دەسەڵاتدارانی دیمەشق، ئێران و ڕووسیا بە پەلە دانیشتوانی عەرەب چەکدار دەکەن و دژی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری هەوڵی ڕێکخستنیان دەدەن. بۆ تورکیا دوورخستنەوەی کورد و هەڵوەشاندنەوەی هەرێمی خۆبەڕێوەبەرییەکان لە هەموو شتێک گرنگترە.
تورکیا بەردەوامە لە هێرشەکانی بۆ سەر باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا. ئەوان بەردەوامن لە ئامادەکارییەکان بۆ گۆڕینی هێرشەکان بۆ بزووتنەوەی داگیرکاری. دیارە ئامانجی حکومەتی تورک ئەوەیە کە کورد بێ شوێن و ماڵ بمێنێتەوە و ناوچە خۆبەڕێوەبەرییەکان وێران بکات. دەسەڵاتدارانی تورک لە هەموو دەرفەتێکدا ئەم بابەتە دەخەنە بەرباسەوە. بۆ گەیشتن بەو ئامانجانە هەوڵی دروستکردنی بنکەیەکی سیاسی دەدەن لە ڕێگەی کۆبوونەوەی ئاشکرا و نهێنییەوە، هەوڵی ئامادەکارییە سەربازییەکانیان دەدن.
جگە لەم بابەتە، حکومەتی سوریا و ڕوسیاش پلانەکانیان خێراتر کردووتەوە. ئامانج لەم چالاکییانە ڕاگرتنی تورکیە یان بەرگریکردن نییە لە تورکیا. بەپێچەوانەوە هەوڵ دەدەن دەرفەتەکان بقۆزنەوە و ئیدارە خۆبەڕێوەبەرییەکان لەناوببەن و جارێکی تر دەست بەسەر هەرێمەکاندا بگرنەوە. وەک دەزانرێت لە ساڵی ٢٠١٩دا بەپێی هەندێک ڕێککەوتن، ڕوسیا دەرفەتی ئەوەی بۆ ڕەخسا کە لە منبجەوە تا دێرک بچێتە ناوچە خۆبەڕێوە بەرییەکانەوە و لەوێ هێز جێگیر بکات. لە هەمان کاتدا سەربازانی ڕژێمی دیمەشق لە سنوورەکانی ناوچەکە جێگیر بوون. بەو پێیەی ئیدارەی خۆسەر یەکپارچەیی خاکی سوریای دەپاراست، ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر جێگیرکردنی هێزەکانی ڕژێمی سوریا لەسەر سنوورەکان.
ڕووسیا ڕایگەیاند کە لە نێوان ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری و حکومەتی دیمەشق نێوەندگیری دەکات و کار بۆ پشتڕاستکردنەوەی داواکارییە دیموکراتیکەکانی گەلانی هەرێمەکە دەکات. بەڵام بە کردەوە هیچ کارێکی ئەنجام نەدا. ڕووسیا ڕایگەیاند، حکومەتی دیمەشق توند و تیژە، هیچ هەنگاوێکی نەناوە، ئەمەش پرۆسەکە نادڵنیا دەکاتەوە. لە هەمان کاتدا ڕووسیا درێژەی بە پرۆسەی ئاستانە دا و مەیدانەکە بوو بە بەرەیەک لە دژی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری. ستراتیژی حکومەتی تورکیا بۆ نەهێشتنی کورد و بەڕێوەبەری دیموکراتیکی پەسەند کرا و بەو پێیە پلانەکان بەردەوام بوون. بە هەمان شێوە ئێرانیش لە پڕۆژەکەدا بەشدار بوو.
لە نێوان ئەم چوار وڵاتە کە ئێمە باسی دەکەین، لە پێشدا ململانێ هەبووە و ئێستاش هەیە. بەڵام کە باسی تێکدانی پێگەی کورد و لەناوبردنی خۆبەڕێوەبەری دێتە پێش خاڵی هاوبەشیان هەیە. بەم شێوەیە بوونە بەشێک لە دژی ئەو ستراتیژەی کە دەیەوێت یەکڕیزی لە باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا دروست بکات. بەتایبەتی بە ڕێکخستنی گروپە چەکدارەکان لە دێرەزور و هێرشکردنە سەر هێزەکانی سوریای دیموکراتیک، ئێران هەوڵدەدات ئاژاوەگێڕی لە ناوچەکە دروست بکات و ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری لاواز بکات و ناوچەکە بکاتە ناوچەیەکی شەڕ لە بەرژوەندی خۆی. بێگومان ئەمە بەبێ ڕێککەوتنی حکومەتی دیمەشق ڕوونادات. حکومەت بە ئاشکرا و بە نهێنی خۆی لە نێو خەڵکی عەرەبدا ڕێکدەخات. هەوڵ دەدات ناکۆکی لە نێوان کورد و عەرەب دروست بکات و نەتەوەپەرەستەکان هان بدات و دەست بەسەر ناوچەکەدا بگرێت. هەر لەبەر ئەم هۆکارە کێشەکەیان ئەوە نییە گەلانی کورد و عەرەب دەمرن یان کێشە ئابوورییەکان زیاد دەکات یان نە. مردنی سەدان هەزار خەڵکی سوریا یان کۆچی ملیۆنان کەس تێری نەکردوون. وەک ئەوەی ئەم وێرانکارییانە بە فەرمانی ئەوان ڕووی نەدابێت، ئێستا دەیانەوێت وەک ڕزگارکەر خۆیان نیشان دەدەن.
تورکیا هێرش دەکاتە سەر منبج و سوپای سوریا دێت و لەوێ نیشتەجێ دەبێت. ئەم پلانە لە ڕووسیا جێبەجێ کراوە، چونکە حکومەتی سوریا ناتوانێت بە تەنیا ئەم کارە بکات. چونکە ڕووسیا پشتیوانی ئەم پلانە دەکات و پێدەچێت ڕازی بووبێت بە داگیرکارییەکانی تورکیا. هەروەها ئێران هەوڵ دەدات ناوچەکە لە دەستی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری دەربهێنێت و ڕادەستی دیمەشقی بکاتەوە. ئەگەر سوپای تورک و چەتەکانی هێرش بکەنە سەر منبج، حەلەب دەکەوێتە مەترسییەوە. هەر بۆیە نایانەوێت داگیر بکرێت. بەڵام ئیدارەی خۆبەڕێوەبەر ناچار دەکەن لەگەڵ دوو حکومەت شەڕ بکات. هەر لەبەر ئەم هۆکارەش دەیانەوێت ئەمە بەسەر ئیدارەی خۆبەڕێوەبەریدا بسەپێنن، "لەبری ئەوەی با سوپای تورک نەچێتە ناو منبجەوە، دەیانەوێت بۆ سوپای سوریا جێبهێڵدرێت".
دەبوو سوپای سوریا لە سنوورەکاندا جێگیر بوایە و هێرشەکانی تورکیا بوەستێنێت. بە واتایەکی تر دەڵێن هێزەکانی حکومەت سنوورەکانیان دەپارێزن و دەیانپارێزن. بەڵام دەرکەوت دۆخەکە پێچەوانەکەیە. تورکیا هێرش دەکات، بەڵام حکومەتی دیمەشق نە ناڕەزایەتی دەردەبڕێت و نە هیچ دەڵێت. هێرشی ئاسمانییەکان پەرەی سەندووە، ژێرخانی ناوچەکە وێران بووە، بەڵام هیچ دەنگێک لە دیمەشقەوە نەهات. لانی کەم دەیتوانی کێشەکە بگەیەنێتە دامەزراوە نێودەوڵەتییەکان و سکاڵا لە سەر ئاسایشی سنوورەکانی بکات. سوپای تورک و چەتەکانی بەردەوام بە تانک و تۆپ هێرش دەکەنە سەر تەواوی هێڵە سنوورییەکان. مرۆڤ دەکوژرێت و بریندار دەبێت، خەڵک ناتوانێت لە کێڵگەکانیدا کار بکات و لە ماڵەکاندا بژین، بەڵام هیچ دەنگێک لە ڕووسیا و دیمەشقەوە دەر نایەت.
کاربەدەستانی ڕووسیا ڕایانگەیاند کە کەرەستەی پاراستنی ئاسمانی دەهێننە قامیشلۆ و تل تەمر و داوای پشتیوانی لە ئیدارەی خۆسەریان کرد. داواکەیان وەرگیرا و پشتیوانی پێویست پێشکەش کرا. بەڵام دەرکەوت کە ئەم ئامادەکاریانە دژی بەشی خۆبەڕێوەبەری ئەنجام دراون. هەواڵگری تورکیا وەک خۆی لە ناوچە خۆبەڕێوەبەرییەکاندا ڕێکخراوە مەدەنییەکان دەکاتە ئامانج و خەڵک دەکوژێت. تا ئێستا کەس هیچ ناڕەزایەتییەکی ڕووسیای نەبیستووە. دەسەڵاتدارانی دیمەشق و ئێران و ڕووسیا بە شێوەیەکی سەرەکی لە هەوڵی پڕچەککردنی گەلی عەرەب و ڕێکخستن و ناچاریان دەکەن بە شێوەیەکی سەربەخۆ دژی هەرێمەکە ئاژاوەگێریی بکەن. بۆ تورکیا لەناوبردنی کورد و هەڵوەشاندنەوەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری یەکەم ئارمامجە.
سەرچاوە: ڕۆژنامەی ڕووناهی
