بە دیمەن

ئاڵدار خەلیل: دەوڵەتو تورکی گەرەکشا جەنگی دژوارتەر بکەرۊ

ئەنداموو کۊمیتەو هامسەرۊکایەتی پەیەدەی ئاڵدار خەلیل باسش چانەیە کەرد کە دەوڵەتو تورکی گەرەکشا جەنگ و قەیرانە جە هەرېمەکەنە قووڵ بکەرۊوە و واتش، "ئەر ئېمە دژو هجوومەکا بە ڕۊح(زېڵی)گېیانوو کۆبانېوە ئەرەکۊشمۍ ئا وەختە متاومۍ دەسکۆتەکاما پارێزنمۍ".

ئەنداموو کۆمیتەو هامسەرۆکایەتی پارتوو یۆبیەی دیموکراتیکی (پەیەدە)ی ئاڵدار خەلیل سەبارەت بە هجوومەکا دەوڵەتو تورکی پەی سەرو هەرێمەکەی و هۊرچنیە چەمەڕاکریاکەو سەرنیشت و ۋەرکەوتوو سوریای قسێش پەی ئاژانسوو هەواڵوو فوراتی کەردۍ.

ئاڵدار خەلیل باسش چانەیە کەرد کە دەوڵەتو تورکی بە تایبەتیچ رژێموو ئاکەپە-مەهەپەی بیەو ۋێش جە ئەسڕیەیۆ و دلېنەبەردەی کوردینە موینۆوە و واتش، "بیەو ۋێش جە پاکتاوکەردەی پرۆژەو دیموکراتیکینە موینۆ. بە عەقڵیەتوو ئاڎیشا ئەگەر پرۆژەو نەتەوەی دیموکراتیکی یاگەگیربۆ، ئەگەر گەلوو کوردی پېسە گەلا تەری بانۍ بە خاوەن ماف و ژیۋایۍ ئازاڎ، دمایی بە تورکەکا مۍ. پەی چێشی جە تەرسۍ چامنێنە مژیۋۆ؟ ۋەروو ئانەی کۆمارو تورکیای وەختۍ ئەرەمەرزیا سەرو بنەماو دلېنەبەردەو کوردا ئەرەمەرزیا. کورد و تورک پېوەرە ئا کۆمارەشا ئەرەمەرزنا، بەڵام دەوڵەتو تورکی چېشش کەرد؟ ئا قەولێشە جە یاڎ کەردۍ کە بە کورداش دۍ بێنۍ، جە دژوو کوردا سیاسەتوو کۆمکوژی و قڕکەردەیش گرتەنەۋەر. پەی ئانەی کوردەکۍ داواو مافوو ۋێشا نەکەرا هجوومش کەرد سەرو کوردا و نیازش بۍ دلێشانە بڎۆ. دەوڵەتو تورکی سەڎ ساڵێش ۋییەرنا، بەڵام سەڎ ساڵێن پا تەرسێوە مژیۋۆ. متەرسۆ کە کورد بۆ بە خاوەن ماف. مافەکۍ گەلوو کوردی رەوێنۍ. هەزاران ساڵېن ئی گەلە سەرو ئی خاکیۆ مژیۋۆ. وەڵینگە، کولتور و زۋانەکەش ئشناسیان. وەختۍ ئینسان لایۍ جە گرڎوو کنە و وشکنای و ئەوەکۊڵیایە تاریخیەکا مڎۊوە موینۆ کە چی خاکەنە شارستانیەت جە تەرەفوو ئی گەلەیۆ ئەرەمەرزیان. دەوڵەتو تورکی چی حەقەتینەیە متەرسۆ.

ئاشکرا مبۆ کە تورک خاوەن و ئی خاکیە نیا، جە بەرۆ ئامێنۍ و سەرو ئی خاکیۆ جە دژوو کورد، ئاشوری، ئەرمەنی و فرەو گەلا تەری کۆمکوژی و تاڵانکاریشا کەردەن. یۆ جە مەڵامەتوو تەرسەکێش ئینەنە. ۋەروو ئانەیچ گەرەکشا ئەرەگیری ۋەرفراوان بکەرۆ و حوکموو ۋێش سەرو گرڎوو گەلانە سەپنۊنە. حەرپۊکەی کوردەکا پېسە دوژمنی سەرەکی ۋێش موینۆ. دەوڵەتوو تورکی نەک هەر حۊڵ مڎۆ ئانەی ئینا دەسشۆ پارێزنۆش، چنی ئانەیچ گەرەکشا مەنتیقەی تازە ئەرەگیر بکەرۆ. پاسە خیاڵ مکەرۊوەکە پی جۆرە متاوۆ بیەو ۋێش پارێزنۆ. دەوڵەتو تورکی پی جۆرە ویر مکەرۊوە، دماو جەنگی جیهانی یووەمی جە هەڕێمەکەنە نەخشۍ تازۍ ئاماڎۍ کریۍ. بە پاو ئا نەخشەیە عوسمانیەکۍ ئا باڵادەسیەشا کە سەرو دەوڵەتا تەریرە بۍ جە دەسشا دا. عوسمانی چێگە مەڕیا. دەوڵەتو تورکی ئیساتۍ پلانەش هەنە کە ئا مەنتیقۍ عوسمانی جە دەسش دێنۍ، دەسشا وزۆوە. ئارۆ جەنگ جە مەنتیقەکەنە ئینا ئارانە. پەرسوو ئەمنیەتی جە هەرێمەکەنە ئینا ئارانە. دەوڵەتو تورکی گەرەکشا ئی جەنگیە و ئی قەیرانۍ دژوارتەر بکەرۆ. پی جۆرە گەرەکشا خاکوو چێر دەسیش ۋەرفراوانتەر بکەرۆ. ئاڎۍ گەرەکشانە تورکیای گەورە ئەرەمەرزنا. ئا پلانۍ چنی ئەنجام مڎۆ؟ گەرەکشا بە تەوەنۍ جە دووۍ مریچڵا بڎۆ، جە لێوە گەرەکشا ئا هەرێمەی کوردش ئینا چنە بەدەسش بارۆ و کوردی دلېنە بەرۆ، جە لېوەتەرۊ گەرەکشا سنوورەکاو دەوڵەتەکەیش ۋەرفراوان بکەرۆ. چێگەنە ئامانجی سەرەکیش دەسسەرەرەگێرتەی سەرنیشتوو ۋەرکەوتوو سوریای و پانیشتوو کورڎەسانی.

چا ڕوۆ وەهارو گەلا دەسشپنەکەرد و دەوڵەتو تورکی چا کۆشش مکەرۆ حکومەتێوە جیاواز وەش بکەرۆ. گەرەکش نیا جە سوریانە سیستمێوە دیموکراتیک ئەرەمەرزیۆ. بەردەوام پەشتیوانی جە گروپە چەتەکا مکەرۆ. چەتەکێچ هەر کار پەی ئاڎیشا مکەرا. تەماشەبکەردۍ، ئا چەتېشا بەردۍ گرڎ شۊنێوە. جە سۆماڵ تا لیبیا، ئازەربایجان و جە دژوو گەریلایچ بەکارشا مارا. ئا چەتا ۋەرا ۋەر بە فرەو وڵاتا بەکارمارا. یۆ چا وڵاتایچە سوریان. ئا چەتا جە ئیدلب، عەفرین، گرێ سپی و سەرێکانینە بەکار مارۆ. ئیساتێچ گەرەکشا جە مەنتیقۍ جیاوازۍ تەرێنە بەکارشا بارۆ. واتە دەوڵەتو تورکی گەرەکش نیا کۆمارێوە سوریای دیموکراتیک ساز بکریۆ. گەرەکشا سوریا بەردەوام دەس و چەتەکاوە بۆ و پی جۆرە ئامانجەکاو عوسمانی بارۆنە دی".

ئاڵدار خەلیل سەبارەت بە مژاروو هۊرچنیەو شارەوانیەکا جە سەرنیشت و ۋەرکەوتوو سوریای قسېش کەردۍ کە چی دماییەنە پەی مانگەو ئابی دما وزیا و واتش، "پېسە مزانیۆ دووۍ ساڵۍ بۍ کە ئاماڎەکاری پەیماننامەی کۆمەڵایەتی جە رۆژەڤەنە بۍ. جە گرڎوو پێکئامایە نەتەوەییەکا سەرنیشت و ۋەرکەوتوو سوریای کۆمسیۆنێوە ١٥٨ کەسی ئەرەمەرزیا. ئاخروو ساڵەی ۋییەردۍ پەیماننامەکە پەسەنڎ کریا و ئەرەیاۋییا. بە پاو ئانەیچ ئی پەیماننامە سیستموو ۋێش رێکوزۆ و سەرجە نۆ ئەرەمەرزنۆشۆ. واتە گرڎ چێوۍ ئیتر بە پاو پەیماننامەی کۆمەڵایەتی ئەنجام مڎریۆ. بە پاو پەیماننامەکەی مشۊم جە ڕاو ڕاوەبەرایەتی دیموکراتیکیوە فاڕیای بکریۆ. یۆ چانیشایچ فاڕیاین جە شارەوانیەکانە. بەپاو پەیماننامەکەی سیستموو شارەوانیەکا فاڕیا، پەی ئانەی شارەوانیەکۍ بتاوا خزمەتێوە عالتەر بکەرا مشۊم سیستمەکە سەرجە نۆ مجیۊراوە. خاسا ئا سیستمە چنی پێکمۍ؟ بە سیستموو پارتێوە یاخود لایەنێوە نمەبۆ. پەی ئانەیچ مشۊم پێکئامایەکۍ گەلا هەرێمەکەی کوۍ باوە و شارەدارییەکا ۋێشا بنیاڎ بنیا. ئی مژاریچە هیچ عیلاقێوەش بە مژارە سیاسیەکاوە و پەرسو یەکپارچەیی وڵاتیوە نییا. ئانە مژارێوە خزمەتگوزارییا. عیلاقەش بە ژیۋای کۆمەڵایەتیوە هەن. بەڵام دەوڵەتو تورکی و بڕۍ چا هێزا کە ئینۍ چنیش و هامکاریش مکەرا ئانەی قبوڵ نمەکەرا. دژش مرداوە. ۋەروو ئانەی ئەگەر پێکبۍ ئا وەختە خزمەتێوە عالتەر پێشکەش بە گەلی مکریۆ. کێشەکۍ چارەسەرۍ مکریا، رێکوستەیی گلېرگەی قەوەتتەر مبۆ ، ڕاوەبەریە دلێینەییەکۍ قەوەتتەرۍ با. ئینەشا گەرەک نیا. تا پەیشا بکریۆ کۊشش مکەرا دژش مرداوە.

بێگومان ئینە تەنیا چی سنورەنە مەمەنۊوە. هۆرچنیەی دلێینەی هەنگامەو سەرەتای بۍ. هەنگامەی دووەمە و هەرەگرنگە سەرجە نۆ ڕێلوستەیۆ ئەنجومەنی و کۆمۆنەکان. ئنڎە جە هۊرچنیەو شارەوانیەکا متەرسا، ئایە جە هۊرچنیەینە چېش مکەرمۍ؟ ۋێش هۊرچنیەو شارەوانیەکان بەڵام ئاڎۍ واتشا ئینە سوریای پارچە مکەرۆ، واتشا کورد دەوڵەتێوە تازە ئەرەمەرزنۆ. یانی جە وەختوو حکومەتوو شامیچنە شارەوانیەکۍ هەر بێنۍ. بێگومان کارەکۍ ئا وەختەو شارەوانی جیاوازۍ بێنۍ و شارەوانی ئیساتۍ بە شیێوێوە تەر کارەکاش مکەرۆ. گەل گرڎ بەشدارا جە شارەوانی ئیساتێنە و پېسە وەڵتەری شارەوانیېوە ناوەندی نیا. هەر شارەوانیێوە بە پاو شارەکەو ۋێش قەراروو ئەرەمەرزناو ئەنجومەنوو ۋێش مڎۆ. ئینەیچ سیستمێوە دیموکراتیکا. خۆ وەڵتەرێچ شارەوانیۍ بێنۍ، ئایە ئا سەردەمە سوریا پاچە بیەبۍ، بێگومان نا. ئارۊیچەنە بە هەمان شێوە شارەوانی هەن،  بەڵام بە شێوێوە دیموکراتیکی کارەکاش مکەرۆ. ئاڎۍ گەرەکشا نیا بە ئیراڎەو گەلی دەسنیشانبکریۆ. گەرەکشانە جە هەرێمەکەنە گرڎ فشار و تنیێوە بۆ. بەڵام گەل خاوەنداری جە ئیراڎەو ۋێش مکەرۆ. خاوەنداری جە پرۆژەو ۋێش مکەرۆ. گرڎ کەسۍ گەرەکشا ئی هۊرچنیە ئەنجام بڎریۆ و پەی تەماموو هەرێمەکەی پېسە نمونېوە دیموکراسی نیشانە بڎریۆ.

بەڵام ڕەنگا بڕۍ وەختۍ کەموکوڵیۍ جە ئاماڎەکارییەکانە با. ئینۍ کۊمەڵە چێوۍ پراکتیکیێنۍ و جە وەختوو شۆڕشینە هەر ڕووەمڎا. پۊکەی گرنگ ئانەنە گرڎما پېوەرە پەشگیری جە قەراروو ئەنجامدای هۊرچنیەینە بکەرمۍ. ئانەی گرنگا پێویسا هۊرچنیەکۍ بە شێوەی دیموکراتیکانە بلا ڕاوە و گەل بەشداربۆ جە دیاریکەردەی چارەنوویسوو ۋێش. گرنگا گرڎما پی جۊرە ویربکەرمېوە، ئی هۊرچنیە نوێنەرایەتی ئیرادەو گرڎیما مکەرۆ. هیچ بەهانێوە نازمێوە پەی دما وستەی هۊرچنیەکا."

جە میانوو قسەکاشنە ئاڵدار ئانەش ئارڎۊ یاڎ ٢٥و حوزەیرانی ساڵیاڎوو هجوومەکا داعشین پەی سەرو کۆبانێ و واتش: "مدرامانوو کۆبانێ فاڕیای فرە گرنگش شۊنەو ۋێشەرە ئاورد. سڵام جە مڎرامانوو کۆبانێ مکەروو. بە ڕێزۆ یاڎوو گەشمەرڎا مڎرامانوو کۆبانێ مکەرووە. بەڕاسی مڎرامانوو ئاڎیشا تاریخشا فاڕا. گەر مڎرامانوو کۆبانێ نەبیۍ ئانە بەدڵنیاییوە ئەنجامەکۍ پېسە ئیساتۍ نەبێنۍ. پۊکەی بە گەلەکەیما ماچوو قۆناغەکۍ حەرچنە سەختەیچ بۆ، پێویسا بە رۆحێتوو مڎرامانوو کۆبانێوە ئەرەکۊشایما بەردەوام بکەرمۍ. پا رۆحیەتۆ نزیکۍ کارەکاما بیمېوە. مزانمۍ ئا قۆناغۍ ئینا ۋەرمانە ئاسانە نیەنە. دوژمنۍ فرێما هەنۍ و هەنگامۍ قورسېما ئینۍ ۋەرەنە. گەر بە ڕۆحوو مڎرامانوو کۆبانێوە ئەرەکۊشمۍ، سەرکەوتەی گەورەتەر بەدەس مارمۍ و متاومۍ دەسکەوتەکاما پارێزنمۍ. سەردەمانێ بۍ حیچ دەرفەتێما ۋەروو دەسینە نەبۍ، بەڵام تاواما بە کۊشیای بەدەسش بارمۍ. مبارەکبایی مڎرامانوو کۆبانێ جە گەلەکەیما مکەروو."