شەڕی هەكاری 1978 لەمێژووی كورددا  شكستێكی سەربازی و سیاسی و مرۆیی گەورە بوو بۆ  گەلی كورد، كە یەكێتی نیشتمانی- یەنەكە ڕووبەڕووی  گەلەكۆمە و پیلانگێڕییەكی ناوخۆیی و دەرەكی بۆوە و دەوڵەتی توركیا و جەندرمەو  میتی تورك  دەوری سەرەكییان بینی هاوكاری قیادە موەقەتەی پارتی بوون لە ڕێگرتن لە دروست بونەوەی هێزێكی شۆرشگێڕی كورد و لەناوبردنی سەركردەكانی.

 

گەلەكۆمەكی قیادە موەقەتەی پەدەكە ومیتی تورك

یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لەسەرەتای دامەزراندنیەوە تا ئێستا دەیان پلانگێڕی لەدژی ئەنجامدراوە، ئیرادەی بەهێزی سەركردایەتیەكەی هەموو ئەو پلانگێڕییانەی لە گۆڕناوە.

ساڵی 1975 سەركردایەتی پارتی ئاشبەتالی كردوو پایدۆزی لێكردوو هەلات و نەیتوانی یەك رۆژیش بەبێ پشتیوانی شای ئێران مقاوەمەت بكات .دوای یەك ساڵ شۆڕشی نوێ سەری هەلدایەوە  ساواك هەر زوو كەوتە پیلان گێڕی ئەوەبوو ئەوانەی سالێك پێشتر لە مامەلەی 6ی ئاداری جەزائیر سەودای پێكردن زوو قورمیشی كردنەوە بۆ رێگرتن لە شۆڕش بەناوی قیادەی موەقەتە .ئەمان ئەركیان تەنها چودێریكردنی سێ سنوری ئێران توركیا سوریا بوو .چونكە ئەم سنورە رێڕەوی هاتنی مەفرەزەكانی شۆڕشی نوێ بوون لە سوریاوە .

قیادە موەقەتە یاخود (بنەماڵەی بارزانی)، توانیان بە شێوەیەك لە شێوەكان سود لە ڕابردووی خۆیان لای هەندێ عەشایری باكوری كوردستان وەرگرن و "میت"ی توركیاش هاوكاری ئەكردن، ئەو هاوكارییە بۆ ئەوە نەبوو (پارتی- پەدەكە) هەڵسێـتەوە و شۆڕش بەرپا بكاتەوە بەڵكو بۆ ئەوەبوە دژ بە یەكێتی نیشتمانی- یەنەكە بوەستننەوە. دەوڵەتی توركیا و قیادە موەقەتەی پارتی نەیان دەویست هێزێكی كوردی كاریگەر دروست ببێ وئەو بۆشاییەی لە ئەنجامی هەرەسی شۆڕشی كورد دروست بوبو، ئەوان پڕی بكەنەوە.

قیادە موەقەتە خەڵكی ناهوشیار و دواكەوتوی ناوچەكانی شەمزینان، گەوەر، چەلی، ئولودەرە..یان هان دابو لە یەكێتی و، سەرۆك عەشیرەتەكانی ناوچەكەش كە ژمارەیەكی زۆریان لە حیزبی (عەدالەت) و (سەلامەتی میللی) دا بون و، بە پێی ئامۆژگاری و فەرمانی (میت) ئەجوڵانەوە، كەوتنە خۆ و، هێزەكانی خۆیان كۆ كردەوە و سازدا و پڕ چەك  كردو، هەموو شوێنە گرنگ و ستراتیجیەكانیان گرت و، لە سەر ڕێگا و پرد و گەلی و دەربەند و بواری چەم و روبارەكان، لە ناوچەیەكی یەكجار فراوان و بەرین دا، دامەزران، بۆ ڕێگە گرتن و لەناو بردنی هێزەكەی یەكێتی.

 

 

ڕۆڵی دەوڵەتی تورك و هەواڵگری میت لەكارەساتی هەكاری

 

"كەنعان ئەڤرین و فەرماندەكانی دەوڵەتی تورك، سەرۆكوەزیرانیش بوڵەند ئەجەوید سەردانی هەكاری یان كرد"

جەنەراڵ كەنعان ئەڤرین، سەرۆكی هەیئەتی ئەركانی توركیا، لەگەڵ فەرماندەی هێزی زەمینی و، فەرماندەی جەندرمە و، چەند گەورە ئەفسەری میت، سەردانی كەرتەكانی فەیلەقی 3س ئۆردوی كرد لە كوردستان و،  هەر لەو ماوەیەدا سەرۆكی وەزیرانیش، بوڵەند ئەجەوید، سەردانی هەكاری كرد. لەسەردەمی دامەزراندنی جمهوریەتی توركیاوە، ئەمە یەكەمین جار بو، سەرۆكی وەزیران سەردانی ئەم ناوچەیە بكات و، لە وتارێكدا داوای لە دەوڵەتانی دراوسێ كرد: كە هاوكاری بكەن بۆ گەشەپێدانی ناوچەكە و، چەسپاندنی ئاسایش.

لەم كەین و بەینەدا ئەگەر توركیا بەرەسمی و راستەخۆش یارمەتی قیادە مەوقەتەی نەدابێ دژی یەكێتی، ئەوا چاوپۆشی ئەنقەستی لێ كردبو كە ناوچە سنوریەكانی توركیا بكاتە مەیدانی بەڕێوەبردنی چالاكی عەسكەری و سیاسی و ئیعلانی خۆی، ئەگینا دەوڵەتی  تورك ئەیتوانی كۆنتڕۆڵی ناوچەكە بكا و نەهێڵێ قیادە موەقەتە كەڵك لە قەڵەمرەوی ئەوان وەربگرێ و، عەشیرەتە كوردەكانی توركیا بەشداری بكەن بە قازانجی قیادە موەقەتە. بەڵام دەركەوت توركیاش خۆشحاڵ بوو بەپیلانەی (قیادەی موەقەتە- بارزانی)  بۆ سەركوتكردنی ئەم شۆرشە نوێیەی كورد.

 

ئەجەوید نامەكەی مامجەلالی بۆ بەردانی گیراوەكان پشتگوێ خست

چەند ڕۆژنامەنوسێكی تورك چون بۆ بینینی گیراوەكانی یەكێتی و ، گفتوگۆیان لەگەڵ كردن. مامجەلالیش نامەیەكی بۆ ئەجەوید نارد، دەربارەی گیرانی سەركردەكانی یەكێتی لەناو خاكی توركیادا، بەڵام ئەجەوید، نامەكەی پشتگوێ خست.

 

چاوپۆشی ئەنقەرە، بەتایبەتی دەزگای میت و جەندرمەی توركی، لە چالاكی قیادە موەقەتە ئەگەڕێتەوە بۆ چەند هۆیەك:

1.       تەجروبەی پێشوی پارتی – پەدەكە  لە رەفتاری دا لەگەڵ بزوتنەوەی كوردی ، دەری خستبو كە زیانی بۆ حكومەت نیە. بەپێچەوانەی یەكێتی كە هەڵوێستێكی توندڕەوی هەبو لە مەسەلەی كوردی پارچەكانی تری كوردستان، زیاتر لەوەی ناوچەیی بێ، بۆچونی (پان كوردیستی) هەبو.

2.       هەر لە سەرەتای دامەزراندانی قیادە موەقەتەی پارتی یەوە بە پەیڕەوی لە سیاسەتی پێشووی پارتی –پەدەكە بەرامبەر بە توركیا، توانی بویان پەیوەندی لەگەڵ دەزگای میت و هەندێ لە كاربەدەستانی سنور دروست بكەن.

3.       توركیا  كە بەكردەوە سەلماندویەتی دژی هەموو سەرهەڵدان و بزوتنەوەیەكی ئازادی گەلی كوردە لەهەر كوێێەكی دنیادابێ.  بۆیەش لە رووداوەكانی هەكاری دا یارمەتی قیادە موەقەتەی پارتی – پەدەكەی دا، د ژی یەكێتی- یەنەكە  بۆ سەركوتكردنی شۆڕشی نوێی باشوری كوردستان.

بۆیە چەكدارە خێڵەكییەكان و سەركردایەتی كاتی پەدەكە هێرشیان دەستپێكردو هێزەكەی یەكێتی كەوتە بەردەمی شەڕێكی نابەرامبەرو چاوەڕوان نەكراوی سەختدا.

 

دوا ئەنجامی هەكاری تۆڵەی قیناوی

كارەساتی هەكاری كارەساتێكی گەورە و جەرگبڕ و دڵتەزێن بو،  شەڕی هەكاری شكستێكی سەربازی و سیاسی و مرۆیی گەورە بوو بۆ یەكێتی.

هەكاری لە ئاشبەتاڵ گەورەتر بوو بۆكورد بۆ دووژمنانیش لە نرخ نەدەهات . بەڵام ورەی سەركردایەتی و كادرەكانی یەكێتی نیشتمانی كوردستانی نەڕوخاند و نەیبەزاند و بە پێچەوانەوە بڕیاری مێژووی خۆیان دایەوە، دەبێت درێژە بدەن بە خەبات.

هێزەكەی یەكێتی كە نزیكەی 800 پێشمەرگە دەبوو نزیكەی تەواوی تیاچوو، هەمویان بەدەستی قیادە موەقەتە و بەدەستی نۆكەرانی میتی توركیا كوژران.

زۆریش لەوانە دیلكران كە سێ سەركردەی دیارو كاریگەریی شۆڕشە تازەكە (عەلی عەسكەری و شێخ حسێن بابەشێخی ئێزدی و دكتۆر خالید سەعید كۆیی) بەدیلی كەوتنە دەست چەكدارەكان و تەسلیمی سەركردایەتی كاتی پارتیانكردن، ئەوانیش پاش ماوەیەكی كەم بە لیژنەیەكی سەر پێیانە بڕیاری شەهیدكردنیان دان و ئیتر لەساوە ئەو سێ سەركردەیە شوێنبزرن.

سەركردەكانی یەكێنی لە شەڕی بەرامبەردا نەكوژران، بەڵكو بە دیلی بە ئاگاداری و بە فەرمانی بنەماڵەی بارزانی و سەركردایەتی قیادە موەقەتە بڕیاری كوشتنیان بۆ دەرچوو. ئیدریس بارزانی لە نامەیەكدا كە 18/6/1978 بە عەرەبی وبە دەستوخەت بۆ (كەریم سنجاری) ناردووە و دەنوسێ: "بیستم كە عسكەری و سستەر) مەبەست (عەلی عەسكەری و دكتۆر خالیدە) كە كوژراون، ئەگەر وابێت، ئەو ا زۆر باشە، بەڵام ئەگەر لە نێوان میوانەكاندا بێت، من ڕای خۆمتان پێ دەڵێم و سورم لەسەر بۆچوونەكەم و بە هیچ بەدیلێكی تر رازی نابم، ئەویش ئەوەیە بینێرنەوە بۆ ئەوەی شوێنەی كە گەڕانەوەی نیە. چونكە ئەوانە هاتوون بۆ ئەوەی لە ڕەگو ڕیشەوە هەڵمان كێشن و لە ناومان بەرن."

سەرانی قیادە موەقەتە بە فەرمانی سەرووی خۆیان  (ئیدریس و مەسعود، ومەلا مستەفا) بڕیاری ئیعدام كردنی عەلی عەسكەری  دا بە تاوانی ئەوەی ویستویەتی كە شۆڕش لە ناوبەرێـ.!