سیامەند موعینی‌ هاوسەرۆكی‌ (پەژاك) لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ (ژیان) باس لە دۆخی ئێران ‌و گۆڕانكارییەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەكات‌ و دەڵێت "بەهۆی پەیوەندیی ئێران ‌و حكومەتی هەرێم، كار و چالاكیی بەشێك لەحزبە كوردییەكان، لە باشووری كوردستان سنووردار كراوە، بەڵام حیزبی شۆڕشگێڕ، كەمپ نشینی پەسەند ناكات ‌و شۆڕش‌ و گەلی خۆی بە ئەساس دەگرێت".

سیامەند موعینى لەبارەى ئاڵۆزی لە ئێران و پێشبینییان بۆ دۆخی داهاتووی ئێران و کاریگەریى گۆڕانکارییەکان لەسەر کورد وتى "ڕاستە ئاڵۆزی‌ و كێشە لە ئێران ‌و كوردستان هەبووە و تا ئێستاش چارەسەرییەكی ریشەیی بۆ نەدۆزراوەتەوە، بەشێك لە هۆكارەكانی بۆ ئەو سیستمانە دەگەڕێتەوە، كە لەم ناوچەیە بۆ مودیریەت‌ و دەوڵەتداری دەستنیشانكراون. یانی هۆکارەکەى بۆ سیستمی دەوڵەت نەتەوە دەگەڕێتەوە، كە دوای شەڕی یەكەمی جیهانی ‌و دابەشبوونی كوردستان بەچوار بەشدا دروستکران. پەیمانی سایكس - پیكۆ گەلی ئێمەی دابەش كردووە و سنوورێك دانرا و كوردستانی دابەشكرد، راستە لە سەردەمی پەیمانی قەسری شیرین یا زەهاودا، كوردستان دابەش كرابوو بە دوو بەش، بەڵام لە سەردەمی قاجارەكان ‌و دۆزینەوەی نەوت لە باشووری ئێران، پلانڕێژیی سیستمی دەوڵەت نەتەوە بە شێوازێكی دەستكرد لەلایەن دەوڵەتانی ئیستعمارگەر و كۆلۆنیالیست پەیڕەو كراو و لەو وڵاتانەی، كە كوردستان هاوسنووری بوون ئەم سیستمە یارمەتی كرا، كە هێز بگرێت‌. هەر كەس دەزانێت كاراكتەری ئەم سیستمە، هۆمۆژێن كردن ‌و یەكدەستكردنی كۆمەڵگایە و هەموو ناسنامەكان دەسڕێتەوە و یەك ناسنامەی نامۆ ساز دەكات، كە دوای ١٠٠ ساڵ دەوڵەت نەتەوەكانی ئێران، عێراق، توركیا و سوریا نەیانتوانی پیلانی خۆیان بەئەنجام بگەیەنن ‌و گەلان بەتایبەت گەلی كورد بەرخۆدانی كردووە و قوربانیی زۆریشی لەم رێگایە داوە. پێموایە سەردەمی ئەم سیستمە بەسەرچووە و پێویستی بەشێوازێكی نوێی ئیدارەی كۆمەڵگا هەیە، لەم دەورانی گوزارەدا كار لەسەر مێتۆدی جیاواز بۆ بەڕێوەبردن ‌و خۆ ئیدارەكردنی كۆمەڵگا دەكرێت. ئێران ناتوانێت ئیتر بەم شێوازەی پێشوو سیستم لەسەر پێیان رابگرێت. كورد دەرفەتێكی زێڕینی هەیە، كە بتوانێت پێشەنگی ئەم ڕەوتە نەک تەنیا لە ئێران بەڵكو لەهەمو ناوچەكە بێت، گەرچى گۆڕانكارییەكان زۆر بە ئێشن، بەڵام ئەگەر كورد ئەقڵانی كار بكات ‌و بەشێك لە هێزی كورد لە هێژمۆن و ئاجێندای دەوڵەتانی داگیركەری كوردستان دوور بكەونەوە، ئەوا دەرفەت زۆر گونجاوە و كورد سەركەوتنی مەزن بەدەست دێنێت.

هاوسەرۆکى پەژاک لەبارەى گۆڕانکارییەکانى ئێستاى ئێران و هەڵوێستى لایەنەکانى باشوور بەرامبەر ئەو گۆڕانکارییە بە تایبەتى هەڵوێستى یەکێتى و پارتى، ئەوەى خستەڕوو "دەستپێك باسی سیستمی دەوڵەت نەتەوەمان كرد و رۆڵی ئەم سیستمە لە تواندنەوە و قڕكردنی گەلی ئێمە، کە تا چەند كاریگەریی هەبووە. ئامانجی ئەو سیستمە تواندنەوە ‌و ئاسیمیلاسیۆنی گەلی کورد بووە. ئەو سیستمە بۆ پێشبردنی ئەم كارە لە زۆر تەرفەند و فاكتەری دیكە كەڵك وەردەگرێت‌ و بەردەوام حەول دەدات كوردی تەسلیم بوو بێ هیوا ساز بكات".

موعینى وتیشى "لەم روانگەوە ئەم سیستمە بە یارمەتیی كۆلۆنیالیستەكان ‌و هاوپەیمانەکانی، ئۆپۆزسیۆنێكی ناكارامەی بۆ ئەم ئەركە لە قاڵبی شۆڕش‌ و كوردایەتیدا سازکردووە. بەرێوەبەرایەتیی ئەم حیزبە (ئۆپۆزسیۆنى دەستکردی ناکارامە)، بە جیهانبینی تایبەت بەخۆی پاڕالیل (شانبەشان) لەگەڵ تێكۆشانی گەل ‌و ئازادیخوازاندا کاری بۆ ئەوە کردووە، ڕەوتی خەباتی گەلەكەمان بەلاڕێدا ببات. ئەو ئەركەش كەوتووەتە ئەستۆی پارتی دیموكراتی کوردستانی عێراق ‌و بنەماڵەی مەلا مستەفا بارزانی. تائێستاش زیاتر لە ٧٠ ساڵە ئەم ئەركە بەجێ دەگەیەنن ‌و بەردەوام ڕەوتی شۆڕشگێڕیی خەباتی كوردیان بەلاڕێدا بردووە و بەردەوام شۆڕشگێڕانی هەموو بەشەكانی كوردستانیان تەسفیە كردووە. ئەوە لە سیاسەتی رۆژانەدا ئێمە دەبینین چۆن بەربەست بۆ رەوتی شۆڕشگێڕی ساز دەكرێت. یەكێتی لە ١٩٧٦ەوە بە هیوای شۆڕشی نوێ هاتە مەیدان ‌و هەنوكە ئەگەر سیاسەتێكی نەتەوەیی پەیڕەو بكات ‌و پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئێران بە بنەما نەگرێت، دەتوانێت رۆڵێكی ئەرێنی لەم پڕۆسەیەدا بگێڕێت، یارمەتیدەری پێشكەوتنی بەهێزبونی ئوپۆزسیۆنی كورد دژی ئێران بێت ‌و لەم رەوت‌ و سیاسەتە، كە پارتی دیموكڕاتی كوردستان گرتویەتی دوور بكەوێتەوە، كوردی رۆژهەڵات دەتوانێت پشتیوانێكی بەهێز بێت بۆ باشووری كوردستان".

سیامەند موعینى هاوسەرۆکى پەژاک لە وەڵامى ئەو پرسیارەدا، باس لەوە دەكرێت ئێستا زیاتر لە هەموو كاتێك كاری ئۆپزسیۆنی ئێران لە باشوور سنووردار كراوە و ئەمە تا چەند راستە؟، رایگەیاند "ئەوە راستە، بەهۆی پەیوەندیی ئێران ‌و حكومەتی هەرێم بەشێك لە حیزبە كوردییەكان، كارەكانیان سنووردار كراوە، بەڵام كێشەی سەرەكی نەک حكومەتی هەرێم، بەڵکو بە بڕوای من ناكارامەیی ‌و بێ هێزبوونی ئەم حیزبانە، رۆڵی سەرەكی دەگێڕێت لە سنووردارکردنیاندا. بە واتایەكی تر حیزبی شۆڕشگێر، كەمپ نشینی پەسەند ناكات ‌و شۆڕش‌ و گەلی خۆی بە ئەساس دەگرێت، ئەوەش ئیرادەیەكی بەهێزی دەوێت‌ و من پێموایە ئەم ئیرادەیە لاوازە و تەنانەت بوونی نییە. ئەگەر مەبەستت ئۆپۆزسیۆنی ئێرانی بێت ئەوان لە باشووری كوردستان نین، تەنیا حیزبەكانی رۆژهەڵاتن، كە لە باشوور نیشتەجێن".

موعینى لەبارەی ئەوەى کە، بۆچی حزبە ئۆپۆزسیۆنیەكانی ئێران بەرەیەكی هاوبەش پێكناهێنن و پەژاک لەوبارەیەوە چیى کردووە؟ ئاماژەى بەوەکرد "حكومەتی ئێران بە تەجروبەی پێشوو و بە یارمەتیی كۆنەپەرەستیی ناوخۆ توانیویەتی رەوتێكی ناسالم پێكبێنێت، ئەوە تەنیا لەناو كورد دا نییە، بەڵكو هەموو ئۆپوزسیۆنی ئێرانی لەسەر هیچ پرسێك كۆك نین، دەتوانین ئەو بابەتەش لە كەسایەتی خوسرەوانی ئێرانیدا ئانالیز و شرۆڤە بكەین".

ئاماژەى بەوەشکرد "بەهۆی سیاسەتی نفوزی ئێران لەناو حیزبەكانی ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانیدا، ئەم حیزبانە لە قەیرانی سیاسی ئایدۆلۆژیكدان و ئەوەش کاریگەرییەکى خراپ کردووەتە سەریان. دەتوانم بڵێم ئۆپۆزیسیۆن لەجیاتی كار لە دژی سیستمی حاكم، بووەتە ئۆپۆزسیۆنی خۆی ‌و زۆرتر بەخۆیەوە مەشغوڵە تاكو پلان بۆ بەربەرەكانیی حكومەت دابڕێژێت. دوای كۆنگرەی پێنجەمی پەژاك، ئێمە بە پێشنیاری كۆنكرێت هەم لەگەڵ حیزب‌ و رێكخراوەكانی ئێرانی ‌و هەم لەگەڵ حیزب و رێکخراوە كوردییەکان پەیوەندیمان گرتوە و هەم دەستی دۆستایەتیمان بۆ خەباتی هاوبەش بۆ بەربەرەكانی لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێران درێژ كردووە. تا رادەیەك بەرسڤمان وەرگرتوە بەڵام ئەوە تێركەر نەبووە. هاوكات لەلایەن كۆنەپەرەستیی ناوخۆ و رژێمی ئێرانەوە بۆ رەشكردنی پەژاك بەشێوازی جیاواز دژی ئێمە پڕوپاگەندەی ناڕاست دەكەن و ئەوەش هەندێک کاریگەریى هەبووە، بە بڕوای من هۆیەکەی ترسێكە كە لە نەناسینی پەژاك هەیانە".

هاوسەرۆکى پەژاک لەبارەى گوشارەکانى ئەمریکا لەسەر ئێران و ئەگەرى هێرشکردنە لەسەر ئێران لەلایەن ئەمریکاوە باسى ئەوەیکرد "پرسی ئەمبارگۆ و تەحریمەكان بەجیدی دەبینم ‌و ئەوەش بۆ فشار خستنە سەر كۆماری ئیسلامی ئێرانە و بۆ لاوازكردن‌ و دەركردنیانە لە سوریا و عێراق‌ و دەرەوەی سنوورەكانی خۆی. ئەمبارگۆ دەبێتە هۆی قوڵتربوونەوەی رەوشی قەیرانی ئابووریی ئێران. من پێموایە ئێران بەچۆكدا دەدات ‌و لەم سەردەمەدا ئێران هێزی خۆپاراستنی لەبواری ئابوورییەوە نییە و مەجبور بە تەسلیمیەت دەبێت. بۆ لێدانی فیزیكی ‌و موداخلەی نیزامی من پێم وانییە لەم سەردەمەدا ئەمریكا پلانێكی بەم شێوازەی هەبێت".

هەروەها دەربارەی کاریگەریى ئاڵۆزییەكانی نێوان ئێران ‌و ئەمریكا لەسەر ئێستا و داهاتووی گەلانی ئێران دەبێت، بەتایبەتی کاریگەریى لەسەر كورد، ئەوەشى وت "ئاڵۆزییەكانی نێوان ئێران ‌و ئەمریكا كاریگەریی نێگەتیڤی لەسەر رەوشی ناوچەكە و ئاڵۆزییەکان زیاتر دەبێت. سیستمی ئێران بەو كاراكتەرەی، كە ئێستا هەیەتی ناتوانێت پرسی گەلانی ئێران چارەسەر بكات ‌و بە تێڕوانینی شۆڤینیزمی سەردەم هیچ كێشەیەك چارەسەر نابێت، پێویستە ئاڵوگۆڕی بەسەر ئەم سیستمەدا بێت. تەنیا رێگە چارە یەكگرتویی گەلانە و بەشێوازێكی سیستماتیك ‌و ئەقلانی بەربەرەكانی ئەم سیستمە بكەن".

سیامەند موعینی لە وەڵامى ئەو پرسیارەدا، هەموو حزبە ئۆپۆزسیۆنەكانی ئێران دەڵێن ئێران بەدەر لە یاساكانی نێودەوڵەتی ‌و بە دەر لە هەموو ئایینەكان سەرەدەری لەگەڵ هاوڵاتیانی دەكات، بەڵام تا ئێستا یەك هەڵوێست نین هۆكاری ئەمە چییە؟ وتى "حاكمانی ئێران بەشێوازی دیكتاتۆرییەت ‌و ئۆلیگارشی ئەم سیستمە بەڕێوەدەبەن ‌و هەموو بەها ئەخلاقی ‌و مرۆڤایەتییەکانیان لەژێر پێ ناوە و هیچ بەهایەك بۆ پێوانە ناونەتەوەییەکان دانانێن. لەلایەكەوە رەنگە سیاسەتی وڵاتانی ئەوروپایی یارمەتیدەری ئێران بێت لەم بوارەدا، ئەوانیش بەهۆی پەیمانی ئابووری ‌و بەرژەوەندی، چاوپۆشیان لەهەموو پێشێلكارییەكانی ئێران كردووە. دەتوانم بڵێم زیاتر لە ٤ هەزار كۆمپانیای گەورە و بچووكی وڵاتانی ئەوروپایی ‌و روسی ‌و چینی لەگەڵ ئێران مامەڵە دەكەن، ئەوەش بوێریی داوەتە ئێران بەبێ سنوور ئەم پێشێلكارییانە بەردەوام بكات ‌و ئەم وڵاتانەش بێدەنگ بن. پێویستە كۆمەڵگای جیهانی سۆلیداریتەیان (هاوکاری و پشتیوانییان) لەگەڵ گەلانی ئێران هەبێت".

سیامەند موعینى هاوسەرۆکى پارتى ژیانى ئازادى کوردستان (پەژاک) لە کۆتایى قسەکانیدا لەبارەى چارەسەریى پەژاک بۆ کێشەکانى ئێران و نەخشەڕیگاکانیان وتیشی "لە چوارچێوەی نەتەوەی دیموكراتیك ‌و كۆنفێدڕالیزمی دیموكراتیكدا چارەسەری بۆ پرسی گەلانی ئێران دەستەبەر دەبێت ‌و خۆبەڕێوەبەریی دیموكراتیك لەم سەردەمەدا تەنیا ڕێگا چارەیە. ئێمە وەک پەژاک بە شێوازی جۆراوجۆر  رێگا چارەسەریی دیموكراتیكمان فۆڕمۆلە و پێشكەش بەڕای گشتی كردووە. ئێستاش ئێمە ئامادەگیی ئەوەمان هەیە لە هەموو بوارەكاندا بۆ چارەسەریی پرسی كورد بەتایبەت، تێكۆشان بكەین ‌و ئاڵترناتیڤ ‌و پڕۆژەی كۆنكرێت ‌و گونجاو بۆ رەئالیتەی سیاسی ئێران ‌و كوردستان پێشكەش بكەین".

ر.م