەووت کریۆنە. ئینە پەی پەکەکەیش ماچۆنە. جە لێوەتەرۆ بە بەمڏرامان ئینەما کەرد. قۆناغەکە مەترسیدارا، کاروەدێکێ ئینی ئارانە، دۆخو جەنگو یەرەمی جەهانی ئینا ئارانە، کوردێچ زەرەرو ئینەیشا وەرکەوتەن، بەڵام ئانەی زەرەری فرەش وەرکەوتەن تورکیان. مشۆم گرڏ کەسێ ئینەیە بزانۆنە. هەڤاڵێش ئاماژەشا پنەکەردەن، گەرەکما نیا زەرەرێ پی جۆرە یاوۆنە بە تورکیای. ڕابەر ئاپۆ بە ئاشکرا واتش، ڕا پی زەرەرەیە مەرەیمێ. پی مەڵامەتۆ ماچمێنە پەی دیموکراتیکزەکەردە تورکیای، پەی پارێزناو یۆبییەی تورکیای ڕابەر ئاپۆ بنەمان. با ئی چانسەیە تێک نەدریۆنە. پەکەکە گرڏ کاتێ ئازادی کورداس سەرو بناغەو دیموکراتیزەکەردەو تورکیای هورسەنگنان. ئەوەکۆشای ئازادی جە کوردەسان جە هەمان کاتەنە ئەوەکۆشای دیموکراتیکبییەو تورکیای بێ. ئەر پی جۆرە نەبیێ، چ هەرمانێوەم دکێ پەکەکەی بێ؟ بە دەیان و سەدان جە جونا تورکیای دلێ پەکەکەینە گەشمەرڏێ بیێ. ئاڏێ چ هەرمانێوەشا دلێ پەکەکەینە بێ؟ ئەر پەی ئەوەکۆشای دیموکراسیانەو تورکیای نەبیێ. جە ئیمراڵینە کاتێ سزاو جە قەنارەدایشا دا، ڕابەر ئاپۆ واتش، پەی دیموکراتیک بییەو تورکیای ئەوەکۆشایما بەرد ڕاوە. خیانەت قبوڵ نمەکەرمێنە. تاکە هەڵوێسی راس ئینە بێ. ئینە پی جۆرەنە. ڕا با کەسا نەدریۆنە کە گەرەکشانە ئی پرۆسەیە پێسەو ئامرازێ بەکاربارانە، فرسەت نەدریۆ باکەسا گەرەکشانە تێکشدانە. ئینە هیوامانە. با ئینەچ زانریۆنە، گرڏ کاتێ پی جۆرە مەبۆنە. تەماشەو دۆخەکەی مکەرمێنە، تا چن پی جۆرە بە تاک لایەنە بەردەوام بۆنە، یاوۆنە بە کۆ، مرۆڤ نمەتاوۆنە جە ئیسەنە چێوێ واچۆنە."

بەینو قەسەدەی و حکومەتو کاتیی دیمەشقی ڕێککەوتنێوە ئیمزا کریا. هامکات کۆمکوژی دژو عەلەوییەکا ئەنجامدریا و هەڵای بەردەواما. دماتەر شاندو دۆڵەتو تورکی بەپەلە لوێ سوریا. دماتەر ڕەشنووسو دەستووری وەڵاکریاوە. ئی پرۆسەیە چنین هورسەنگنینە؟

کاڵکان واتش: "کۆبانێنە کۆمکوژی کریا. جە نیمەشەوێنە، ٧ زاڕۆڵێ گەشمەرڏێ کریێ. شاندێ بەپەلە لوێ سوریا تاوەکو ڕانەرانە جە ڕێککەوتەو بەینو قەسەدەی و هەتەشەینە چێوێ بە سوود کوردا مەڕیۆوە. پۆکەی هەڕەشێشا کەردە. پۆکەی ئەحمەد شەرع، وەڵێ کاتێ دەستوورێوە دژو دیموکراسی ئیمزا کەرد. لوێ و فشارشا کەرد. ئامانجێشا بێ، هیچ دەسکەوتێ پەی کوردی نێ دی".

هەرپاسە واتش: "بەڕاسی وەزیرو وەرگرت و وەزیرو چبەرو تورکیای دژو کوردی و دژو دیموکراسی هەرمانە مکەرا. گرڏ لێ مزانۆنە. کەس فریو نمەدریۆنە. چانەی زیاتەریچ، بەپاو ئا زانیارییێ هەنێما. باس چانەیە کریۆنە، کۆمەوژیی عەلەوییەکا جەلایەنو ئا هێزاوە کریان کە گەرەکشانە ئی ڕێککەوتنەیە تێک دانە. ئێمە گەرەکما نییا پی جۆرە بۆنە. بەڵام بڕێ لایەنێ ماچانە، پەشتەو ئی کۆمکوژییۆ بڕێ لایەنی نزیک جە تورکیای هەنێ".

کاڵکان جەختش کەردۆ، پەی پراکتیزەبییەو ڕێککەوتنەکەی مشۆم ئەوەکۆشای درێژخایەن بکریۆنە، ڕاسا تورکیا فشاری فرەش کەردەن بەڵام نەتاوانش گرڏو ئەنجامەکا بەدەس بارۆنە، نییا ئا ئاستەنە کە بەردەوام کاریگەری سەرو سوریای بنیۆرە. پۆکەی مشۆم ئەوەکۆشای پەت سوریایێ دیموکراتیک کریۆنە، بەڵام نمەبۆنە جە وەرکەوتوو دلێڕاسەی بڕیۆنە، بەبێ ئەوەکۆشای پەی دیموکراتیکبییەو وەرکەتوو دلێڕاسەی سەرمەگنۆنە، واتش: "مشۆم جە سوریانە دیموکراسی سەرو بناغەیپو ئازادیی پێکبێنە و ئازادیی ژەنا بێ دی. پۆکەی پەیوەندیی بەینو دیموکراسیوازە عەرەبەکا و ژەنێ و دورزی و سریانی و عەلەوی و کوردەکا، پەیوەندی بەینو گەلا، چی ڕوانگۆ گرنگا. مشۆم بەرەو وەڵێ بریۆنە. دیموکراسی پی جۆرە بۆنە، جەسەرۆ پەی واری مەبۆنە. ئەر چێرۆ، سەرو ئی بناغەیە ئەرەمەزیۆنە، درێژخایەن و واتادار بۆنە. پۆکەی هامپەیمانی و ڕێککەوتنەکێ گرنگێنێ".

کاڵکان جەختش وست سەرو کۆمکوژی عەلەوییەکا سەرو بناغەو حەق کەردەیۆ، جەختش کەردۆ ڕژێمو بەعسی ڕژێمو گلێرگەو عەلەوییەکا نەبێ و مەبۆ پاسە وینریۆنە، هەڵای نمەزانریۆ ئی دەسەڵاتە چن جە ڕژێمو بەعسی جیاوازا، چونکە تاوانەکێ بەعسی مکەرۆنە پاساو پەی کۆمکوژی عەلەوییەکا، واتش: "مشۆم گرڏما دژو ئینەیە مدرمێوە. کۆمکوژی عەلەوییەکا شەرمەزار مکەرمێنە.

کوردێ و لایەنە دیموکراتیکەکێ و سریانی و ئەرمەنی و گەلا سەرنیشتوو  وەرکەوتوو سوریای حەر چنین پەشتگیری جە گلێرگەی دورزی مکەرا،  ژەنێ و ڕۆشنویرێ سوریاچ پەنەوازا پەشتیوانی گلێرگەو عەلەوی بکەرا. ئینەیچ بڕێ پەیوەندیس بە تورکیاوە هەن. حەر چنین تورکیا جە هاتاوە حەقە جە گلێرگەو عەلەوی مکەرۆوە. پێسەو هرووژمێوە حەقکەردەیۆ پاسەن. ئینە ڕەوشێوە مەترسیدارا. پەنەواز گەل جە وەراوەرو ئینەیە مردۆوە و پەیوەندی دیموکراتیک بەینو گەلانە وەس بکەرۆ و پارێزیۆنە. ئینە پێوەرو دیموکراتیکبییەین. حەر کەسێ وێش بە دیموکرات بزانۆنە، پەنەوازا پی جۆرە مامەڵە بکەرۆنە. داواشا چنە مکەرونە کە ئا هەرمانێ بکەرا".

گفتوگۆو پرۆسەکەی مکەرمۍ، هەستیاری ئینا ئارانە، گەلوو کوردی، دۆسا گەلوو کوردی متاوا چنی هامکارۍ و پەشتیوانۍ پرۆسەکەی بکەرا؟

کاڵکان ئەرەیاوناش هەڵای ئایندەو پرۆسەکەی کە چنین بۆنە ڕۆشن نییا، ئاماژەش پانەیەدا بە مەڵامەتو بانگەوازییەکەو ڕابەر ئاپۆی، چ ڕابەر ئاپۆ و چ پەکەکەچ دڵسۆزیی و جدییەتشا پەی پرۆسەکەی نیشان دان . کاڵکان جەختش کەردۆ چانەی گەرەکشانە دڵسۆزییەکێ پەی پرۆسەکەی بەردەوام بۆنە و بە ئەنجام یاوۆنە. ئا هەنگامێ ڕابەر ئاپۆی پەی خوڵقناو ئایندێوە دیموکراسییانەین پەی گەلوو کوردی و گەلا تورکیای. جە بەردەوامیینە کاڵکان ئینەش وات: "ڕابەر ئاپۆ دەستنیشانش کەرد، ئینە نیارەو پایەیو سەد ساڵەی و هەزار ساڵەین. پۆکەی بەجۆشێ بێنمێ. بە گرڏ شێوێ خاوەنداری چینەیە مکەرمێنە.

کاڵکان ئاماژەش پانەیەدا پەی ئانەی فاڕییای تازە بێ ئاراوە پەنەوازا فارییای پارادایمی جە لایەنو وەراوەریۆ بێ ئاراوە. واتیشش ئیتر دۆڵەت نمەتاوۆنە کوردا سەرکووت و دلێنە بەرۆنە و واتش: "ئەر ئینە قبوڵ کریۆنە، چێوەکە جە دووژمنایەتی کورداوە پەڕۆوە پەی برایەتی کوردا جە چارەسەری ئاسانتەر نییا. ئاکاتە ئاسانترین چارەسەری پەی پرسو کوردی مێ ئاراوە. با تەنیا سیاسەت و عەقڵیەت فاڕیۆنە. ئینە چێوێ ناچارییا، تەنیا پەی کوردا نییا. پەنەوازا پەی ئانەی گلێرگەو تورکیای چێرو ڕاوەبەریێ دیموکراسیی بژیوۆنە."

کاڵکان جە بەردەومیینە واتش: "ڕابەر ئاپۆ پرۆسێوە ئەوەکۆشایش دەس پنەکەردەن. حەر وێش پێناسەو سەردەمەکەیش کەرد. سەردەمو 'ئاشتی و گلێرگەی دیموکراتیک'. مشۆم لایەنو ئاشتی جە تورکیانە پێکبێنە. وەرو ئانەی جەنگ جە لایەنو تورکیایۆ ملۆڕاوە. گلێرگەی دیموکراتیکیش جە لایەنو کورداوە خوڵقیان، بە تورکیارە وەڵاکریۆوە. سەرمەشقو گلێرگەو دیموکراتیکی کوردا، سەرمەشقایەتی نەتەوەو دیموکراتیکی ملەرا. مشۆم مرۆڤ فرە چانەی زیاتەر پەرە بە گلێرگەو دیموکراتیکی دۆنە."

جە دماینە کاڵکان ئینەش وات: "بە دڵنییاییۆ ئازادی جەسەیی ڕابەر ئاپۆی سەرو لایەنو وەراوەری و دوژمنەکاشەرە سەپنریۆنە. پاشەکشەکەرەی چینەینە نییا. بە ئەوەکۆشای فاڕییای جە سیاسەت و عەقڵیترە کریۆنە. ئیتر هیچ ڕێوەتەرە نییەنە. پەکەکە ئەوەکۆشاین، گرڏ چێوێ جە ڕاو ئەوەکۆشایۆ بەدەس مێ."